Ανεπαρκείς αλλά και υποχρηματοδοτούμενες αποδεικνύονται οι πολιτικές απασχόλησης στην Ελλάδα με τους περισσότερους από 1,3 εκατ. ανέργους. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει η ΓΣΕΕ, που διαπιστώνει πως το «ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο» εξανεμίζεται πριν ακόμη εγκαθιδρυθεί, ενώ οι ανισότητες διευρύνονται.
Κατά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσής της για την ελληνική οικονομία, οι επιστήμονες του Ινστιτούτου της ΓΣΕΕ παρουσίασαν στοιχεία που δείχνουν πως η πρωταθλήτρια στην ανεργία Ελλάδα είναι ουραγός στις δαπάνες για υπηρεσίες απασχόλησης. Οι άνεργοι ξεπερνούν πλέον το 1/4 του εργατικού δυναμικού της χώρας, ενώ μόλις ένας στους 10 λαμβάνει επίδομα.
Η τάση, σύμφωνα με τη Συνομοσπονδία, είναι ευρωπαϊκή. Τα περισσότερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ενώ αύξησαν τις συνολικές δαπάνες για πολιτικές απασχόλησης τα τρία πρώτα χρόνια της κρίσης, στη συνέχεια τις μείωσαν. Η μείωση είναι περισσότερο σημαντική στην Ελλάδα, την Ολλανδία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ανάλογη εικόνα προκύπτει και για τις δαπάνες διατήρησης του εισοδήματος των ανέργων. Και σε αυτή την περίπτωση, η μείωση στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερη, αν συνυπολογιστεί η πτώση του ΑΕΠ κατά το ίδιο διάστημα. Σύμφωνα με την έκθεση, η Ελλάδα δαπανά λιγότερους πόρους ως ποσοστό του ΑΕΠ για τη διατήρηση του εισοδήματος των ανέργων, απ’ ό,τι η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Δανία ή ακόμη και η Πορτογαλία, στις οποίες τα επίπεδα ανεργίας είναι πολύ χαμηλότερα. Η Συνομοσπονδία επισημαίνει πως οι πολιτικές απασχόλησης κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και ύφεσης εστιάστηκαν σε μέτρα ενίσχυσης της ευελιξίας, της μερικής και προσωρινής εργασίας, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση της ανεργίας. Ακόμη και η παρατηρούμενη οριακή αύξηση της απασχόλησης οφείλεται κατά 3/4 στη μείωση του εργατικού δυναμικού και κατά 1/4 στα προγράμματα επιδοτούμενης και προσωρινής απασχόλησης. Και σίγουρα δεν οφείλεται στη δημιουργία νέων και σταθερών θέσεων εργασίας.
Πέντε άξονες
Και σε αυτήν την περίπτωση, το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι πολιτικές αντιμετώπισης εστιάστηκαν σε 5 άξονες.
Ο πρώτος αφορά τη διευκόλυνση των προσλήψεων και των απολύσεων, είτε με τη μείωση των αποζημιώσεων απόλυσης, όπως έγινε στην Ελλάδα, είτε με την αύξηση του απαιτούμενου χρόνου για την απόκτηση πλήρων εργασιακών δικαιωμάτων (π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία και Γερμανία), είτε με την αύξηση του χρόνου που επιτρέπεται να απασχολείται κάποιος πριν από τη μετατροπή της σχέσης εργασίας σε αορίστου χρόνου (Ελλάδα, Ολλανδία, Γερμανία) ή ακόμη και με τη θεσμοθέτηση της ποσόστωσης στις απολύσεις, με βάση την ηλικία (Ολλανδία).
Ο δεύτερος άξονας περιέχει τα μέτρα για την επιδότηση των ανέργων. Στις περισσότερες χώρες, οι προϋποθέσεις για την παροχή επιδομάτων ανεργίας έγιναν αυστηρότερες. Στη χώρα μας, για παράδειγμα, αυξήθηκε ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης, ενώ σε Γερμανία και Ολλανδία μειώθηκε το ποσοστό αναπλήρωσης του μισθού.
Ο τρίτος άξονας, η διευκόλυνση της επισφαλούς εργασίας, περιλαμβάνει τη νομοθέτηση της μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών. Ετσι, στη Γερμανία εφαρμόστηκαν οι αμοιβές κάτω των 450 ευρώ (mini – jobs) ή οι εργασίες του ενός ευρώ (one-euro-jobs), ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο εφαρμόστηκαν οι συμβάσεις μηδενικού χρόνου απασχόλησης (zero-hour-contracts). Σε χώρες όπως η Ελλάδα, με χαμηλά επίπεδα ανάπτυξης, ελήφθησαν μέτρα αντίθετου προσανατολισμού, όπως ο περιορισμός της «μαύρης» εργασίας.
Ο τέταρτος άξονας των πολιτικών απασχόλησης την περίοδο της οικονομικής κρίσης αναφέρεται στην επιδότηση της προσωρινής απασχόλησης στον δημόσιο ή τον κοινωφελή τομέα. Στην Ελλάδα, τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας είναι γνωστά και εφαρμόστηκαν με μείωση του μισθού.
Ο πέμπτος αποτυχημένος άξονας πολιτικών αφορά την κατάρτιση μέσω κουπονιών. Επικεντρώνονται κυρίως σε νέους, εφαρμόζονται στις περισσότερες χώρες και επιδοτούνται από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία.
Σύμφωνα με τη ΓΣΕΕ και οι 5 άξονες κρίνονται εκ του αποτελέσματος ανεπαρκείς.