Οι ανησυχίες για εξάπλωση της βίας στη Μέση Ανατολή από τη Γάζα ρίχνουν βαριά σκιά πάνω από την παγκόσμια οικονομία, απειλώντας τον περιορισμό της ανάπτυξης και ανατροφοδοτώντας τον καλπασμό των τιμών σε καύσιμα και τρόφιμα.
Πάνω που προσπαθούσαν τόσο τα εύρωστα όσο και τα φτωχότερα κράτη να συνέλθουν από το διπλό πλήγμα της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, με τον πληθωρισμό να τιθασεύεται, τις τιμές πετρελαίου και αερίου να σταθεροποιούνται, και την ύφεση να φαίνεται ότι αποφεύγεται, πλέον κάποιοι κορυφαίοι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί αλλά και ιδιώτες επενδυτές φοβούνται ότι η εύθραυστη αυτή ανάκαμψη μπορεί να ανασχεθεί.
«Είναι η πρώτη φορά που είχαμε δύο ενεργειακά σοκ ταυτόχρονα», δήλωσε ο Ιντερμιτ Γκιλ, επικεφαλής οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα, αναφερόμενος στον αντίκτυπο των πολέμων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.
Αυτές οι αυξήσεις τιμών όχι μόνο εξαφανίζουν την αγοραστική δύναμη των οικογενειών και των εταιρειών, αλλά αυξάνουν επίσης το κόστος παραγωγής τροφίμων, αυξάνοντας τα υψηλά επίπεδα επισιτιστικής ανασφάλειας, ιδιαίτερα σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Αίγυπτος, το Πακιστάν και η Σρι Λάνκα.
Ηδη πολλές χώρες παλεύουν με ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα χρέους, χαμηλές ιδιωτικές επενδύσεις και την πιο αργή ανάκαμψη του εμπορίου των τελευταίων πέντε δεκαετιών, καθιστώντας τους πιο δύσκολο να βγουν από την κρίση. Τα υψηλότερα επιτόκια, το αποτέλεσμα των προσπαθειών της κεντρικής τράπεζας να τιθασεύσει τον πληθωρισμό, έχουν καταστήσει πιο δύσκολο για τις κυβερνήσεις και τις ιδιωτικές εταιρείες να έχουν πρόσβαση σε πιστώσεις και να αποτρέψουν την αθέτηση πληρωμών.
«Ολα αυτά τα πράγματα συμβαίνουν ταυτόχρονα», είπε ο κ. Γκιλ. «Βρισκόμαστε σε μια από τις πιο εύθραυστες συγκυρίες για την παγκόσμια οικονομία».
«Πιο επικίνδυνη περίοδος εδώ και δεκαετίες»
Η αξιολόγησή του απηχεί εκείνες άλλων αναλυτών. Ο Τζέιμι Ντάιμον, Διευθύνων Σύμβουλος της JPMorgan Chase, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι «ίσως είναι η πιο επικίνδυνη εποχή που έχει δει ο κόσμος εδώ και δεκαετίες» και περιέγραψε τη σύγκρουση στη Γάζα ως «το υψηλότερο και πιο σημαντικό πράγμα για τον δυτικό κόσμο».
Εάν η σύγκρουση παραμείνει περιορισμένη στη Γάζα, οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία είναι πιθανό να παραμείνουν μικρές, συμφωνούν οι περισσότεροι αναλυτές. Ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζερόμ Πάουελ, δήλωσε την Τετάρτη ότι «δεν είναι σαφές σε αυτό το σημείο ότι η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή μπορεί να έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις» στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά πρόσθεσε, «Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι κάτι απίστευτα σημαντικό», υπονοώντας τις συνέπειες πιθανής επέκτασης.
«Είναι μια εξαιρετικά ασταθής, αβέβαιη, τρομακτική κατάσταση», δήλωσε ο Τζέισον Μπόρντοφ, διευθυντής του Κέντρου Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Αλλά υπάρχει «η αντίληψη μεταξύ των περισσότερων μερών, των ΗΠΑ, της Ευρώπης, του Ιράν, άλλων χωρών του Κόλπου», συνέχισε, αναφερόμενος στον Περσικό Κόλπο, «ότι δεν είναι προς το συμφέρον κανενός η σύγκρουση αυτή να επεκταθεί πέρα από το Ισραήλ και τη Γάζα».
Ο κ. Μπόρντοφ προειδοποίησε πάντως ότι τα λάθη, η κακή επικοινωνία και οι παρεξηγήσεις θα μπορούσαν να ωθήσουν τις χώρες να κλιμακώσουν την ένταση ακόμη κι αν δεν θα το ήθελαν.
Πιθανές συνέπειες
Το κλίμα που επικρατεί τώρα είναι η αβεβαιότητα, η οποία επιβαρύνει τις επενδυτικές αποφάσεις και θα μπορούσε να αποθαρρύνει τις επιχειρήσεις από την επέκταση στις αναδυόμενες αγορές.
Ο Γκρέγκορι Ντάκο, επικεφαλής οικονομολόγος στην EY-Parthenon, είπε ότι ένα χειρότερο σενάριο κατά το οποίο ο πόλεμος διευρύνεται, θα μπορούσε να προκαλέσει εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου στα 150 δολάρια το βαρέλι, από περίπου 85 δολάρια σήμερα. «Οι παγκόσμιες οικονομικές συνέπειες αυτού του σεναρίου είναι σοβαρές», προειδοποίησε, αναφέροντας μια ήπια ύφεση, μια βουτιά στις τιμές των μετοχών και μια απώλεια 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων από την παγκόσμια οικονομία.