Τη δική τους «άνοιξη» προσμένουν πρώην βιομηχανικοί χώροι σε διάφορες περιοχές της Αττικής, αλλά και της Θεσσαλονίκης. Μια σειρά από «κτίρια-φαντάσματα», που είχαν ερημώσει επί σειρά ετών, διεκδικούν μια νέα ζωή με διαφορετικές μορφές και πολλαπλές χρήσεις – σύγχρονα κτίρια γραφείων ή ακόμα και φιλοξενίας, πάρκα, χώροι αναψυχής. Τα επενδυτικά σχέδια που έχουν δρομολογηθεί αυτή την περίοδο προβλέπουν την αναβίωση των πρώην βιομηχανιών της Softex και της BIOΧΑΛΚΟ στον Βοτανικό, της ΒΕΛΚΑ και της ΧΡΩΠΕΙ στο Φάληρο, αλλά και του ΦΙΞ στη Θεσσαλονίκη.
«Η επιλογή μας να στραφούμε στις αναπλάσεις πρώην βιομηχανικών κτιρίων ήταν σχεδόν νομοτελειακή, καθώς τα οφέλη είναι πολλαπλά και υπερβαίνουν το ίδιο το ακίνητο, έχουν δηλαδή σημαντικές προεκτάσεις στην ευρύτερη περιοχή», αναφέρει ο κ. Δημήτρης Ανδριόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Dimand Real Estate, εταιρείας που έχει συνδέσει το όνομά της με την ανάπλαση των πρώην εγκαταστάσεων της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος στον Άγιο Διονύσιο του Πειραιά. Η Dimand επένδυσε πάνω από 150 εκατ. ευρώ για τη μετατροπή μιας σειράς ακινήτων της Παπαστράτος, μεταξύ των οποίων και το παλιό Λιθογραφείο της εταιρείας και φυσικά το κυρίως εργοστάσιο, σε σύγχρονα βιοκλιματικά κτίρια γραφείων, επιφάνειας 65.000 τ.μ. συνολικά, αλλά και επιπλέον 22.000 τ.μ. υπέργειων και υπόγειων χώρων στάθμευσης. Στην επένδυση συμμετείχε και ο στρατηγικός εταίρος της Dimand, η EBRD (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης).
«Αυτό που μας έδειξε η επένδυση στον Πειραιά είναι το πώς η ανακατασκευή ενός παλιού εργοστασίου μπορεί να δώσει ζωή και να αλλάξει την εικόνα μιας ολόκληρης συνοικίας. Σήμερα, στον Άγιο Διονύσιο έχουν ανοίξει και λειτουργούν χώροι πολιτισμού (π.χ. γκαλερί), μπαρ και εστιατόρια, καθώς στην περιοχή συρρέουν καθημερινά και εργάζονται πάνω από 10.000 άνθρωποι», σημειώνει ο κ. Ανδριόπουλος. Το επόμενο στάδιο στη μεταμόρφωση του Αγίου Διονυσίου προβλέπει τη δημιουργία και κατοικιών, καθώς, εκτός από τις επιχειρήσεις που λειτουργούν στην περιοχή, η έλευση του μετρό στον Πειραιά, σε πολύ κοντινή απόσταση, αυξάνει σημαντικά τις προσβάσεις.
Σήμερα, η Dimand Real Estate σχεδιάζει την ανάπλαση τριών ακόμα βιομηχανικών ακινήτων, της Softex (Αθηναϊκή Χαρτοποιία), της ΒΕΛΚΑ στη βιομηχανική ζώνη του Φαλήρου και του εργοστασίου ΦΙΞ στη Θεσσαλονίκη. «Για εταιρείες ανάπτυξης ακινήτων, όπως η δική μας, τα παλαιά βιομηχανικά ακίνητα προσφέρουν μια σημαντική ευκαιρία για αστικές αναπλάσεις ευρείας κλίμακας, που ξεκλειδώνουν περαιτέρω ευκαιρίες και προοπτικές, όχι μόνο οικονομικά, αλλά και κοινωνικά. Τα παλαιά βιομηχανικά ακίνητα προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα, καθώς βρίσκονται μέσα στον αστικό ιστό, έχουν σημαντικό μέγεθος, ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική και, κατά κανόνα, συνδυάζουν όλα τα παραπάνω με αυτό που μας χρειάζεται ως developers, την προνομιακή θέση του ακινήτου», αναφέρει ο κ. Ανδριόπουλος.
