Ο τουρισμός αποτέλεσε ευλογία για χώρες με μεγάλο ιστορικό, αρχαιολογικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αλλά και για χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Χαρακτηρίστηκε «η μεγαλύτερη εθελοντική εισφορά των πλουσίων στους φτωχούς» καθώς προσέφερε άφθονο συνάλλαγμα στα ταμεία κυβερνήσεων και δημοτικών αρχών πολλών αναπτυσσόμενων χωρών. Τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, αυξήθηκε ραγδαία και μετατράπηκε σε μάστιγα για πολλές ευρωπαϊκές μητροπόλεις, που εξαιτίας της μαζικής εισβολής τουριστών έφτασαν να γίνουν αφιλόξενες για τους κατοίκους τους.
Στην Πράγα, για παράδειγμα, ο τουρισμός σχεδόν διπλασιάστηκε στο διάστημα από το 2012 έως το 2019, ενώ στο Αμστερνταμ έφτασε το 2019 σχεδόν στα 9 εκατομμύρια, δηλαδή πάνω από 10 τουρίστες ανά κάτοικο. Συνηγόρησαν σε αυτό και οι πλατφόρμες βραχυπρόθεσμης ενοικίασης ακινήτων τύπου Airbnb που μετέτρεψαν τις κατοικίες σε ξενοδοχεία και ανέβασαν σε δυσθεώρητα ύψη τα ενοίκια, καθιστώντας τα απρόσιτα για τους κατοίκους. Προκάλεσαν, έτσι, μαζικές αντιδράσεις σε Βερολίνο, Βενετία, Φλωρεντία και Βαρκελώνη.
Η πανδημία έφερε τη μεγάλη ανατροπή όταν τα lockdowns κράτησαν τους επίδοξους τουρίστες στα σπίτια τους και οι ευρωπαϊκές μητροπόλεις ανάσαναν κυριολεκτικά, με αποκορύφωμα τα νερά της Βενετίας που καθάρισαν. Οι δημοτικές αρχές πολλών από τις τουριστικές πόλεις της Ευρώπης άρχισαν έκτοτε να αναζητούν τρόπους για να μη διολισθήσουν εκ νέου στην ίδια κατάσταση την επόμενη μέρα της πανδημίας και να θέσουν υπό έλεγχο τους τουρίστες.
Ορισμένες δοκιμάζουν τρόπους για να τους διασπείρουν σε διάφορες περιοχές και να αποφύγουν τον υπερβολικό συνωστισμό σε ιστορικές πλατείες, αρχαιολογικούς χώρους και γενικότερα σε σημεία μεγάλου ιστορικού ενδιαφέροντος. Κάποιες άλλες προσπαθούν να αποθαρρύνουν τον μαζικό τουρισμό χαμηλού βαλαντίου ή να ενθαρρύνουν τον ποιοτικό τουρισμό που αφήνει περισσότερα χρήματα και προκαλεί λιγότερα προβλήματα. Στη διάρκεια ενός εκ των lockdowns ήρθαν μάλιστα σε επαφή οι δημοτικές αρχές τουριστικών πόλεων της Ιταλίας με τις τοπικές αρχές της Βαρκελώνης και του Αμστερνταμ και αντάλλαξαν απόψεις για το πώς μπορούν να διαχειριστούν την κατάσταση στη μετά την πανδημία εποχή. Ηδη θέτουν σε εφαρμογή τα σχέδιά τους, αλλά η επίτευξη του στόχου τους ίσως αποδειχθεί πολύ πιο δύσκολη.
ΒΕΝΕΤΙΑ
Θα χρεώνει όσους δεν διανυκτερεύουν
Με περίπου 20 εκατομμύρια τουρίστες που την επισκέπτονταν κάθε χρόνο, η πόλη των 261.905 κατοίκων αντιμετώπιζε σοβαρότατο πρόβλημα. Τόσο ώστε παρ’ ολίγον να θέσει εαυτόν στον κατάλογο της UNESCO με τις περιοχές παγκόσμιας κληρονομιάς που κινδυνεύουν. Οι Αρχές της πόλης κατέφυγαν σε έναν άλλο ελιγμό, όταν απαγόρευσαν στα κρουαζιερόπλοια να μπαίνουν μέσα στα νερά που φτάνουν έως το ιστορικό κέντρο της.
Η απαγόρευση ήταν δικαιολογημένη δεδομένου ότι ορισμένα από αυτά τα κρουαζιερόπλοια ζυγίζουν έως και 81.000 τόνους και εγκυμονούσαν κινδύνους για την πολιτιστική κληρονομιά της πόλης, ενώ επιβάρυναν το περιβάλλον της. Η απαγόρευση φαίνεται, όμως, πως παραβιάστηκε σύντομα. Ετσι οι Αρχές της Βενετίας, η οποία σημειωτέον φέτος συμπληρώνει 1.600 χρόνια ζωής, καταφεύγουν σε άλλα μέσα. Διαθέτουν πλήρες σύστημα επιτήρησης που συγκεντρώνει στοιχεία από τις κινήσεις των κινητών τηλεφώνων αλλά και από όσα καταγράφουν οι κάμερες στους δρόμους.
Σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα στοιχεία μέσω ενός νέου «δωματίου ελέγχου», το οποίο έχει χρηματοδοτήσει μερικώς η Ε.Ε. Το σύστημα αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθούν και να καταγράφουν την ταχύτητα με την οποία μπαίνουν οι γόνδολες μέσα στα 150 παγκοσμίως διάσημα κανάλια της, να καταχωρίζουν τους τουρίστες σε κατηγορίες αναλόγως με τη χώρα ή και την περιοχή προέλευσής τους, και να παρακολουθούν ή ακόμη και να συντονίζουν τις κινήσεις τους από τη μια περιοχή τουριστικού ενδιαφέροντος στην άλλη. Σκοπεύουν, επίσης, να επιβάλουν ειδική χρέωση σε όσους τουρίστες έρχονται μόνο για λίγες ώρες χωρίς να διανυκτερεύουν, αφήνουν πολύ λίγα χρήματα και επιβαρύνουν το περιβάλλον.
ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ
Θέτει χρονικούς περιορισμούς στην Airbnb
Προ πανδημίας την επισκέπτονταν 30 εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο και η πόλη έχει βρεθεί στο επίκεντρο της διαμάχης για τον τουρισμό. Η εγγραφή μεγάλου μέρους κατοικιών στην πλατφόρμα Airbnb και η ενοικίασή τους σε τουρίστες είχε αποκλείσει τους κατοίκους της από την αγορά ή ακόμη και την ενοικίαση κατοικίας. Τον Αύγουστο του 2020 η πόλη επέβαλε προσωρινή απαγόρευση στην ενοικίαση κατοικίας για λιγότερο από 31 ημέρες, μέτρο που επέκτεινε μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου φέτος. Η κίνηση διευκολύνει τις δημοτικές αρχές να θέσουν σε εφαρμογή μόνιμο σχέδιο που θα προσφέρει φιλοξενία στους επισκέπτες, χωρίς, όμως, να εκτοπίζει τους ντόπιους.
Στο μεταξύ, οι Αρχές της πόλης έχουν σχεδιάσει και δρομολογήσει διαφορετικές διαδρομές στα δρομολόγια των λεωφορείων, ώστε να ενθαρρύνουν τη διάχυση των επισκεπτών σε διάφορες περιοχές της πόλης. Ευελπιστούν, έτσι, πως θα αποτρέψουν την επανάληψη αυτού που συνέβαινε στο παρελθόν, δηλαδή τον συνωστισμό σε περιοχές ιδιαίτερου τουριστικού ενδιαφέροντος, όπως στην πλατεία όπου βρίσκεται η Βασιλική της Αγίας Οικογένειας (Basilica de la Sagrada Familia).
ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ
Επιδιώκει να τερματιστεί ο τουρισμός της κάνναβης
Ο «τουρισμός της κάνναβης» στο Αμστερνταμ μπορεί και να εκλείψει στη μετά την πανδημία εποχή καθώς η δήμαρχος της πόλης, Φέλκε Χαλσέμα, ασκεί πιέσεις για να απαγορευτούν οι πωλήσεις μαριχουάνας στους τουρίστες. Σε πρόσφατη επιστολή της προς το δημοτικό συμβούλιο, η κ. Χαλσέμα δήλωνε ότι ταυτίζεται με τη μεγάλη πλειονότητα των κατοίκων της πόλης που δυσανασχετούν πλέον επειδή «το τουριστικό θέλγητρο του Αμστερνταμ είναι πως προσφέρει καταφύγιο σε όσους τουρίστες κάνουν χρήση ελαφρών ναρκωτικών». Στην προεκλογική εκστρατεία της μάλιστα τόνισε επανειλημμένως πως το εμπόριο κάνναβης «έχει πάρει υπερβολικές διαστάσεις». Πριν από την πανδημία, τα γνωστά ως «καφενεία» της πόλης που εμπορεύονται και τα ελαφρά ναρκωτικά, όπως και η γειτονιά με τα «κόκκινα φανάρια» προσείλκυαν περισσότερους από ένα εκατομμύριο τουρίστες κάθε μήνα. Επιπλέον, οι φθηνές πτήσεις και οι φτηνές ενοικιάσεις κατέστησαν την εμβληματική πόλη της Ολλανδίας δημοφιλή προορισμό για εκδρομές Σαββατοκύριακου, αλλά ο μαζικός τουρισμός προκαλούσε προβλήματα στους κατοίκους. Και βέβαια συνέβη και στο Αμστερνταμ αυτό που έχει συμβεί και σε άλλες ευρωπαϊκές μητροπόλεις: οι κάτοικοι δεν μπορούσαν να βρουν προσιτή κατοικία είτε να νοικιάσουν είτε να αγοράσουν εξαιτίας των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων διαμερισμάτων σε τουρίστες.
