Στη… ζυγαριά έχει μπει από εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους το νέο ασφαλιστικό σχέδιο νόμου, που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή έως τα μέσα Φεβρουαρίου, προκειμένου να ισχύσει στις περισσότερες περιπτώσεις αναδρομικά, από την 1η Ιανουαρίου 2020 και στην περίπτωση της αύξησης των συντάξεων από την 1η Οκτωβρίου 2019. Η «Κ» με τη βοήθεια του έγκριτου νομικού Δημήτρη Μπούρλου μετρά κερδισμένους και χαμένους σε τέσσερα πεδία αλλαγών: τις συντάξεις, τις εισφορές, την παράλληλη απασχόληση και την απασχόληση συνταξιούχων.
Ο επανυπολογισμός
Στο πεδίο των κύριων συντάξεων στους κερδισμένους συγκαταλέγονται οι σημερινοί εργαζόμενοι που βγαίνουν ή θα βγουν σε σύνταξη από 1η Οκτωβρίου 2019 και μετά με περισσότερα από 30 και έως 44 έτη ασφάλισης. Κλειδί για καλύτερη σύνταξη είναι η δεκαετία μεταξύ 30,1 και 40 ετών ασφάλισης. Αυξήσεις που θα δοθούν μαζεμένα, τον Ιούνιο, θα λάβουν και οι περίπου 70.000 συνταξιούχοι που συνταξιοδοτήθηκαν από 13 Μαΐου 2016 και μετά με περισσότερα από 30 και έως 44 έτη ασφάλισης και δεν διατηρούν προσωπική διαφορά. Η αύξηση που θα λάβουν υπολογίζεται μεσοσταθμικά στα 50 ευρώ τον μήνα. Στους κερδισμένους εντάσσονται και οι σημερινοί συνταξιούχοι (πάντα με περισσότερα από 30 και έως 44 έτη ασφάλισης) πριν από τις 12 Μαΐου 2016 και είδαν αύξηση από 1/1/2019 γιατί ο πρώτος επανυπολογισμός έδειξε αρνητική προσωπική διαφορά, ήτοι η σύνταξή τους ήταν χαμηλότερη από αυτή που θα έπαιρναν εάν ίσχυε και για αυτούς ο νόμος Κατρούγκαλου. Οι αυξήσεις θα δοθούν σε 5 ετήσιες δόσεις (έως το 2024). Σε αρνητική προσωπική διαφορά, και συνεπώς σε αυξήσεις κατά 1/5, θα περάσουν και οι σημερινοί συνταξιούχοι με περισσότερα από 30 και έως 44 έτη ασφάλισης πριν από τις 13 Μαΐου 2016 κι έχουν ήδη, μικρή θετική προσωπική διαφορά. Ολοι αυτοί οι παλαιοί συνταξιούχοι εκτιμώνται σε περίπου 180.000 άτομα.
Αυξήσεις έως και 48% θα λάβουν και 251.000 συνταξιούχοι επικουρικής και μάλιστα αναδρομικά από 1ης Οκτωβρίου του 2019, καθώς οι συντάξεις θα επιστρέψουν στο ύψος που ήταν τον Μάιο του 2016.
Βέβαια, το σχέδιο νόμου δεν έχει μόνο κερδισμένους. Φέρνει και απώλειες για χιλιάδες συνταξιούχους, καθώς καταργείται η 13η παροχή που θεσμοθετήθηκε τον περασμένο Μάιο ως μόνιμη κλιμακωτή παροχή στο σύνολο των συνταξιούχων.
Χαμένοι είναι και οι σημερινοί εργαζόμενοι που βγαίνουν ή θα βγουν σε σύνταξη από 1ης Οκτωβρίου 2019 και μετά με περισσότερα από 44 έτη ασφάλισης, καθώς το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας βάζει «φρένο» στις συντάξεις μετά τα 44 έτη.
Οι εισφορές
Οσον αφορά τις αλλαγές που προωθούνται στο πεδίο των εισφορών, μεγάλοι κερδισμένοι θεωρούνται οι ελεύθεροι επαγγελματίες – αυτοαπασχολούμενοι με ασφαλιστέο εισόδημα πάνω από 13.000 ευρώ, καθώς έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν μία από τις ασφαλιστικές κατηγορίες που οδηγούν σε σημαντικά χαμηλότερες εισφορές. Κερδισμένοι είναι και οι αγρότες με ετήσιο ασφαλιστέο εισόδημα πάνω από 6.800 ευρώ, για τον ίδιο λόγο. Στους σίγουρα κερδισμένους είναι και οι νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες που μαζί με τους επιστήμονες αποκτούν δικαίωμα μειωμένων εισφορών για 5 χρόνια.
Από τον Ιούνιο του 2020, στους κερδισμένους θα ενταχθούν και περισσότεροι από 1,5 εκατ. μισθωτοί με πλήρη απασχόληση που θα δουν μια μικρή αύξηση μισθού, λόγω της μείωσης των εισφορών κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες.
Στον αντίποδα, εντός του τρέχοντος έτους χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι που κατέβαλλαν εισφορές 185 ευρώ τον μήνα γιατί δήλωναν χαμηλά εισοδήματα, από την 1η Ιανουαρίου 2020 θα πρέπει να καταβάλλουν κατ’ ελάχιστον 220 ευρώ τον μήνα. Οπως, όμως, επισημαίνει ο κ. Μπούρλος, η επιβάρυνση αυτή θα μετατραπεί σε όφελος, λόγω της μείωσης του φόρου στο 9% έναντι 22% για τα ετήσια εισοδήματα έως 10.000 ευρώ. Απλώς, αυτό θα φανεί το 2021.
Στην παράλληλη απασχόληση, το κέρδος είναι προφανές και αφορά μισθωτούς που ασκούν παράλληλα ελεύθερο επάγγελμα με μπλοκάκι, εφόσον το μεικτό μηνιαίο εισόδημά τους οδηγεί σε εισφορές της τάξεως των 252 ευρώ. Στην πράξη, όσοι μισθωτοί έχουν μηνιαίο μισθό 930 ευρώ, απαλλάσσονται από τις εισφορές για το μπλοκάκι. Αντίστοιχα, με μισθό για παράδειγμα 700 ευρώ μεικτά, θα πρέπει να καταβάλλουν επιπλέον εισφορές μόλις για τα 320 ευρώ που λαμβάνουν από το δελτίο παροχής υπηρεσιών (απαλλάσσονται για τα υπόλοιπα, εάν παίρνουν). Στην… άλλη πλευρά της ζυγαριάς μπαίνουν οι μισθωτοί που έχουν μεικτό μηνιαίο μισθό κάτω από 930 ευρώ και για παράδειγμα, μηδενικό εισόδημα από το ενεργό Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών, καθώς θα πρέπει να καταβάλλουν εισφορά που να φθάνει τα 252 ευρώ. Στην περίπτωση μελών Δ.Σ. επιχειρήσεων, θα πρέπει να καταβάλλονται εισφορές έως 252 ευρώ ακόμη και στην περίπτωση ζημιών.
Συνταξιούχοι εργαζόμενοι
Τέλος, στο πεδίο της απασχόλησης συνταξιούχων, στην πλευρά των κερδισμένων πρέπει να τεθούν όσοι συνταξιούχοι ξεκίνησαν να εργάζονται μετά τις 13 Μαΐου του 2016, καθώς ο νόμος Κατρούγκαλου τους μείωνε τη σύνταξη κατά 60%. Αυτοί θα δουν αυξήσεις της τάξεως του 75%, καθώς η ποινή περιορίζεται πλέον στο -30%. Και σε αυτή την περίπτωση βέβαια υπάρχουν και χαμένοι. Οπως οι συνταξιούχοι που έχουν συνταξιοδοτηθεί και εργάζονταν πριν από τον νόμο Κατρούγκαλου, καθώς δεν τους άγγιζε ο νόμος Κατρούγκαλου. Τους αγγίζει όμως ο νόμος Βρούτση, με αποτέλεσμα να χάνουν το ευνοϊκότερο καθεστώς που ίσχυε, κυρίως για όσους είχαν εισόδημα έως 1.000 ευρώ αν ήταν μισθωτοί, ή 1.980 ευρώ εάν ήταν ελεύθεροι επαγγελματίες. Επίσης, χαμένοι είναι και οι πολύτεκνοι συνταξιούχοι που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία, καθώς ο προηγούμενος νόμος τους εξαιρούσε από κάθε περικοπή. Κίνδυνο να χάσουν το 30% από τη σύνταξή τους εάν έχουν κάποιο ετήσιο εισόδημά από αγροτική δραστηριότητα που διατηρούν μετά τη συνταξιοδότησή τους αντιμετωπίζουν και οι συνταξιούχοι από 13/5/2016 και μετά (πλην ΟΓΑ). Σήμερα εξαιρούνται από το «πέναλτι» εάν το εισόδημα είναι κάτω των 5.460 ευρώ.