Ιδιαίτερα σημαντική όμως κρίνεται και η δυνατότητα που προσφέρουν τα βιομηχανικά ακίνητα να διατηρηθούν τα κτίρια χωρίς μεγάλο όγκο κατεδαφίσεων και να «επανασυστηθούν» στο κοινό με διαφορετικό χαρακτήρα και εμφάνιση. Αυτό μεταφράζεται σε λιγότερες εκπομπές ρύπων, όχι μόνο από τη λειτουργία των νέων κτιρίων, που κατά κανόνα υιοθετούν βιοκλιματικά χαρακτηριστικά, αλλά σε όλο τον κύκλο της υλοποίησης ενός κτιρίου, δηλαδή και στο στάδιο της κατασκευής. Με τη σειρά του, το χαμηλό αυτό περιβαλλοντικό αποτύπωμα συμβάλλει στην προσέλκυση μεγάλων ομίλων, που εφαρμόζουν πολιτικές ESG. Ιδίως στην περίπτωση των πρώην βιομηχανικών ακινήτων, οι αναπλάσεις συνεισφέρουν όχι μόνο στο σκέλος του περιβάλλοντος, αλλά και στο κοινωνικό αποτύπωμα μιας επένδυσης, καθώς συμβάλλουν στην αναζωογόνηση ολόκληρων συνοικιών.
Μια νέα art district
Ανάλογη είναι και η προσέγγιση του ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ, που είναι ο ίδιος ιδιοκτήτης τέτοιων ακινήτων. Ο όμιλος, μέσω της θυγατρικής εταιρείας επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία, Noval Property ΑΕΕΑΠ, έχει θέσει σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο σχέδιο, ύψους 120 εκατ. ευρώ, για την ανάπλαση του παλιού εργοστασίου της Χαλκόρ στην οδό Πειραιώς 252, στον Ταύρο (Ελαιώνας). Όπως αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος της Noval, κ. Παναγιώτης Καπετανάκος, «όραμά μας είναι η Πειραιώς 252 να αποτελέσει έναν ισχυρό συνδετικό ιστό για την ανάπτυξη ενός Πολιτισμικού Τετραγώνου Μητροπολιτικής Εμβέλειας και ταυτόχρονα να εισαγάγει έναν πρωτοποριακό, νέο τρόπο ζωής, πολυδιάστατων δραστηριοτήτων και εργασίας, που να προτείνει ολοκληρωμένες, τεχνολογικά προηγμένες, πράσινες και βιώσιμες λύσεις για όλους. Στοχεύουμε στη δημιουργία ενός καινοτόμου προορισμού, που θα συμβάλει στην ευρύτερη αναζωογόνηση και μετασχηματισμό της περιοχής».
Όπως εξηγεί ο ίδιος, η επιδιωκόμενη επένδυση προωθεί την «ανασύσταση» και την ενίσχυση του Πολιτιστικού Πόλου Ελαιώνα, μέσω των νέων προτεινόμενων λειτουργιών, που θα δρουν συμπληρωματικά σε έναν πόλο με έντονο πολιτιστικό χαρακτήρα. Το ακίνητο σε πολεοδομικό, αρχιτεκτονικό αλλά και σε λειτουργικό επίπεδο αντιμετωπίζεται ως τμήμα ενός αναδυόμενου «Πολιτιστικού Τετραγώνου» («Art District»), όπου θα συλλειτουργούν η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, ο χώρος του Φεστιβάλ Αθηνών μαζί με τους δύο νέους μουσειακούς χώρους και το σύνολο των μητροπολιτικής αλλά και τοπικής εμβέλειας χρήσεων του επενδυτικού σχεδίου.
