Εκπρόσωποι οργανώσεων, επιμελητηρίων, επιστημονικών φορέων και των κυριοτέρων εκπροσώπων των κοινωνικών κινημάτων συναντηθήκαμε πρόσφατα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας εκλογής της εκτελεστικής επιτροπής της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδος, της ΟΚΕ. Μας ενώνει το όραμα για οικονομική ευημερία, κοινωνική συνεννόηση, ειρήνη και αλληλεγγύη. Κυρίως, όμως, μας ενώνει η ανάγκη διατήρησης και εμβάθυνσης του κοινωνικού διαλόγου σε μια περίοδο έντονης κοινωνικής έντασης και δυσεπίλυτων προβλημάτων, τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ευρώπη.
Δυστυχώς, η ευρωπαϊκή κοινωνία των πολιτών βρίσκεται σήμερα, αν όχι σε κρίση, τουλάχιστον σε σημείο καμπής. Κι όμως: ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου και του τρόπου δράσης και δικτύωσης των φορέων της κοινωνίας των πολιτών είναι αναγκαίος, για να είναι οι πολίτες βασικοί πρωταγωνιστές στους δύσκολους καιρούς της κρίσης.
Στην Ελλάδα, η κοινωνία των πολιτών και η κοινωνική αντιπροσώπευση της μεταβιομηχανικής κοινωνίας βρίσκονται ακόμα σε πορεία διαμόρφωσης. Και πράγματι: σε πολλές περιπτώσεις, αντιμετωπίσαμε μία κατ’ επίφασιν διαδικασία διαλόγου, καθώς και αμφισβήτηση της σημασίας της συμμετοχής της κοινωνίας στις πολιτικές αποφάσεις. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιξε η εμμονή του καθενός μας, και ιδίως κάθε μικρής και μεγάλης εξουσίας, ότι δεν έχει ευθύνη για το τι συνέβη στον τόπο μας, καθώς και ο χωρίς φειδώ χαρακτηρισμός ως «κατεπειγόντων» των περισσότερων και σημαντικότερων νομοθετημάτων των τελευταίων ετών. Η αντιμετώπιση του δημοσιονομικού ελλείμματος, η παραγωγική αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας και οι σοβαρές μεταρρυθμίσεις, που είναι αναγκαίες, βασίστηκαν αποκλειστικά σε μονομερείς αποφάσεις, περιθωριοποιώντας τη δημόσια διαβούλευση, με αποτέλεσμα είτε να αποτύχουν, είτε να μην εφαρμοσθούν καθόλου, είτε να δημιουργήσουν ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές πιέσεις. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η κοινωνική συνοχή και η συναίνεση αποτελούν αναγκαία συνθήκη για να οδηγηθεί η χώρα σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Και η ΟΚΕ, ως αρμόδιος φορέας και συνταγματικά κατοχυρωμένο βήμα διαλόγου μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, οφείλει να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο σ’ αυτό. Για όσους δεν γνωρίζουν, η ελληνική ΟΚΕ ιδρύθηκε το 1994, με πρότυπο την ευρωπαϊκή ΟΚΕ, και κατέστη συνταγματική επιταγή το 2001. Στηρίζεται δε στον τριμερή διαχωρισμό των εκπροσωπούμενων συμφερόντων, διαχωρισμό δηλαδή σε τρεις ομάδες: μία των εργοδοτών/επιχειρηματιών, μία των εργαζομένων στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα και μία των λοιπών κατηγοριών, π.χ. αγρότες, ελεύθεροι επαγγελματίες, καταναλωτές, οργανώσεις και τοπική αυτοδιοίκηση.
Σύμφωνα με το σύνταγμα και τη νομοθεσία, η ΟΚΕ πρέπει «με τις προτάσεις της και τις γνωμοδοτήσεις της να επιχειρεί τη μεγιστοποίηση του κοινωνικού οφέλους ή την ελαχιστοποίηση των πιθανών παρενεργειών από την άσκηση των επιμέρους αποφάσεων της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας». Εχουμε μπροστά μας, λοιπόν, σημαντικό έργο, το οποίο οφείλει να περιλαμβάνει:
• Την επιτακτική ανάγκη η ΟΚΕ να συνεχίσει το γνωμοδοτικό της έργο και τις πρωτοποριακές της παρεμβάσεις για την ανάδειξη θεμάτων, όπως η περιβαλλοντική αειφορία, η ενεργός γήρανση, οι διακρίσεις και η ισότητα, η ανθρωπιστική κρίση.
• Τη διατήρηση και τη διασύνδεσή της με τα ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα κοινωνικών εταίρων, ώστε να δώσει βάθος και προστιθέμενη αξία στις θέσεις της.
• Τη δημιουργία παρατηρητηρίων οικονομικών, κοινωνικών και μεταρρυθμιστικών πολιτικών.
• Τη συμμετοχή σε κάθε ανάλογη προσπάθεια χάραξης πολιτικών στην Ευρώπη, όπως οι κοινές ευρωπαϊκές προσπάθειες στον τομέα των επενδύσεων, η κοινή διαχείριση του χρέους της Ευρωζώνης, ο καλύτερος συντονισμός των δημοσιονομιών πολιτικών, οι ασφαλιστικές εγγυήσεις των καταθέσεων, το ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης κατά της ανεργίας.
• Την ενθάρρυνση του επιχειρηματικού πνεύματος, μέσα από πολιτικές ανάπτυξης, κινήτρων, αλλά και αμοιβαίας αλληλεγγύης.
Με λίγα λόγια, σήμερα καλούμαστε οι κοινωνικοί εταίροι, όσοι συμμετέχουμε στον κοινωνικό διάλογο και όσοι θέλουμε να επηρεάζουμε τις πολιτικές αποφάσεις, να αναγνωρίσουμε την ευθύνη μας για την πορεία της χώρας και να συνειδητοποιήσουμε πόσο σημαντική είναι η συμβολή της ΟΚΕ. Σε τελική ανάλυση, η δική μας λειτουργία, που πρέπει να χαρακτηρίζεται από εντιμότητα και υπευθυνότητα, είναι αυτή που θα διαφυλάξει τη δημοκρατία και θα συνδεθεί με την προσπάθεια εκσυγχρονισμού των δομών και των λειτουργιών του κράτους. Και αυτή είναι μία υπόσχεση που πρέπει να δώσουμε και, το κυριότερο, να τηρήσουμε…
* Ο κ. Γιώργος Βερνίκος είναι πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής.