Τα μυστικά που πήρε στον βυθό το «Raptor»

Ηταν το παρθενικό του μπαρκάρισμα με φορτηγό πλοίο. Ο 27χρονος Αχμέντ Εσάμ Μπαρακάτ, όμως, από την αρχή βρέθηκε στα βαθιά. Είχε παρατηρήσει ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το σκαρί του γερασμένου «Raptor», προτού αφήσουν το λιμάνι. «Είχε πολλά τεχνικά προβλήματα», λέει. «Από την πρώτη μέρα του ταξιδιού, όταν φύγαμε από την Αίγυπτο, έγερνε η δεξιά πλευρά του».

Είχε δεχτεί να εργαστεί σε αυτό το πλοίο ως λιπαντής για να εξασφαλίσει, όπως λέει στην «Κ», την απαραίτητη προϋπηρεσία που θα του επέτρεπε αργότερα να αναζητήσει άλλα ναυτικά μεροκάματα εκτός Αιγύπτου. Λόγω της έλλειψης εμπειρίας, όμως, δεν μπορούσε να εκτιμήσει και τον βαθμό επικινδυνότητας αυτού του ταξιδιού. Ούτε μπορούσε να φανταστεί ότι λίγες ημέρες μετά τον απόπλου θα πάλευε με τα κύματα γαντζωμένος από ένα βαρέλι. Είναι ο μοναδικός επιζών από το 14μελές πλήρωμα.

Το «Raptor» έφερε σημαία Κομορών και απέπλευσε από την Αίγυπτο στις 21 Νοεμβρίου με δηλωμένο φορτίο αλάτι και προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Συνάντησε ισχυρούς ανέμους και καταιγίδα στο Αιγαίο, έμεινε ακυβέρνητο λόγω μηχανικής βλάβης, και βυθίστηκε το πρωί της 26ης Νοεμβρίου, 4,5 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Λέσβου. Ο Μπαρακάτ διασώθηκε από ελικόπτερο της Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ άλλο φορτηγό πλοίο που έσπευσε για να βοηθήσει στη διάσωση ανέσυρε έναν νεκρό, τον Αιγύπτιο ναυτικό Ισλάμ Αλ-Μαουάφι. Κανένα άλλο μέλος του πληρώματος δεν εντοπίστηκε. Το «Raptor» χάθηκε στον βυθό, μαζί με τα μυστικά του.

Από τη μαρτυρία του μοναδικού διασωθέντος προέκυψε ότι το πλοίο δεν είχε ως τελικό προορισμό την Τουρκία, όπως έγραφε το AIS του, αλλά την εμπόλεμη Ουκρανία. Παρότι φέρεται να αντιμετώπιζε εισροή υδάτων από το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου δεν ζήτησε άμεσα ρυμούλκηση στο πλησιέστερο λιμάνι, ενώ κάλεσε το ελληνικό Λιμενικό και εξέπεμψε σήμα κινδύνου περίπου επτά ώρες αργότερα. Αυτά τα δεδομένα, σε συνδυασμό με προηγούμενα δρομολόγιά του σε Ουκρανία και Λιβύη και το μακρύ ιστορικό ελλείψεων που είχαν διαπιστώσει ξένες ελεγκτικές αρχές, οδήγησαν σε υποψίες σχετικά με το εάν μετέφερε μόνο αλάτι στα αμπάρια του. Μιλώντας με τον επιζήσαντα του ναυαγίου, οικογένειες αγνοούμενων ναυτικών στην Αίγυπτο και ερευνώντας το παρελθόν εταιρειών που συνδέονται με το πλοίο, η «Κ» αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της ιστορίας του.

