Εως και 16 δισ. ευρώ χάνει το ελληνικό Δημόσιο κάθε χρόνο από τη φοροδιαφυγή, τα οποία, εάν εισπράττονταν, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των αναγκών του Δημοσίου σε μισθούς και σε συντάξεις, καθώς η σχετική δαπάνη ανέρχεται στα 15 δισ. ευρώ.
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την έρευνα της διαΝΕΟσις, σύμφωνα με την οποία η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα εκτιμάται από 6% έως 9% του ΑΕΠ, δηλαδή έως και 32% των συνολικών ετήσιων εσόδων του κράτους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, που παρουσιάστηκαν χθες στην εκπομπή του ΣΚΑΪ «Η Ελλάδα στον καθρέφτη», το διάστημα 2010-2015 οι έμμεσοι φόροι μειώθηκαν κατά 7,29 δισ. ευρώ (-23%), παρά το γεγονός ότι κατά την εξαετία οι φόροι στην κατανάλωση αυξήθηκαν αρκετές φορές. Προφανώς ένας από τους λόγους της μείωσης των εσόδων από την έμμεση φορολογία οφείλεται στην πτώση του ΑΕΠ και ένας δεύτερος στην αύξηση της φοροδιαφυγής, η οποία διογκώθηκε εξαιτίας και της υπερφορολόγησης των φυσικών και νομικών προσώπων.
Αντίθετα, τα έσοδα από την άμεση φορολογία (αν και είναι μειωμένα κατά το προαναφερθέν διάστημα) παρουσιάζουν μικρότερες απώλειες. Συγκεκριμένα, από τα 20,15 δισ. ευρώ μειώθηκαν στα 19,76 δισ. ευρώ. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στην αδυναμία των μισθωτών να αποκρύψουν εισοδήματα, καθώς και στην αύξηση της φορολογίας. Σημειώνεται ότι το αφορολόγητο όριο από 12.000 ευρώ έχει συρρικνωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, και επωφελούνται από αυτό μόνον οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι.
Στην έρευνα γίνεται ιδιαίτερα αναφορά στις μειώσεις των εσόδων από τον ΦΠΑ κατά το διάστημα 2010-2015. Χάθηκαν 3,45 δισ. ευρώ λόγω της μείωσης του ΑΕΠ και της αύξησης της φοροδιαφυγής. Βέβαια ένα ερώτημα που θα μπορούσε να θέσει κάποιος είναι πόσα θα ήταν τα έσοδα από τον ΦΠΑ εάν δεν αυξάνονταν 6 φορές οι συντελεστές;
Σημαντική μείωση παρουσιάζουν και τα έσοδα από τη φορολόγηση των καυσίμων, τα οποία μειώθηκαν από τα 5,7 δισ. ευρώ στα 4,18 δισ. ευρώ. Η ίδια εικόνα καταγράφεται και στα έσοδα από τα καπνικά προϊόντα, με τις απώλειες εσόδων να προσεγγίζουν τα 540 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα, ωστόσο, με τους αναλυτές, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ παίζει σημαντικό ρόλο στην επιβολή του φορολογικού συντελεστή και στην επακόλουθη άντληση των εσόδων. Σε διεθνές επίπεδο τα φορολογικά έσοδα τείνουν να αυξάνονται με την αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Τα συνολικά φορολογικά έσοδα της Ελλάδας ως ποσοστό του ΑΕΠ βρίσκονται στο 34,4%. Από τη σύγκριση της Ελλάδας με άλλες ομάδες χωρών –λοιπές χώρες της E.E. και του ΟΟΣΑ– παρατηρείται υστέρηση των φορολογικών εσόδων ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Από τα μεγάλα προβλήματα που ενδεχομένως οδηγούν στην αύξηση της φοροδιαφυγής είναι η πολυνομία και οι συχνές αλλαγές του φορολογικού συστήματος. Σύμφωνα με τους μελετητές, η ύπαρξη πολλών φορολογικών νομοθετημάτων και η συνεχής αναθεώρηση – τροποποίησή τους δημιουργούν de facto σύγχυση και διευρύνουν τόσο το πεδίο για εισαγωγή ειδικών ή ακόμη και απαλλακτικών φορολογικών διατάξεων, όσο και το πεδίο για υποστήριξη παρερμηνειών της φορολογικής νομοθεσίας.
Ειδικότερα, τα τελευταία χρόνια επήλθαν σημαντικές αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία, τόσο σε ουσιαστικό όσο και σε δικονομικό επίπεδο, με την ψήφιση και δημοσίευση ικανού αριθμού νόμων. Από το 1975 ψηφίσθηκαν 250 φορολογικά νομοθετήματα και τροπολογίες, μαζί με άλλους 3.450 νόμους και 115.000 υπουργικές αποφάσεις.