Μπορεί να έχει αποσοβηθεί, προς το παρόν τουλάχιστον, η κρίση από την κατάρρευση των κινεζικών χρηματιστηρίων, ωστόσο αυξάνονται διαρκώς τα σύννεφα πάνω από τη δεύτερη οικονομία του κόσμου. Ενώ η κινεζική οικονομία κινείται με τον χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης των τελευταίων 25 ετών και παραμένει αβέβαιο ποια θα είναι η αντίδραση των κινεζικών αγορών όταν θα αποσυρθούν τα έκτακτα μέτρα με τα οποία επήλθε σχετική ηρεμία στα κινεζικά χρηματιστήρια, το Πεκίνο έχει να αντιμετωπίσει το ιλιγγιώδες χρέος των επιχειρήσεων, το μεγαλύτερο στον κόσμο, ύψους 16,1 τρισ. δολαρίων. Στο μεταξύ, η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας εξακολουθεί να επιδιώκει την τόνωση της οικονομίας προχωρώντας σε εκτεταμένες ενέσεις ρευστότητας στις μεγαλύτερες κινεζικές τράπεζες, αλλά για πρώτη φορά η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ καταφέρεται ευθέως κατά μιας εκ των σημαντικότερων κινεζικών τραπεζών, της China Construction Bank, την οποία εγκαλεί για ανεπαρκείς ελέγχους σε ό,τι αφορά το ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος.
Ερευνα της Thomson Reuters μεταξύ 1.400 επιχειρήσεων κατέδειξε πως το δυσβάσταχτο εταιρικό χρέος της Κίνας ανέρχεται στο 160% του ΑΕΠ μετά τη διόγκωσή του μέσα στην τελευταία πενταετία. Σύμφωνα, άλλωστε, με τις εκτιμήσεις του οίκου αξιολόγησης Standard & Poor’s, το χρέος αυτό θα αυξηθεί κατά 77% μέσα στην επόμενη πενταετία φθάνοντας στα 28,8 τρισ. δολάρια. Η διόγκωση του εταιρικού χρέους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις παρεμβάσεις του Πεκίνου με σκοπό την τόνωση της ανάπτυξης, που φέτος αναμένεται να περιορισθεί στον χαμηλότερο ρυθμό των τελευταίων 25 ετών. Από τον περασμένο Νοέμβριο, η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας έχει μειώσει τα επιτόκια του γουάν τέσσερις φορές, έχει περιορίσει το ύψος των κεφαλαίων που υποχρεούνται να διατηρούν οι κινεζικές τράπεζες στα ταμεία της κεντρικής τράπεζας, ενώ έχει άρει τους περιορισμούς στο ποσοστό των καταθέσεων που δικαιούνται να χορηγούν ως πιστώσεις.
Οπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, στόχος όλων αυτών των μέτρων είναι κυρίως να αυξηθεί ο δανεισμός προς τις μικρότερες επιχειρήσεις και σε τομείς της οικονομίας που παράγουν καινοτομία. Σύμφωνα, όμως, με τον Λούις Κούτζις, οικονομολόγο της RBS για θέματα Κίνας, όταν αρχίζουν να χορηγούνται πιστώσεις αφειδώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να διοχετευθούν τα χρήματα σε προβληματικές επιχειρήσεις. Εξάλλου, η μείωση των επιτοκίων είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν σε ανεξέλεγκτο βαθμό οι αγορές μετοχών με δανεισμό. Η τάση αυτή, όμως, οδήγησε όχι μόνο στη δημιουργία «φούσκας» στα κινεζικά χρηματιστήρια, όπως έχει διαφανεί τις τελευταίες εβδομάδες, αλλά και σε μία ακόμη επισφαλή εξέλιξη στην κινεζική οικονομία: οι επιχειρήσεις αντλούν κέρδη από το χρηματιστήριο με αποτέλεσμα να περιορίζονται δραματικά οι επικερδείς επενδύσεις στην πραγματική οικονομία.
Στο μεταξύ, ο δανεισμός συνεχίζεται ανεξέλεγκτος. Μόνο τα νέα δάνεια που χορήγησαν οι κινεζικές τράπεζες τον Ιούνιο φθάνουν στα 206 δισ. δολάρια. Στη διάρκεια της εβδομάδας, η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας ανακοίνωσε ότι θα χορηγήσει συνολικά 109 δισ. δολάρια στις μεγάλες τράπεζες της χώρας. Την είδηση ανακοίνωσε το περιοδικό Caixin, σύμφωνα με το οποίο η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας θα χορηγήσει 45 δισ. δολάρια στην Bank of China, ενώ το υπουργείο Οικονομικών θα διοχετεύσει 16 δισ. δολάρια στην Αγροτική Αναπτυξιακή Τράπεζα της Κίνας. Εχει προηγηθεί την περασμένη εβδομάδα η είδηση πως η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας θα διοχετεύσει 48 δισ. δολάρια στη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, την Αναπτυξιακή Τράπεζα της Κίνας.
Με λίγες ώρες διαφορά, όμως, η Fed κάλεσε την China Construction Bank να βελτιώσει τους μηχανισμούς της κατά του ξεπλύματος «μαύρου» χρήματος. Είναι η πρώτη φορά που οι αμερικανικές αρχές εγκαλούν συστημική τράπεζα της Κίνας χωρίς, πάντως, να συνοδεύεται από κυρώσεις ούτε από αναφορές σε άλλα συγκεκριμένα προβλήματα της εν λόγω τράπεζας. Η China Construction Bank έχει τώρα προθεσμία 60 ημερών για να υποβάλει τα σχέδιά της κατά του ξεπλύματος και τον εντοπισμό ύποπτων συναλλαγών.
Η «απάντηση» του Πεκίνου στο ΔΝΤ
Η εβδομάδα που πέρασε άρχισε με τα επίσημα εγκαίνια της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας (NDB) των BRICS στη Σαγκάη από τους εκπροσώπους των πέντε χωρών-μελών της, Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Νοτίου Αφρικής. Η τράπεζα ουσιαστικά αποτελεί πρωτοβουλία του Πεκίνου και δεν κρύβει την πρόθεσή της να ανταγωνιστεί τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς θεσμούς της Δύσης, την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, εισάγοντας διαφορετική φιλοσοφία και κανόνες που θα διέπουν τη χορήγηση δανείων για αναπτυξιακά έργα. Αρχίζει το δανειοδοτικό της έργο με κεφάλαια ύψους 100 δισ. δολαρίων.
Τα ίδια κεφάλαια διαθέτει και η επίσης κινεζικής επιρροής Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΑΙΙΒ), που έχει 57 χώρες-μέλη και εγκαινιάστηκε επισήμως τον Ιούνιο. Σε αντίθεση με την ΑΙΙΒ, όμως, η NDB σχεδιάζει να δραστηριοποιηθεί πέραν της Ασίας. Μόνο οι τέσσερις χώρες-μέλη της, πλην Νοτίου Αφρικής δηλαδή, αντιπροσωπεύουν πάνω από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 1/4 του παγκόσμιου εδάφους και πάνω από το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ.