Σε τρεις κατηγορίες χωρίζονται τα ληξιπρόθεσμα χρέη των φορολογουμένων προς την εφορία, για τα οποία οικονομικό επιτελείο και ΑΑΔΕ σχεδιάζουν το ξεκαθάρισμά τους. Ηδη το σχέδιο βρίσκεται υπό εξέταση, με τους υφυπουργούς Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Θ. Πετραλιά και Χ. Θεοχάρη να αναζητούν τις καλύτερες λύσεις, οι οποίες ταυτόχρονα δεν θα προκαλέσουν και πολιτικές αντιδράσεις. Οι συζητήσεις θα συνεχισθούν και με τις υπηρεσίες της Κομισιόν, έτσι ώστε το νέο σχέδιο να έχει και τη σύμφωνη γνώμη των Βρυξελλών.
Το σχέδιο προβλέπει την αλλαγή του πλαισίου για τις ανεπίδεκτες είσπραξης οφειλές, την καλύτερη παρακολούθηση φορολογουμένων και επιχειρήσεων προκειμένου να μη δημιουργούν νέα χρέη, και τη δημιουργία ενός κέντρου ανασυγκρότησης επιχειρήσεων, οι οποίες δεν έχουν καταφέρει να αποπληρώσουν τα χρέη τους παρά το γεγονός ότι έχουν προσπαθήσει γι’ αυτό.
Οπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, οι τρεις κατηγορίες των ληξιπρόθεσμων χρεών αφορούν τα χαρακτηρισμένα ως ανεπίδεκτα είσπραξης ύψους 26,3 δισ. ευρώ, το «πραγματικό» υπόλοιπο που ανέρχεται σε 79,98 δισ. ευρώ και το «αποτελεσματικό» ληξιπρόθεσμο χρέος ύψους 26,79 δισ. ευρώ, από το οποίο προέρχεται και το μεγαλύτερο τμήμα των εισπράξεων.
Πριν από περίπου 15 χρόνια είχε επιχειρηθεί τo ξεσκαρτάρισμα των οφειλών (2010) με πρόταση νόμου που είχε κατατεθεί στη Βουλή. Εν μέσω όμως πολιτικών αντιδράσεων αυτό αποσύρθηκε, με αποτέλεσμα στα χρέη της εφορίας να υπάρχουν και σήμερα οφειλές φορολογουμένων που έχουν αποβιώσει, μήπως και τις πληρώσουν οι κληρονόμοι, χρέη επιχειρήσεων που ξεπερνούν τα 13 δισ. ευρώ και τα οποία προφανώς δεν πρόκειται να πληρωθούν, καθώς και επιχειρήσεων που τα ονόματά τους ακούγονται ως ιστορίες του παρελθόντος, όπως για παράδειγμα της Πειραϊκής Πατραϊκής και της παλαιάς κρατικής Ολυμπιακής Αεροπορίας. Αργότερα θεσπίστηκε το πλαίσιο για τα ανεπίδεκτα είσπραξης, τα οποία υπό προϋποθέσεις διαγράφονται έπειτα από 20 χρόνια. Για παράδειγμα, τα χρέη που χαρακτηρίστηκαν ανεπίδεκτα το 2013 θα σβηστούν το 2033. Πάντως σήμερα, όπως αναφέρουν πηγές του οικονομικού επιτελείου, το σύστημα έχει τελματώσει και δεν υπάρχουν νέοι χαρακτηρισμοί ανεπίδεκτων.
Στόχος, όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, είναι να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο και να καθαρίσει η λίστα των οφειλετών του ελληνικού Δημοσίου αλλά και των Ταμείων, τα ποσά της οποίας σήμερα ξεπερνούν τα 142 δισ. ευρώ και να διατηρηθούν αυτά που μπορούν να εισπραχθούν. Η εξέλιξη αυτή θα αποφορτίσει και τις υπηρεσίες της φορολογικής διοίκησης, οι οποίες ασχολούνται αναγκαστικά με οφειλέτες που έχουν πτωχεύσει, κληρονόμους οφειλετών κ.λπ., παρά το γεγονός ότι έχουν αποποιηθεί την όποια κληρονομιά.
Η ΑΑΔΕ σχεδιάζει ένα νέο πλαίσιο για τις οφειλές που θα «σβηστούν» και εκείνες που μπορούν να εισπραχθούν.
To συνολικό «αποτελεσματικό» ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο, το οποίο ανήλθε το 2023 σε 26,79 δισ. ευρώ, είναι το υπόλοιπο από το οποίο προέρχεται το μεγαλύτερο ποσοστό (91,3%) είσπραξης οφειλών και αποτελεί το 25,2% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου (ανέρχεται στα 106,3 δισ. ευρώ).
