Το δόγμα των ελεύθερων αγορών, που κυριάρχησε στη Δύση επί δεκαετίες, δοκιμάζεται από την πανδημική κρίση, με τις δυτικές κυβερνήσεις να προσφεύγουν στην ενίσχυση της παρουσίας του κράτους στην επιχειρηματική δραστηριότητα.
Η τάση προς την κατεύθυνση της κρατικής παρέμβασης επιταχύνθηκε από την πανδημία της νόσου Covid-19 και συμβάλλει στην επανεξέταση των ισορροπιών μεταξύ κράτους και ιδιωτικού τομέα, καθώς και νέες ιδέες για την ανάπτυξη των προγραμμάτων στήριξης σε Ευρώπη και ΗΠΑ για την αναμόρφωση των οικονομιών, υπογραμμίζει η «WSJ» σε ανάλυσή της.
Η στροφή προς τον κρατισμό αντανακλά τις βαθύτερες ανησυχίες ως προς τη δυνατότητα των οικονομιών της Δύσης να διατηρήσουν τα υψηλά πρότυπα διαβίωσης και τεχνολογικό προβάδισμα, πασχίζοντας ταυτόχρονα να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό από τους κρατικούς κολοσσούς της Κίνας και άλλων ασιατικών οικονομιών.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ισχυρή δύναμη στις εξαγωγές και υπέρμαχο των πολιτικών του ελευθέρου εμπορίου και των laissez-faire πολιτικών, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεσμεύθηκαν τον προηγούμενο μήνα να υψώσουν εμπόδια σε ξένους ανταγωνιστές, να επαναπατρίσουν την παραγωγή βασικών τεχνολογιών να μειώσουν την εξάρτησή τους σε σημαντικούς κλάδους, όπως η υγεία, καθώς και να δημιουργήσουν νέους ψηφιακούς «πρωταθλητές».
Οικονομικά επιτυχημένες χώρες της Ανατολικής Ασίας, όπως η Ιαπωνία, Νότιος Κορέα και Ταϊβάν, έχουν παράδοση στις παρεμβάσεις του κράτους και στο να προσφέρουν κίνητρα για εξαγωγές. Οι στενοί δεσμοί μεταξύ κυβερνήσεων και ιδιωτικού τομέα αποτελούν το βασικό συστατικό της «συνταγής» για έξοδο πολλών της περιοχής από τη φτώχεια.
Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 αποτέλεσε αφορμή να διαλυθούν και οι τελευταίες επιφυλάξεις για το «μεγάλο κράτος». Οι χώρες που παρενέβησαν περισσότερο, όπως ΗΠΑ και Κίνα, κατάφεραν να εξέλθουν πιο δυνατές από την κρίση, ενώ άλλες, όπως οι χώρες της Νοτίου Ευρώπης, αντιμετώπιζαν δυσκολίες επί χρόνια.
Οι κινεζικές, υπό κρατικό έλεγχο επιχειρήσεις επένδυσαν πάνω από 4 τρισ. γιουάν (600 δισ. δολάρια) για την κατασκευή γεφυρών, αεροδρομίων και άλλων έργων υποδομμής. Στο διάστημα μεταξύ 2012 και 2018, η αξία των περιουσιακών στοιχείων στο χαρτοφυλάκιο των κρατικών επιχειρήσεων της Κίνας αυξανόταν με ρυθμούς πάνω από 15% ετησίως, διπλάσιους σε σύγκριση με την ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας, αναφέρει η «WSJ», επικαλούμενη τα στοιχεία του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Peterson.
Στις ΗΠΑ και τα δύο κόμματα κινούνται προς τον ισχυρότερο ρόλο της κυβέρνησης σε οικονομικά ζητήματα. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση της Ουάσιγκτον και βουλευτές και των δύο κομμάτων επιδιώκουν μεγαλύτερη χρηματοδότηση της αμερικανικής βιομηχανίας ημιαγωγών, ώστε να διατηρήσει το προβάδισμά της έναντι της Κίνας, προσφέροντας κίνητρα στις εταιρείες επεξεργαστών για την ανέγερση εργοστασίων στις ΗΠΑ. «Πρόκειται για σημαντική ιστορική εξέλιξη», εξηγεί στη «WSJ» ο Άνταμ Πόζεν, πρώην αξιωματούχος της Τράπεζας της Αγγλίας και πρόεδρος του Ινστιτούτου Peterson στην Ουάσιγκτον. «Πρόκειται για αντίδραση στην Κίνα. Αντίδραση στον Covid-19 και η επιθυμία για μεγαλύτερο κρατικό έλεγχο», προσθέτει.
Οι αλλαγές που πυροδότησε η πανδημία δοκιμάζουν το δόγμα τς ελεύθερης αγοράς, το οποίο κυριαρχούσε στη Δύση από το 1980, ένα δόγμα που δίνει έμφαση στη μείωση της κρατική στήριξης για επιχειρήσεις και την άρσηση των κανονισμών που εμποδίζουν τον ανταγωνισμό και την απελευθέρωση του εμπορίου.
Τώρα όμως, με τις κυβερνήσεις της Δύσης να εξαπολύουν άνευ προηγουμένου πακέτα στήριξης των πληττόμενων επιχειρήσεων, διοχετεύουν χρήματα σε κλάδους που παραδοσιακά ήταν μακριά από το χέρι του κράτους. Η Ιταλία σχεδιάζει τονωτική ένεση 2 δισ. ευρώ(2,23 δισ. δολάρια) για την αγορά και ανακαίνιση ξενοδοχείων. Στη Γαλλία, οι αρχές σχεδιάζουν να δαπανήσουν αρκετά δισ. ευρώ για την αγορά τοπικών καταστημάτων για τη στήριξη επιχειρήσεων όπως αρτοποιεία και τυροκομεία.
Η νέα προσέγγιση εγκυμονεί κινδύνους. Ορισμένες κυβερνήσεις έχουν περιορισμένη τεχνογνωσία στη σωστή επιλογή των εταιρειών και κλάδων στους οποίους θα επενδύσουν.