ΚΟΡΝΟΥΑΛΗ
«Διώχνει» τουρίστες λόγω έξαρσης της πανδημίας
Οι Αρχές της Κορνουάλης κάλεσαν τους τουρίστες να «μείνουν μακριά» από το τουριστικό θέρετρο μετά την επιθετική αύξηση των κρουσμάτων κορωνοϊού. Ο δήμος συνέδεσε την εκτόξευση των κρουσμάτων με το μουσικό φεστιβάλ και το φεστιβάλ σέρφινγκ, που συγκέντρωσε πολύ κόσμο. Λίγο μετά το φεστιβάλ, που έγινε στις αρχές Αυγούστου, η περιοχή κατέγραψε απότομα σχεδόν 5.000 νέα κρούσματα. Ο Μάρκομ Μπελ, επικεφαλής της οργάνωσης «Επισκεφτείτε την Κορνουάλη», αναφέρει πως ήταν συνήθη τα επεισόδια συνωστισμού στα δημοφιλή τουριστικά μέρη της περιοχής μολονότι υπάρχουν πάνω από 300 παραλίες, όπως και μεγάλος αριθμός αξιοθέατων και καταλυμάτων. Ετσι, όσοι δεν έχουν κλείσει εκ των προτέρων παρακαλούνται να μείνουν μακριά από το δημοφιλές θέρετρο.
ΧΑΒΑΗ
Ζήτησε από τις αεροπορικές εταιρείες να μειώσουν τις πτήσεις τους
Οι κάτοικοί της κυριολεκτικά εκλιπαρούσαν τους τουρίστες να μην επισκέπτονται πια το αρχιπέλαγος με τα εξωτικά νησάκια. Αρχικώς οι Αρχές προσκάλεσαν όσους Αμερικανούς είχαν εμβολιαστεί και τους απάλλαξαν τόσο από την υποχρέωση της καραντίνας όσο και από τα τεστ πριν από την πτήση. Το αποτέλεσμα ήταν να κατακλυσθούν τα νησάκια της Χαβάης από εμβολιασμένους τον Ιούλιο.
Μέσα στις τρεις πρώτες ημέρες μετά την άρση των περιορισμών, η αμερικανική αυτή πολιτεία κατακλύσθηκε από τουλάχιστον 100.000 τουρίστες. Παρουσιάστηκαν αμέσως ελλείψεις σε προσωπικό των ξενοδοχείων, έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση σε οδικές αρτηρίες, αλλά ακόμη και συνωστισμός στα εστιατόρια της Χαβάης, όπου οι πελάτες αναγκάζονταν να περιμένουν επί τουλάχιστον 90 λεπτά.
Το χειρότερο πλήγμα, όμως, ήταν όταν η «απόβαση» των τουριστών οδήγησε σε ελλείψεις νερού στο Μάουι και οι κάτοικοι της περιοχής αντιμετώπισαν πρόστιμα έως και 426 ευρώ για κάθε δραστηριότητα που μπορούσε να θεωρηθεί σπατάλη νερού, όπως όταν έπλεναν τα αυτοκίνητά τους, πότιζαν το γρασίδι στον κήπο τους ή οτιδήποτε άλλο που δεν θεωρείτο «ουσιαστική και αναγκαία χρήση νερού». Οι κάτοικοι κατέφυγαν έτσι στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μέσω των οποίων εξέφρασαν την οργή τους και διαμαρτύρονταν ότι είχαν υποβιβαστεί σε «πολίτες δευτέρας κατηγορίας». Ετσι, ο δήμαρχος της πόλης, Μάικ Βικτορίνο, έφτασε στο σημείο να ζητήσει από τις αεροπορικές εταιρείες μείωση των πτήσεών τους προς τη Χαβάη.