Πόσο ικανοί είμαστε να διαχειριστούμε βασικές οικονομικές έννοιες και να πάρουμε τις σωστές αποφάσεις για το «πορτοφόλι» μας σε μια συννεφιασμένη περίοδο για την παγκόσμια οικονομία;
Οπως αποκάλυψε νέα έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), πολλοί είναι οι ενήλικες ανά τον κόσμο, μεταξύ άλλων και στη χώρα μας, που στερούνται των απαραίτητων γνώσεων προκειμένου να κατανοήσουν και να διαχειριστούν περίπλοκες περιπτώσεις που να αφορούν τα οικονομικά τους.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα, μόνο το 34% των ενηλίκων διαθέτουν το ελάχιστο απαιτούμενο επίπεδο οικονομικής μόρφωσης. Αυτό σημαίνει ότι η πλειοψηφία, τουλάχιστον στις 39 χώρες που συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση, δεν μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα οικονομικά τους, μια ικανότητα που θεωρείται απαραίτητη τόσο για την ατομική όσο και για την κοινωνική ευημερία.
Στην ίδια έκθεση, ο ΟΟΣΑ επισημαίνει επίσης το πόσο ευάλωτοι καθίστανται όσοι στερούνται βασικών οικονομικών γνώσεων, ιδιαίτερα σε μία χρονική περίοδο κατά την οποία η αύξηση των τιμών φέρνει ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις στα «πορτοφόλια» μας.
«Ο υψηλός πληθωρισμός και τα αυξανόμενα επιτόκια έχουν αναδείξει τη σημασία του να εξοπλίζονται οι πολίτες με οικονομικές γνώσεις και δεξιότητες ώστε να αντεπεξέρχονται σε δύσκολες συνθήκες», αναφέρει η Κιάρα Μοντικόνε, ανώτερη αναλυτής στον ΟΟΣΑ.
Οπως δήλωσε η ίδια στο Euronews Business, «τα αποτελέσματα της έρευνάς μας δείχνουν ότι, ενώ οι περισσότεροι ενήλικες κατανοούν τις βασικές οικονομικές έννοιες, το συνολικό επίπεδο οικονομικών γνώσεων και δεξιοτήτων θα μπορούσε να βελτιωθεί σημαντικά, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων χρήσης ψηφιακών οικονομικών υπηρεσιών».
Τι δείχνουν τα στοιχεία για την Ευρώπη;
Ο ΟΟΣΑ αξιολόγησε καθεμία από τις 39 χώρες που συμπεριλαμβάνονται στην έρευνα για το συνολικό επίπεδο οικονομικής μόρφωσης των πολιτών τους. Στον παρακάτω πίνακα, παρατίθενται αναλυτικά τα αποτελέσματα για τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.:
Εξετάζοντας τους εν λόγω αριθμούς, φαίνεται πως μόνο οι Γερμανοί ξεπερνούν και οι Ιρλανδοί «αγγίζουν» το ελάχιστο επίπεδο του 70 στα 100, σε ό,τι αφορά την οικονομική μόρφωση.
Χαμηλή ήταν μάλιστα η βαθμολογία που συγκέντρωσε η Ελλάδα. Ειδικότερα, η χώρα μας είχε βαθμολογία 23/35 σε ό,τι αφορά το επίπεδο οικονομικών γνώσεων, όμως συγκέντρωσε μόλις 28/45 σε ό,τι αφορά την οικονομική συμπεριφορά και 11/20 στο θέμα της οικονομικής στάσης και νοοτροπίας των πολιτών. Ετσι, οι Ελληνες παρέμειναν κάτω από τη «βάση», καθώς η συνολική τους βαθμολογία ήταν μόλις 62/100.
Πέρα από τις διαφορές μεταξύ κρατών, η έκθεση επισημαίνει και τις διαφοροποιήσεις που παρατηρούνται ανάμεσα σε πληθυσμιακές ομάδες εντός της εκάστοτε χώρας.
Τα άτομα με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο τείνουν να διαχειρίζονται καλύτερα τα οικονομικά τους, καθώς και εκείνοι με υψηλότερα εισοδήματα αλλά και όσοι έχουν εργασία. Αλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο είναι το φύλο και η ηλικία.
Παράλληλα, στις χώρες που συμπεριλαμβάνονται στην έρευνα του ΟΟΣΑ, τα άτομα μεταξύ 30 και 59 ετών φάνηκε γενικώς να διαθέτουν υψηλότερο επίπεδο οικονομικής μόρφωσης συγκριτικά με εκείνους που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 18 και 29 ετών. Επιπλέον, όπως έδειξε η έρευνα, οι άνδρες έχουν οριακά υψηλότερο επίπεδο οικονομικών γνώσεων από τις γυναίκες.