Ποιες εισφορές οδηγούν σε υψηλότερη σύνταξη
Σε… σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες αναμένεται να εξελιχθεί η επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας για χιλιάδες επαγγελματίες που βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση, αμέσως μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου του υπουργείου Εργασίας, πιθανότατα στο τέλος Φεβρουαρίου. Μάλιστα, το δίλημμα αναμένεται να τεθεί άμεσα, καθώς έως τα τέλη Απριλίου οι 900.000 επαγγελματίες θα πρέπει να επιλέξουν για πρώτη φορά ασφαλιστική κατηγορία, αρχίζοντας έτσι το… χτίσιμο της σύνταξής τους. Καθοριστικό ρόλο για τις νέες συντάξεις των ελεύθερων επαγγελματιών διαδραματίζει στο καινούργιο σύστημα που θα ισχύσει από 1/1/2020, η 3η ασφαλιστική κατηγορία των 312 ευρώ (236 για κύρια σύνταξη). Και αυτό, γιατί η πλειονότητα των επαγγελματιών που ασφαλίζονταν στο παρελθόν με τις ασφαλιστικές κλάσεις του πρώην ΟΑΕΕ και είχαν υποχρέωση να αλλάζουν κλάση ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, εκτιμάται ότι μεταξύ 2002-2019 έχουν κατά μέσον όρο καταβάλει εισφορά 240 ευρώ που οδηγεί σε συντάξιμες αποδοχές κατά μέσον όρο, κοντά στα 1.200 ευρώ. Εκτιμάται δε, ότι οι περισσότεροι έχουν ήδη μεταξύ 20 και 30 έτη ασφάλισης. Τους απομένουν δηλαδή τουλάχιστον 5 με 20 έτη προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν. Εάν λοιπόν ενταχθούν εντός του 2020 στην 3η ασφαλιστική κατηγορία διατηρούν τις συντάξιμες αποδοχές τους στο ύψος των παλαιών και δεν εγγράφουν απώλειες στη μελλοντική τους σύνταξη. Εάν επιθυμούν να την αυξήσουν, τότε θα πρέπει να επιλέξουν μια μεγαλύτερη κατηγορία από τις 3 που απομένουν.
Μιλώντας στην «Κ» ο δικηγόρος – εργατολόγος Δημήτρης Μπούρλος ξεκαθαρίζει λίγο τον «γρίφο», επισημαίνοντας ότι ένας ελεύθερος επαγγελματίας με τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί σε 10 έτη (με 30ετία), μπορεί να κερδίσει στη μελλοντική του σύνταξη έως και 64 ευρώ τον μήνα, επιλέγοντας την 3η ασφαλιστική κατηγορία αντί της 2ης. Εάν πληρώσει για την επιπλέον 10ετία εισφορές που αντιστοιχούν στην 4η κατηγορία, θα κερδίσει 93 ευρώ τον μήνα, ενώ η υψηλότερη 6η κατηγορία εισφορών για 10 χρόνια φέρνει σύνταξη αυξημένη κατά περίπου 190 ευρώ (πάντα σε σύγκριση με την 2η κατηγορία).
Στο αντίστοιχο παράδειγμα ενός ασφαλισμένου με ήδη 30 έτη ασφάλισης που του απομένουν 5 για τη συνταξιοδότηση με 35ετία, το κέρδος για την επιλογή της 3ης και όχι της 2ης κατηγορίας, είναι 22 ευρώ τον μήνα. Εάν επιλέξει την 4η κατηγορία, θα κερδίσει 28 ευρώ κι αν επιλέξει την 6η, 136 ευρώ τον μήνα.
Τέλος, όπως επισημαίνει ο κ. Μπούρλος, εάν κάποιος με 30ετή ασφάλιση σήμερα, επιλέξει να συνταξιοδοτηθεί στα 40 έτη ασφάλισης, το κέρδος του είναι 122 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ασφαλιστεί στην 3η κλίμακα αντί της 2ης, 178 ευρώ αν ενταχθεί στην 4η κατηγορία και 365 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ενταχθεί μία 10ετία στην 6η κατηγορία αντί της 2ης.