Οι κραδασμοί στη ζήτηση και στην προσφορά, τους οποίους προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού, αναμένεται να προξενήσουν δραστική μείωση στο διεθνές εμπόριο, αν και αυτό έχει αποδειχθεί πολύ ανθεκτικότερο από όσο σε παρελθούσες κρίσεις. Κι ενώ οι συναλλαγές σε αγαθά ελαττώθηκαν δραστικά το δεύτερο τρίμηνο του 2020, επανήλθαν στα προ πανδημίας επίπεδα προς τη λήξη του έτους. Η δε πτώση στις υπηρεσίες την ίδια χρονιά, όπως λόγου χάριν στον τουρισμό, αποδείχθηκε δεινότερη και ανακάμπτει πιο αργά, δεδομένου ότι παρατηρούνται παρατεταμένοι περιορισμοί για την ανάσχεση της ασθένειας σε κάποιες χώρες. Υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες συνδεδεμένοι με την πανδημία, οι οποίοι βοηθούν να δοθούν εξηγήσεις σε αυτά τα μοτίβα του εμπορίου. Πρώτον, ότι οι εισαγωγές αγαθών ήταν υψηλότερες το 2020 από όσο θα είχε προβλεφθεί με κριτήριο μόνο τη ζήτηση και τις αντίστοιχες τιμές και κυρίως σε χώρες με αυστηρούς όρους εγκλεισμού ή σοβαρή εξάπλωση κρουσμάτων. Δεύτερον, οι περιοριστικοί όροι έχουν σοβαρές διεθνείς παράπλευρες απώλειες. Χώρες με εμπορικές εταίρους, που είχαν επιβάλει αυστηρότερο εγκλεισμό, υπέστησαν μακροχρόνια πτώση στις εισαγωγές αγαθών. Ο εγκλεισμός των εμπορικών εταίρων ευθύνεται σε ένα ποσοστό κατά μέσον όρο έως και 60% για την πτώση των εισαγωγών το πρώτο ήμισυ του 2020. Αυτές οι επιπτώσεις αποδείχθηκαν βαρύτερες σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις παγκόσμιες προμηθευτικές αλυσίδες, όπως στην περίπτωση των ηλεκτρονικών. Οι συνέπειες, ωστόσο, υπήρξαν βραχύβιες, αποδεικνύοντας πως οι προμηθευτικές αλυσίδες είχαν αντοχή, ενώ, επίσης, τις παράπλευρες απώλειες περιέστειλε και η τηλεργασία.
Κατόπιν τούτων, τα κωλύματα που δημιουργήθηκαν λόγω πανδημίας κατέστησαν εντονότερα τα αιτήματα για επαναφορά της παραγωγής εντός συνόρων. Στις τελευταίες μας προβλέψεις για την παγκόσμια οικονομία φαίνεται ότι η διάλυση των παγκοσμίων αλυσίδων εφοδιασμού δεν είναι η απάντηση, αλλά εκείνο που χρειάζεται, είναι περισσότερη διαφοροποίηση στο σύστημα για να ενισχυθούν οι αντοχές του. Αλλωστε, το επιβεβαιώνουν τα εμπορικά στοιχεία. Μέχρι τα μέσα του 2020 οι χώρες της Ασίας, οι οποίες δέχθηκαν πρώτες τα χτυπήματα του κορωνοϊού και κατόρθωσαν και τον ανάσχεσαν, ακριβώς τότε που πολλές ευρωπαϊκές χώρες επέβαλαν σκληρά μέτρα, εμφάνισαν αύξηση του μεριδίου τους στα προϊόντα της παγκόσμιας προμηθευτικής αλυσίδας κατά 4,6% στην Ευρώπη και κατά 2,3% στη Β. Αμερική. Αυτά τα κέρδη ήταν και γρήγορα και μεγάλα, μιλώντας με ιστορικά δεδομένα. Εντούτοις, ενόσω οι χώρες προσαρμόζονταν στην πανδημία, αυτά διαλύονταν, δείχνοντας ότι οι όποιες αλλαγές ήταν πιθανώς προσωρινές.
Η διάλυση των παγκοσμίων αλυσίδων εφοδιασμού δεν είναι η απάντηση στα προβλήματα που δημιουργήθηκαν λόγω πανδημίας.
Σύμφωνα με την ανάλυσή μας, η διαφοροποίηση στο παγκόσμιο σύστημα της προμηθευτικής αλυσίδας μειώνει τις ζημίες της παγκόσμιας οικονομίας, όταν υπάρξουν ανωμαλίες στην προσφορά. Εάν, υποθετικά, μειωθεί σημαντικά κατά 25% η προσφορά εργασίας σε μια χώρα, που είναι και μεγάλη προμηθεύτρια, το ΑΕΠ σε μια μέση οικονομία θα ελαττωθεί 0,8%. Οταν όμως, έχει οικοδομηθεί ένα διαφοροποιημένο σύστημα, τότε η απώλεια θα μειωθεί σχεδόν κατά 50%. Συν τοις άλλοις, όταν ο εφοδιασμός προέρχεται από πολλές και διαφορετικές πηγές, τότε σε μία περίπτωση που πολλές χώρες υφίστανται σοκ στην προσφορά, η αστάθεια της ανάπτυξης περιστέλλεται. Σε μια μέση οικονομία, η αστάθεια της ανάπτυξης περιορίζεται σχεδόν κατά 5% στο σενάριο της διαφοροποίησης. Ωστόσο, όταν ένα εκτεταμένο σοκ πλήξει ταυτόχρονα όλες τις οικονομίες, η διαφοροποίηση μόνο λίγο προστατεύει, όπως συνέβη το πρώτο τετράμηνο της πανδημίας.
* Οι κ. Νταβίντε Μαλακρίνο, Αντίλ Μοχάμεντ και Αντρέα Πρεσμπιτέρο είναι οικονομολόγοι του Τμήματος Ερευνών του ΔΝΤ. Το άρθρο δημοσιεύεται στο ιστολόγιο του ΔΝΤ.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr