Σε ένα εκρηκτικό περιβάλλον λειτουργούν το τελευταίο διάστημα οι επιχειρήσεις, ενώ τα φυσικά πρόσωπα γυρίζουν την πλάτη τους στις υποχρεώσεις τόσο προς την εφορία και όσο και προς τα πιστωτικά ιδρύματα.
Η αρνητική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί οφείλεται εν πολλοίς στις άκαρπες διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με τους πιστωτές της χώρας, αλλά και στις προεκλογικές δεσμεύσεις του κυβερνώντος κόμματος που έφθαναν μέχρι και σε προτροπές για μη καταβολή φόρων.
Η πολυγλωσσία και οι υποσχέσεις ακόμα και μετεκλογικά για κατάργηση του ενιαίου φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων, για νέο αφορολόγητο και πάταξη της φοροδιαφυγής που όπως φαίνεται πέφτουν στο κενό, οδηγούν ακόμα και αυτούς που μέχρι τώρα ήταν συνεπείς να τηρούν στάση αναμονής μέχρι να κλείσει η συμφωνία με τους πιστωτές της χώρας και ίσως σε μία διευθέτηση των οφειλών τους.
Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών από τα οποία προκύπτει ότι τα ληξιπρόθεσμα χρέη από τις αρχές του έτους διογκώνονται, τα φορολογικά έσοδα παραπαίουν, οι φορολογικές δηλώσεις υποβάλλονται με ρυθμό χελώνας, οι προμηθευτές του Δημοσίου είναι απλήρωτοι, ενώ η πάταξη της φοροδιαφυγής μετατρέπεται σε αμνηστία στους φοροφυγάδες. Ειδικότερα και σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών και της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων:
1. Τα έσοδα του προϋπολογισμού παρουσιάζουν υστέρηση της τάξης των 964 εκατ. ευρώ ή 5,4 % έναντι του στόχου. Τα δε φορολογικά έσοδα είναι μειωμένα στο πρώτο πεντάμηνο το έτους κατά 1,7 δισ. ευρώ. Η μεγάλη πτώση στα έσοδα οφείλεται στην καθυστέρηση υποβολής του ηλεκτρονικού συστήματος με υπαιτιότητα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων.
2. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων οι φορολογούμενοι όπως προκύπτει δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις μηνιαίες τους υποχρεώσεις δημιουργώντας στο πρώτο πεντάμηνο του έτους μία νέα δεξαμενή οφειλών που ανέρχονται στα 5,2 δισ. ευρώ και συνολικά ξεπερνούν (παλαιά και νέα χρέη) τα 77,8 δισ. ευρώ.
3. Αν και απομένουν 9 ημέρες για την ολοκλήρωση της διαδικασίας υποβολής των δηλώσεων μέχρι και την Παρασκευή το βράδυ είχαν υποβληθεί μόλις 1,48 εκατ. δηλώσεις σε σύνολο 6 εκατ. δηλώσεων. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υποβάλλονται ημερησίως περισσότερες από 500.000 δηλώσεις για να ολοκληρωθεί κανονικά η διαδικασία. Οπως γίνεται αντιληπτό αυτό είναι αδύνατον να συμβεί δεδομένου ότι σύστημα δεν μπορεί να δεχθεί περισσότερες από 150.000 δηλώσεις ημερησίως. Ο λόγος που οι φορολογούμενοι δεν υποβάλλουν δήλωση, έγκειται σε σημαντικό βαθμό στην αδιαφορία δεδομένων των οικονομικών συνθηκών αλλά και στις προσδοκίες που είχε δημιουργήσει η κυβέρνηση για τη μη καταβολή φόρων, δικαιολογώντας και ενισχύοντας ταυτόχρονα το «κίνημα δεν πληρώνω».
4. Στο ίδιο διάστημα παρατηρείται διόγκωση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου που ξεπερνούν τα 4,4 δισ. ευρώ, εξαιτίας της εσωτερικής στάσης πληρωμών. Μάλιστα σε σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών αναφέρεται ότι «το μειωμένο ύψος των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού οφείλεται κυρίως στον επαναπροσδιορισμό του ταμειακού προγραμματισμού με βάση τις επικρατούσες περιοριστικές ταμειακές συνθήκες».