Υποπτοι πλόες

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», σε μία από τις διά ζώσης επικοινωνίες του με αξιωματούχους των ελληνικών υπηρεσιών ασφαλείας ο Αιγύπτιος διασωθείς φέρεται να ανέφερε ότι εκτός από το χύδην φορτίο αλατιού στο φορτηγό πλοίο φορτώθηκαν και μεταλλικά κουτιά, για το περιεχόμενο των οποίων πάντως δήλωσε άγνοια. Αν και αρχικά εξέφρασε την επιθυμία να καταθέσει μηνυτήρια αναφορά στο Κεντρικό Λιμεναρχείο Μυτιλήνης που διενεργεί την προανάκριση, τελικά υπαναχώρησε και επέστρεψε στην πατρίδα του. «Το μόνο πράγμα που είδα στο πλοίο ήταν αλάτι και δεν ξέρω αν μετέφερε κάτι άλλο ή όχι», λέει στην «Κ».

Ως διαχειρίστρια εταιρεία του «Raptor», τουλάχιστον μέχρι τον Ιανουάριο του 2022, παρουσιάζεται η Cedar Marine Services με έδρα την Τρίπολη του Λιβάνου. Σύμφωνα με διαβαθμισμένες πληροφορίες ευρωπαϊκών υπηρεσιών ασφαλείας, τα πλοία της θεωρούνται ύποπτα για παράνομη διακίνηση όπλων και καπνικών προϊόντων.

Από στοιχεία που τέθηκαν υπόψη της «Κ» προκύπτουν ενδείξεις διασύνδεσης της υπόθεσης με τα λαθρεμπορικά πλοία «Haddad 1» και «Trader», τα οποία εντοπίστηκαν τη διετία 2015-2016 σε ελληνικά χωρικά ύδατα να μεταφέρουν όπλα και λαθραία τσιγάρα. Η σύνδεση προκύπτει μέσω του πλοίου «Ahmad Prince», που εμφανίζεται να το έχει διαχειριστεί η Cedar και στο παρελθόν είχε συσχετιστεί με τις εταιρείες IMS (International Maritime Shipping) Istanbul και IMS Hellenic. Πρόκειται για εταιρείες που είχαν υπό τη διαχείρισή τους τα «Trader» και «Haddad 1».

Με τη Cedar συνδεόταν μέχρι το 2021 το πλοίο «Manassa Rose», το οποίο βυθίστηκε τον Ιανουάριο του 2022 στον κόλπο της Κισσάμου στην Κρήτη μεταφέροντας παράνομα καπνικά προϊόντα. Το «Raptor» είχε καταγραφεί να διέρχεται από τη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης, προερχόμενο από τη Βεγγάζη της Λιβύης, το φθινόπωρο του 2021 και τον Φεβρουάριο του 2022, με περιοχή κατάπλου την Αλεξανδρέττα της Τουρκίας. Ακόμη ήταν καταχωρισμένο ως ύποπτο ήδη από το 2011 όταν ταξίδευε υπό την ονομασία «Kaptan Ilyas Kalkavan».

Η Cedar έχει αρνηθεί οποιαδήποτε σχέση της σήμερα με το «Raptor». Σε απάντησή της μέσω email σε συνεργάτη της «Κ» αναφέρει πως η παρουσία ενός πλοίου σε εμπόλεμη περιοχή «δεν σημαίνει απαραίτητα ότι εμπλέκεται σε παράνομο εμπόριο. Τέτοιοι ισχυρισμοί είναι παραπλανητικοί και δημιουργούν σύγχυση». Ακόμη υποστηρίζουν ότι τη διαχείριση του πλοίου έχει άλλη εταιρεία με έδρα την Ονδούρα. Ως ιδιοκτήτρια του πλοίου εμφανίζεται η αιγυπτιακή εταιρεία Manassa 2M Shipping.

«Θα κολυμπήσω»

Με το «Raptor» έκανε το πρώτο ταξίδι ως ναυτικός και ο 33χρονος Μοχάμεντ Μοχσέν Ντααντούρ. Στο παρελθόν εργαζόταν ως ψυκτικός, ενώ είχε ασχοληθεί και με το θρησκευτικό τραγούδι. Στο YouTube υπάρχει και κανάλι με τις ερμηνείες του. Χρειαζόταν, όμως, περισσότερα χρήματα για την οικογένειά του και η ναυτολόγηση φάνηκε ως καλή ευκαιρία. «Προορισμός του πλοίου ήταν η Ουκρανία. Αυτό μου είπε ο Μοχάμεντ όταν έφυγαν από την Αίγυπτο», λέει στην «Κ» η σύζυγός του Αγια Αλ-Ζαχίντ.