Γνώση βασικών εννοιών
Σε ό,τι αφορά τις βασικές οικονομικές αρχές, ο ΟΟΣΑ αναφέρει ότι το 84% των ενηλίκων ξέρουν τι σημαίνει «πληθωρισμός», αλλά μόλις το 63% μπορεί να εφαρμόσει στην πράξη την έννοια της «χρονικής αξίας του χρήματος» στον τρόπο με τον οποίο αποταμιεύουν.
Σημειώνεται ότι ως «χρονική αξία του χρήματος» ορίζεται η αντίληψη ότι ένα συγκεκριμένο ποσό χρημάτων έχει μεγαλύτερη αξία στο παρόν συγκριτικά με εκείνη που θα έχει στο μέλλον.
Για παράδειγμα, εάν αυτή τη στιγμή σας προσέφεραν 1.000 ευρώ και είχατε την επιλογή να τα δεχθείτε τώρα ή αργότερα, η έξυπνη επιλογή θα ήταν να τα πάρετε τώρα.
Γιατί όμως; Ο ένας λόγος είναι ο πληθωρισμός και ο δεύτερος οι δυνατότητες για έσοδα. Με το να πάρει κάποιος τα χρήματα άμεσα, αντί να περιμένει δέκα χρόνια, έχει την ευκαιρία να επενδύσει και να κερδίσει περισσότερα χρήματα, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να αυξήσει το αρχικό ποσό.
Μια άλλη έννοια που φάνηκε να μπερδεύει τους ερωτηθέντες του ΟΟΣΑ ήταν ο «ανατοκισμός», όρο τον οποίο κατανοεί μόνο το 42% των ενηλίκων.
Με απλά λόγια, αυτός ο όρος αναφέρεται στο να κερδίζει κανείς «τόκους επί τόκων».
Με την κατάθεση στην τράπεζα χρημάτων που κερδίζετε από τις επενδύσεις σας, μπορείτε να συγκεντρώσετε ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσό μέσω πληρωμής τόκων.
Ψηφιακές δεξιότητες και ετοιμότητα απέναντι σε απάτες
Oσον αφορά την οικονομική ευπάθεια, το 15% των ερωτηθέντων ανέφεραν ότι έχουν πέσει τουλάχιστον μία φορά θύμα κάποιου είδους οικονομικής απάτης.
Ο ΟΟΣΑ βρήκε αρνητική συσχέτιση μεταξύ χρηματοοικονομικών γνώσεων και κινδύνου, καθώς περίπου δύο στους τρεις ανθρώπους που έχουν πέσει θύματα απάτης, εξακολουθούν να μη συγκεντρώνουν την απαραίτητη βαθμολογία σε ό,τι αφορά την οικονομική τους παιδεία.
Η ικανότητα παραμονής σε εγρήγορση απέναντι σε πιθανές απάτες σχετίζεται επίσης με το επίπεδο ψηφιακών γνώσεων, καθώς αρκετοί εγκληματίες χρησιμοποιούν πλέον διαδικτυακές οδούς για να στοχεύουν άτομα.
Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του ψηφιακού χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού από τον ΟΟΣΑ, διαμορφώνει μια αρνητική εικόνα. Κατά μέσο όρο, μόνο το 29% των ενηλίκων που συμμετείχαν στην έρευνα άγγιξε τη «βάση» σε ό,τι αφορά τις ψηφιακές δεξιότητες, αν και αυτές οι βαθμολογίες αυξάνονται ανάλογα με τα επίπεδα εκπαίδευσης και εισοδήματος.
Εξοικονόμηση χρημάτων για κρίσιμες περιόδους
Δεδομένων των πιέσεων που ασκούνται στους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών κατά την τρέχουσα περίοδο, ο ΟΟΣΑ υποστηρίζει ότι απαιτείται μεγαλύτερη οικονομική εκπαίδευση για τη βελτίωση της ανθεκτικότητάς τους.
Κατά μέσο όρο, ο Οργανισμός αναφέρει ότι μόνο το 59% των ενηλίκων στην έρευνα θα μπορούσαν επί του παρόντος να πληρώσουν μια σημαντική δαπάνη, ισοδύναμη με ένα μηνιαίο εισόδημα, χωρίς να ανατρέξουν κάποιου είδους στήριξη. Αυτό μπορεί να σημαίνει λήψη δανείου από τράπεζα ή δανεικά χρήματα από οικογένεια και φίλους.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, ο ΟΟΣΑ υποστηρίζει ότι η εκπαίδευση πρέπει να επικεντρωθεί σε νέα, ψηφιακά μέσα διαχείρισης χρημάτων και θα πρέπει επίσης να είναι διαθέσιμη σε εκείνους που έχουν τα χαμηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων.
Πηγή: Euronews Business