Τι άλλαξε το 2023
Μάλιστα το 2023 διαπιστώθηκε για πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια ότι τα χρέη προς την εφορία αυξάνονται με μικρότερο ρυθμό σε σύγκριση με το παρελθόν, ενώ αντίστοιχα οι εισπράξεις είναι υψηλότερες. Σε αυτό συνετέλεσε η τεχνολογία καθώς και η δημιουργία των Κέντρων Βεβαίωσης και Είσπραξης Οφειλών. Οι κανόνες πλέον για την είσπραξη των αρρύθμιστων χρεών, ακόμη και για τις περιπτώσεις που εφαρμόζονται τα αναγκαστικά μέτρα, είναι οριζόντιοι και ενιαίοι, και δεν σηκώνουν την παραμικρή παρερμηνεία και απόκλιση στις αποφάσεις και στους στόχους που προβλέπονται αντίστοιχα. Με τις νέες αλλαγές τα κέντρα λειτουργούν προληπτικά καθώς και κατασταλτικά, λαμβάνοντας άμεσα μέτρα για τους οφειλέτες, όπως:
• Επιβολή αναγκαστικών, διασφαλιστικών και λοιπών μέτρων από το Δημόσιο για την αποπληρωμή των «κόκκινων» χρεών.
• Ελεγχος, επαλήθευση και διασταύρωση στοιχείων φορολογουμένων.
• Κατηγοριοποίηση των οφειλετών με βάση το ύψος της οφειλής και εντοπισμός ανά γεωγραφική περιοχή με τη χρήση νέων ψηφιακών εργαλείων με στίγμα για τα φυσικά πρόσωπα και τους επαγγελματίες που αλλάζουν συχνά διεύθυνση κατοικίας, εργασίας ή επαγγελματική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα ο «φάκελός» τους να μεταφέρεται από ΔΟΥ σε ΔΟΥ.
• Αυτόματη παρακολούθηση για την πορεία και την εξέλιξη της «κόκκινης» οφειλής.
Με βάση τα τελευταία στοιχεία της ΑΑΔΕ, τα χρέη των επιχειρήσεων ανέρχονται στα 65 δισ. ευρώ. Τα περισσότερα από αυτά θα πρέπει να διαγραφούν καθώς πρόκειται για χρέη όπως της Ακρόπολις Χρηματιστηριακής που ξεπερνούν τα 13 δισ. ευρώ κ.λπ. Βέβαια υπάρχουν και χρέη που εισπράττονται, ενώ υπό συνθήκες θα μπορούσαν να βοηθηθούν κάποιες επιχειρήσεις προκειμένου να ανασυγκροτηθούν και να καταφέρουν να πληρώσουν τις οφειλές προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία.
Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζεται από το οικονομικό επιτελείο η δημιουργία και λειτουργία του Κέντρου Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων. Σκοπός της νέας μονάδας είναι:
• Η εξεύρεση προσωποποιημένων, βιώσιμων ρυθμίσεων με έμφαση στις μεσαίες και τις μεγάλες οφειλές.
• Η κεντρικοποίηση διαχείρισης μέτρων αναγκαστικής είσπραξης για φορολογικά και ασφαλιστικά χρέη προς το Δημόσιο.
• Η ανασυγκρότηση των επιχειρήσεων και η αποφυγή χρεοκοπίας για όσες επιχειρήσεις μπορούν να διασωθούν.
• Η παρακολούθηση των υφιστάμενων ρυθμίσεων.
• Η έγκαιρη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου.
• Ο διαχωρισμός των οφειλών σε εισπράξιμες και ανεπίδεκτες είσπραξης.
• Το ξεκαθάρισμα παλαιών οφειλών μέσω δημιουργίας και εφαρμογής νέου πλαισίου διαγραφής οφειλών.
Τα πρόστιμα δεν εισπράττονται
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, το μεγαλύτερο μέρος των εισπράξεων (88,9%) προέρχεται από τέσσερις κατηγορίες φόρων. Συγκεκριμένα, ποσό 1,67 δισ. (30,5%) προέρχεται από την κατηγορία εισοδήματος, ποσό 2,10 δισ. (38,4%) από τον ΦΠΑ, ποσό 0,73 δισ. (13,4%) από την κατηγορία φόρων στην περιουσία και ποσό 0,36 δισ. (6,6%) από την κατηγορία άλλων άμεσων φόρων. Αντίθετα, τα ληξιπρόθεσμα ποσά από πρόστιμα που ανέρχονται σε 34 δισ. φαίνεται ότι δεν εισπράττονται. Από αυτά μάλιστα τα 15,8 δισ. θεωρούνται ανεπίδεκτα είσπραξης, και ως εκ τούτου το πραγματικό ληξιπρόθεσμο των προστίμων ανέρχεται σε 26 δισ., ενώ το αποτελεσματικό, όπως αναφέρουν πηγές του οικονομικού επιτελείου, δεν ξεπερνάει το 1 δισ. ευρώ.