Ιδιαίτερα δύσβατος αποδεικνύεται ο δρόμος προς μια οικονομία χαμηλότερων ρύπων σε Ε.Ε. και ΗΠΑ. Στη Γερμανία κόβονται οι επιδοτήσεις των 25.000 ευρώ για την αγορά αντλίας θερμότητας, ενώ στη Γαλλία πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων υποχρεώνονται να τα πουλήσουν χιλιάδες ευρώ φθηνότερα διότι έχουν χαμηλή ενεργειακή κατάταξη.
Στις δε ΗΠΑ η τιμή του ρεύματος έχει εκτιναχθεί. Ειδικά στην Καλιφόρνια η άνοδος φθάνει στο 127% και οι τροποποιήσεις ρυθμίσεων για την παραγωγή και πώληση ρεύματος από ομίλους και νοικοκυριά προκαλούν οικονομική αιμορραγία. Στη Γηραιά Ηπειρο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του Χοσέ Μπεγιόσο, διευθυντή στα ταχυδρομεία, ο οποίος ήθελε να πουλήσει το διαμέρισμά του στο Παρίσι, όπως αναφέρει η αμερικανική εφημερίδα Wall Street Journal.
Αυτό προϋπέθετε επιθεώρηση ως προς την ενεργειακή απόδοσή του, σύμφωνα με αυστηρούς κανόνες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Το κτίριο των αρχών του 1900 απέτυχε στην επιθεώρηση λόγω απηρχαιωμένου συστήματος θέρμανσης και παλαιών κουφωμάτων, και βάσει του ισχύοντος νόμου από φέτος απαγορεύεται η ενοικίασή του έως ότου ανακαινιστεί εκ βάθρων. Ο Μπεγιόσο αναγκάστηκε να μειώσει κατά 50.000 ευρώ το αντίτιμο για να βρει αγοραστή στις 220.000 ευρώ. Και εξομολογείται ο ίδιος: «Εάν η κυβέρνηση νόμιζε ότι οι νέοι κανόνες θα ωθούσαν τους ιδιοκτήτες κατοικιών να επενδύσουν, απέτυχε. Ανέβασαν τον πήχυ πολύ ψηλά και εξανάγκασαν τους πάντες να πουλήσουν!».
Το κόστος της αλλαγής πέφτει στους ώμους των ατόμων χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος με δυσανάλογο τρόπο.
Οσες κυβερνήσεις πρωτοπόρησαν διεθνώς στη νομοθεσία για το κλίμα απέσεισαν από τους ώμους τους το άχθος της μετάβασης υποσχόμενες επιδοτήσεις. Σήμερα αυτές οι πρωτοβουλίες στερούνται μετρητών και πολλοί μετακυλίουν τον λογαριασμό στον καταναλωτή. Οι επιδοτήσεις μειώνονται, οι φόροι που συνδέονται με τις εκπομπές CO2 εφαρμόζονται σταδιακά και οι κανόνες που απαιτούν ακριβές ανακαινίσεις αρχίζουν να… δαγκώνουν τα πορτοφόλια.
Πολλοί καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων όσων γενικά πιστεύουν στην πράσινη μετάβαση, δεν θέλουν να πληρώσουν. Η Ευρώπη έχει ενσωματώσει με πολλούς τρόπους το ήθος μιας αναίμακτης μετάβασης, στηριζόμενη στο σχετικά φθηνό ρωσικό αέριο, από το οποίο θα απογαλακτιζόταν σταδιακά κινούμενη σε πιο καθαρή ενέργεια. Επιδοτήσεις δισ. ευρώ για την πανδημία θα μπορούσαν επίσης να ανακατευθυνθούν στην πράσινη οικονομία. Η πεποίθηση αυτή κλονίστηκε λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία οδήγησε στα ύψη τις τιμές της ενέργειας. Η Γερμανία βρέθηκε σε αδιέξοδο διότι τα εργοστάσιά της, που διψούσαν για ενέργεια, καλούνταν να αντιμετωπίσουν τους αυξανόμενους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Στη συνέχεια το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας αποφάσισε ότι το Βερολίνο δεν μπορούσε να αξιοποιήσει αδιάθετα κεφάλαια της εποχής της πανδημίας ώστε να χρηματοδοτήσει τη μετάβαση. Η κυβέρνηση περιέκοψε τις σχετικές δαπάνες κατά περίπου 60 δισ. ευρώ.
Βάσει ενός εσπευσμένα αναθεωρημένου προϋπολογισμού τον Δεκέμβριο η κυβέρνηση, θέλοντας να διασώσει τους στόχους της για τις εκπομπές ρύπων, από την παρότρυνση πέρασε στον εξαναγκασμό. Θα αυξήσει τις τιμές του γαιάνθρακα, καθιστώντας ακριβότερη τη θέρμανση αλλά και το φυσικό αέριο, και θα εισαγάγει φόρο κηροζίνης για πτήσεις εσωτερικού και φόρο στα πλαστικά. Αποφάσισε, επίσης, να τερματίσει τις επιδοτήσεις για τα τέλη δικτύου και τα ηλεκτρικά αμάξια.
Προς το παρόν έχει αρχίσει η κούραση από τη μετάβαση, και όπως επισημαίνει ο Φατίχ Μπιρόλ, επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, αυτή πέφτει «στους ώμους των ατόμων χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος με δυσανάλογο τρόπο». Τα νοικοκυριά πλήττονται από το υψηλό κόστος κατασκευής ή αναβάθμισης ηλεκτρικών δικτύων και άλλων ζωτικής σημασίας υποδομών. Οι τιμές ρεύματος της Καλιφόρνιας έχουν αυξηθεί κατά 127% την τελευταία δεκαετία, μαζί με το διογκούμενο κόστος για την πρόληψη των πυρκαγιών και τις αναβαθμίσεις του δικτύου. Οι δε ιδιοκτήτες κατοικιών και οι μικρές επιχειρήσεις, που θέλουν να εγκαταστήσουν ηλιακούς συλλέκτες, οφείλουν να συμμορφωθούν προς νέους κανόνες μέτρησης. Αυτό σημαίνει ότι μειώνεται κατά σχεδόν 75% η επιδότηση από την πώληση ρεύματος πίσω στο δίκτυο. Εντούτοις, στο Ιλινόις, το οποίο στοχεύει σε 50% παραγωγή από ΑΠΕ έως το 2030, η ρυθμιστική αρχή απέρριψε τον Δεκέμβριο σχέδια βελτίωσης του δικτύου από δύο επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, λέγοντας ότι από τα νοικοκυριά δεν θα πρέπει «να ζητηθεί να επωμιστούν αδικαιολόγητα κόστη που συνδέονται με την ενεργειακή μετάβαση της πολιτείας».