Η εταιρεία σχεδιάζει έναν σύνθετο πολιτιστικό, εμπορικό και τουριστικό πόλο έλξης επισκεπτών από όλη την Αττική, διατηρώντας τα παλιά βιομηχανικά κτίρια, αλλά επανασχεδιάζοντάς τα, ώστε να λειτουργούν με άλλες χρήσεις. Για παράδειγμα, δύο από τα διατηρητέα κτίρια θα μετατραπούν σε μουσείο και χώρο ψηφιακής τέχνης. Αντίστοιχα, σχεδιάζονται καταστήματα και χώροι εστίασης, κυρίως στα ισόγεια των κτιρίων, ενώ στον πυρήνα της έκτασης των 70 στρεμμάτων προωθείται η λειτουργία ενός ανοιχτού πολυχώρου με θέμα τη διατροφή και τη γαστρονομία. Στο ακίνητο θα δημιουργηθεί και συγκρότημα κατοικιών, όπως επίσης ένα ξενοδοχείο με πρόσοψη στην οδό Πειραιώς.
Η επένδυση της ΒΙΟΧΑΛΚΟ θα ξεπεράσει τα 117 εκατ. ευρώ και εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει πάνω από 800 νέες θέσεις εργασίας. Συνολικά, αναμένεται να αναπτυχθούν 55.000 τ.μ., εκ των οποίων 25% θα αφορά κατοικίες, 25% γραφεία, 14% το ξενοδοχείο, 20% θα φιλοξενεί χρήσεις εμπορίου και εστίασης και ένα επιπλέον 14% πολιτιστικές εγκαταστάσεις. Θα πρόκειται για την πρώτη «γειτονιά» στην Ελλάδα, που θα λάβει πιστοποίηση κατά LEED Gold για την υιοθέτηση πρακτικών χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Αυτή την περίοδο, η εταιρεία έχει υποβάλει τις απαιτούμενες μελέτες για την έγκριση του Ειδικού Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικής Επένδυσης (ΕΣΧΑΣΕ), ενώ ακολουθεί η περίοδος της δημόσιας διαβούλευσης, προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία έκδοσης Προεδρικού Διατάγματος για την πολεοδόμηση της έκτασης. Εκτιμάται ότι οι απαιτούμενες αδειοδοτήσεις θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 2024, δηλαδή σε περίπου δύο χρόνια από σήμερα.
Πιο άμεση χρονικά θα είναι η ανάπλαση της πρώην Softex στον Βοτανικό. Στην έκταση των 80 στρεμμάτων, η Dimand Real Estate σχεδιάζει την ανάπτυξη περίπου 50.000 τ.μ. «πράσινων» κτιρίων γραφείων και 15.000 τ.μ. υπογείων. Ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία των κατεδαφίσεων μέρους των κτισμάτων και συγκεκριμένα εκείνων που έχουν καταστραφεί ολοσχερώς από πυρκαγιές τα προηγούμενα χρόνια. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της εταιρείας, το έργο πρόκειται να δοθεί προς χρήση προς τις αρχές του 2025, αποτελώντας μια επένδυση της τάξεως των 120 εκατ. ευρώ.
Γραφεία υψηλής ενεργειακής απόδοσης σχεδιάζονται και για την ανάπλαση του ακινήτου του πρώην ΦΙΞ στη Θεσσαλονίκη. Η συνολική επιφάνειά τους θα είναι της τάξεως των 37.000 τ.μ. Όσον αφορά την έκταση 18 στρεμμάτων της πρώην ΒΕΛΚΑ στη βιομηχανική ζώνη του Φαλήρου, η Dimand, σε συνεργασία με την Avax Development, θυγατρική του κατασκευαστικού ομίλου Άβαξ, δρομολογούν την ανάπτυξη επτά επιμέρους ακινήτων. Εξ αυτών, τα τέσσερα θα αφορούν γραφεία, ενώ τα υπόλοιπα τρία κτίρια θα χωροθετηθούν στο τμήμα της έκτασης που έχει θέα προς τη θάλασσα, καθώς θα αφορούν διαμερίσματα υψηλής πολυτέλειας, που θα απευθυνθούν κυρίως στην αγορά του εξωτερικού. Συνολικά, θα κατασκευαστούν 57.000 τ.μ., με το ύψος της επένδυσης να εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει τα 100 εκατ. ευρώ.