5. Η στάση πληρωμών δημιουργεί τεράστια προβλήματα και στις επιστροφές φόρων. Οι καθυστερήσεις επιστροφών ΦΠΑ φθάνουν τα 3,7 χρόνια όπως προκύπτει επίσης από τα στοιχεία της γενικής γραμματείας δημοσίων εσόδων. Στη εφορία Κω ο μέσος χρόνος που απαιτείται για μία αίτηση επιστροφής ΦΠΑ φθάνει πλέον τις 1.362 ημέρες, ενώ στο Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων ο μέσος χρόνος για επιστροφές ΦΠΑ προς τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας φθάνει τις 1.142 ημέρες. Δηλαδή 57 μεγάλες επιχειρήσεις περιμένουν περισσότερο από τρία χρόνια. Το φαινόμενο αυτό δεν παρατηρείται μόνο στις δύο ανωτέρω εφορίες. Εντοπίζεται σε 90 από τις 113 εφορίες της χώρας, οι οποίες επιστρέφουν τον ΦΠΑ μετά την παρέλευση του χρονικού περιθωρίου των 90 ημερών.
6. Η ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών αν και ξεκίνησε δυναμικά το τελευταίο διάστημα «έκανε κοιλιά». Σε κάθε περίπτωση εισπράχθηκε ο στόχος των 500 εκατ. ευρώ που είχε τεθεί για το 2015. Ωστόσο, και σύμφωνα με την αναπληρώτρια υπουργό Οικονομικών, Νάντια Βαλαβάνη «στη ρύθμιση έχουν μπει περίπου 130 από τους περίφημους μεγάλους οφειλέτες, σε σύνολο 6.500 μεγάλων οφειλετών (2.000 φυσικά πρόσωπα και 4.500 επιχειρήσεις).
7. Η πάταξη της φοροδιαφυγής έχει παραπεμφθεί στις καλένδες προς το παρόν. Ακόμα και οι ανακοινώσεις του ΣΔΟΕ για μεγάλους φοροφυγάδες που εντοπίστηκαν από τους ελεγκτές ενδεχομένως να μην έχουν κανένα αντίκρισμα, δεδομένου ότι οι περισσότεροι εξ αυτών θα κάνουν χρήση των ευνοϊκών διατάξεων που θα κατατεθούν στη Βουλή τις επόμενες μέρες για εθελοντική αποκάλυψη των αδήλωτων εισοδημάτων τους.
Και αυτό διότι το σχέδιο νόμου προβλέπει ότι μπορούν να ενταχθούν στις ευνοϊκές ρυθμίσεις πρόσωπα που αναφέρονται σε υποθέσεις, για τις οποίες έχουν εκδοθεί μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως εντολές ελέγχου, έρευνας ή επεξεργασίας, εισαγγελικές παραγγελίες ή αιτήματα και εντολές διερεύνησης από δικαστική ή φορολογική ή ελεγκτική αρχή και από την Αρχή ξεπλύματος χρήματος.Ταυτόχρονα οι έλεγχοι έχουν σταματήσει στην αγορά, κάτι που αποτυπώνεται και στα έσοδα του ΦΠΑ.
Οι φοροαπαλλαγές στο επίκεντρο
Στην επανεξέταση των 700 φοροαπαλλαγών που ισχύουν σήμερα και κοστίζουν στον προϋπολογισμό περί τα 3,6 δισ. ευρώ (μαζί με τις απαλλαγές του ΦΠΑ) θα προχωρήσει η κυβέρνηση. Το κόστος των ανωτέρω φοροαπαλλαγών αναλύεται ως εξής:
• Στα 293 εκατ. ευρώ ανέρχονται οι φοροαπαλλαγές που έχουν απομείνει στα νοικοκυριά (ιατρικές δαπάνες, δωρεές και χορηγίες, διατροφή μεταξύ συζύγου, ειδική φορολόγηση ναυτικών).
• Στα 2,17 εκατ. φθάνουν οι απαλλαγές που ισχύουν για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις
• Φοροαπαλλαγές 33,32 εκατ. ευρώ έχουν τα νομικά πρόσωπα
• 658,78 εκατ. ευρώ κοστίζουν οι φοροαπαλλαγές που εφαρμόζονται στον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων, τις κληρονομιές, τις γονικές παροχές, τις δωρεές και τις μεταβιβάσεις ακινήτων.
• Στα 545,47 εκατ. ευρώ ανέρχονται οι φοροαπαλλαγές από τον ΕΝΦΙΑ
• Κόστος 969,73 εκατ. ευρώ έχουν τα ειδικά καθεστώτα ΦΠΑ και οι διάφορες απαλλαγές στον ΦΠΑ.
• Κόστος 1,046 δισ. ευρώ έχουν για τον προϋπολογισμό οι απαλλαγές και οι μειώσεις επιβαρύνσεων που προβλέπονται στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης.