Ο τραπεζικός κλάδος πάντοτε συνδεόταν με την τεχνολογία. Η δεκαετία του 1970 μας έφερε τα ATM και τις πιστωτικές κάρτες, η δεκαετία του 1980 τις χρεωστικές κάρτες και του 1990 το internet banking και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Η τεχνολογική αλλαγή έχει επιταχυνθεί την τελευταία δεκαετία με την εκρηκτική ανάπτυξη των έξυπνων κινητών τηλεφώνων και της συνδεσιμότητας να θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη του mobile banking. Οι πελάτες, πλέον, απαιτούν να λαμβάνουν οποιαδήποτε ώρα της ημέρας προσωποποιημένες, διαδραστικές και άμεσες υπηρεσίες σε κάθε τομέα της ζωής τους μέσα από το κινητό τους.
Αυτές οι εξελίξεις έχουν αλλάξει το τοπίο και είναι καταλύτης για μια νέα γενιά νεοφυών επιχειρήσεων στον τομέα της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας. Οι επιχειρήσεις αυτές προσφέρουν υπηρεσίες προσαρμοσμένες στις ανάγκες συγκεκριμένων ομάδων καταναλωτών μέσω τεχνολογικών πλατφορμών.
Οι τεχνολογικοί γίγαντες κάνουν επίσης τολμηρές κινήσεις στον κλάδο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Είναι υπερβολικό να πούμε ότι η έκρηξη στον τομέα της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (fintech) «κανιβαλίζει» τις παραδοσιακές τράπεζες.
Οι περισσότερες νεοεμφανιζόμενες εταιρείες fintech ασχολούνται με μικρά εξειδικευμένα τμήματα του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού κλάδου. Παρέχουν πρωτίστως καινοτόμες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που απευθύνονται σε πελάτες λιανικής τραπεζικής, όπως λύσεις πληρωμών, ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές και peer to peer lending (δηλαδή δανεισμό από ομοτίμους). Αυτό το νέο κύμα τεχνολογικής ανάπτυξης δεν έχει προκαλέσει επανάσταση στον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα παραμένουν οι κυρίαρχοι παράγοντες και συνεχίζουν να χαιρετίζουν αυτή την πρόοδο.
Οι μεγάλες τράπεζες αυξάνουν ήδη τις επενδύσεις τους στην τεχνολογία και ασχολούνται συστηματικά με την ψηφιακή καινοτομία. Αυτό συμπεριλαμβάνει την αλλαγή της νοοτροπίας και της κουλτούρας των εργαζομένων, την αναβάθμιση των πληροφοριακών τους συστημάτων και την ανάπτυξη καινοτόμων εργαλείων όπως οι λύσεις πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου, η αυτοματοποίηση διαφόρων διαδικασιών και η χρήση βιομετρικών αναγνωριστικών στοιχείων στις υπάρχουσες διαδικασίες τους. Επιπλέον, οι τράπεζες χρησιμοποιούν τις τεχνολογικές εξελίξεις στην ανάλυση των Big Data και της τεχνητής νοημοσύνης για να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες, τις προτιμήσεις και τις προσδοκίες των πελατών τους.
Οι πελάτες της HSBC στην πλειονότητά τους αισθάνονται σήμερα άνετα να χρησιμοποιούν τα έξυπνα κινητά τους τηλέφωνα για να πραγματοποιούν τραπεζικές συναλλαγές. Ποσοστό μεγαλύτερο του 80% των συναλλαγών λιανικής τραπεζικής της HSBC παγκοσμίως πραγματοποιείται μέσα από ψηφιακά κανάλια. Η υπηρεσία PayMe –ένα σύστημα πληρωμών peer-to-peer για το Χονγκ Κονγκ– έχει πάνω από 1,6 εκατομμύρια χρήστες, οι οποίοι πραγματοποιούν εκατομμύρια συναλλαγές κάθε μήνα.
Επιπλέον, οι τράπεζες φέρνουν τις νέες τεχνολογίες στο εμπόριο ώστε να μειώσουν τις γραφειοκρατικές διαδικασίες που γίνονται ακόμα με χαρτί και να διευκολύνουν τις καθημερινές δραστηριότητες των πελατών. Αυτοματοποιούν επαναλαμβανόμενες διαδικασίες, χρησιμοποιούν την οπτική αναγνώριση χαρακτήρων για τη σάρωση των εγγράφων που αφορούν τη χρηματοδότηση του εμπορίου και χρησιμοποιούν την τεχνολογία blockchain για να μειώσουν τις καθυστερήσεις στις εμπορικές συναλλαγές και να κάνουν το εμπόριο πιο εύκολα προσβάσιμο. Αυτό θα συμβάλει στην επιτάχυνση, την απλούστευση και τη μείωση του κινδύνου για το εμπορευματικό εμπόριο, η αξία του οποίου αγγίζει τα 19,48 τρισεκατομμύρια ετησίως.
Είναι κρίσιμο για τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα των τραπεζών να συνεχίσουν να επενδύουν στην τεχνολογία. Αλλά οι τράπεζες θα πρέπει επίσης να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη και την εφαρμογή τεχνολογιών που ικανοποιούν τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των πελατών τους. Αυτός είναι εξάλλου ο λόγος για τον οποίο βλέπουμε ένα οικοσύστημα που αποτελείται από παραδοσιακές τράπεζες, μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες και εταιρείες fintech να αναπτύσσεται με υγιή και εποικοδομητικό τρόπο.
Στην πρώτη της φάση η fintech αφορούσε κυρίως την παροχή των υπαρχουσών υπηρεσιών με πιο απλό, γρήγορο και αποδοτικό τρόπο. Στη δεύτερη φάση θα αφορά περισσότερες συνεργασίες μεταξύ τεχνολογικών εταιρειών και τραπεζών. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της fintech θα επωφεληθούν από τα προτερήματα των παραδοσιακών τραπεζών: αναγνωρισιμότητα, υφιστάμενες βάσεις πελατών, ισχυρούς ισολογισμούς, εμπειρία σε θέματα κανονιστικής συμμόρφωσης και φυσικά υποκαταστήματα στα οποία ο πελάτης μπορεί να έχει ανθρώπινη επαφή, η οποία εξακολουθεί να παραμένει σημαντικό κομμάτι της τραπεζικής. Στο μεταξύ, οι παραδοσιακές τράπεζες αποκομίζουν κέρδη από τη δημιουργική σκέψη, τη γνώση της αγοράς και τις τεχνικές γνώσεις που είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ευέλικτων, καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων fintech.
Καθώς ο κλάδος των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ενισχύει το ψηφιακό του αποτύπωμα, θα πρέπει να διευρύνει και το προφίλ του κινδύνου του. Η ψηφιοποίηση κάνει πιο ευάλωτο τον συγκεκριμένο κλάδο στις κυβερνοεπιθέσεις. Οι τράπεζες, οι νεοφυείς επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις χρειάζονται ισχυρούς δεοντολογικούς ελέγχους σε όλες τις φάσεις της «εφοδιαστικής αλυσίδας» των δεδομένων, ώστε να είναι βέβαιες ότι μπορούν να κρατήσουν μια ισορροπία μεταξύ των κινδύνων και των ευκαιριών που προσφέρει η τεχνολογία των δεδομένων.
Τα καλά νέα είναι ότι σε πολιτικό και ρυθμιστικό επίπεδο αλλά και γενικότερα στη δημόσια σφαίρα επικρατεί αισιοδοξία ότι οι επιχειρήσεις θα αποκτήσουν το πλαίσιο ώστε να προστατεύουν τους πελάτες τους και να παραμείνουν αποτελεσματικές, καθώς αναπτύσσονται οι τεχνολογίες Big Data και τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνολογική καινοτομία δεν είναι έννοια ξένη για τις τράπεζες. Γνωρίζουμε ότι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας, αλλά έχουμε μάθει να προσαρμόζουμε τις διαδικασίες μας στις τάσεις της εποχής. Η τάση της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας δεν είναι κάτι διαφορετικό.
* Ο κ. Peter Wong είναι Deputy Chairman and Chief Executive της HSBC.