Ο Αιγύπτιος διασωθείς φέρεται να ανέφερε σε Ελληνες αξιωματούχους ότι εκτός από το χύδην φορτίο αλατιού στο πλοίο φορτώθηκαν και μεταλλικά κουτιά, δηλώνοντας άγνοια για το περιεχόμενό τους.

Επικοινωνούσαν τακτικά μαζί κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Τα μεσάνυχτα της 25ης Νοεμβρίου ο Μοχάμεντ την κάλεσε ξανά. Αυτή τη φορά ακουγόταν ανήσυχος. «Μου είπε ότι το πλοίο βυθιζόταν», λέει η Αλ-Ζαχίντ. Οπως περιγράφει, βάσει όσων της μετέφερε ο σύζυγός της, η αιγυπτιακή πλοιοκτήτρια εταιρεία φέρεται να είπε ότι θα στείλουν διασωστικό, αλλά να μην επικοινωνήσει το πλήρωμα με κάποιον, ούτε να καλέσουν βοήθεια ή να αποκαλύψουν το δρομολόγιό τους.

Στις 6.39 το πρωί έλαβε στο κινητό μια φωτογραφία από τον σύζυγό της. Στο βάθος φαινόταν ένα νησί, πιθανότατα η Λέσβος. Την καθησύχασε ότι ακόμη κι αν ναυαγούσαν θα μπορούσε να κολυμπήσει μέχρι την ακτή. Περίπου στις 8.15 ο Ντααντούρ κάλεσε και τη μητέρα του, αυτή ήταν η τελευταία του κλήση, λίγο προτού βρεθεί στη θάλασσα.

Η Αλ-Ζαχίντ καταλογίζει ευθύνες στην πλοιοκτήτρια εταιρεία και όχι στον καπετάνιο για το καθυστερημένο αίτημα βοήθειας προς τις ελληνικές αρχές. Λέει ότι ο σύζυγός της είχε διαπιστώσει τεχνικά προβλήματα στο πλοίο όσο ακόμη βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια. Το «Raptor» είχε παραμείνει εκεί περίπου για 32 ημέρες, ώστε να γίνουν εργασίες συντήρησής του. Ενας από τους ναυτικούς φέρεται να έστειλε στη μητέρα του φωτογραφίες που έδειχναν ένα σκαρί σε κακή κατάσταση.

Οπως περιγράφει στην «Κ» η Αλ-Ζαχίντ, παρότι ο σύζυγός της εργάστηκε στη συντήρηση, του ζητήθηκε να μην αναλάβει τη φόρτωση με αλάτι και αυτή η δουλειά ανατέθηκε σε άλλα άτομα. «Εμεινε έκπληκτος γιατί δούλευε καθημερινά από τις 6 το πρωί μέχρι τις 23.00. Με έπαιρνε τηλέφωνο κλαίγοντας λόγω της έντασης της δουλειάς, αλλά παραδόξως την ημέρα φόρτωσης η εταιρεία τους ζήτησε να ξεκουραστούν. Αυτό ήταν παράλογο», λέει. Τουλάχιστον τέσσερα από τα μέλη του πληρώματος φαίνεται πως δούλευαν για πρώτη φορά ως ναυτικοί. Λίγο πριν από τον απόπλου το φορτηγό πλοίο φέρεται να άλλαξε και το όνομά του από «Raptor» σε «Rovana».

Το ιστορικό του

Το «Raptor» ναυπηγήθηκε πριν από 39 χρόνια. Σε μία από τις τελευταίες επιθεωρήσεις που έγιναν στο πλοίο στις 25 Αυγούστου 2023, στο πλαίσιο του Μνημονίου των Παρισίων (Paris MOU), διαπιστώθηκαν 65 παρατηρήσεις και αποφασίστηκε η κράτησή του για 18 ημέρες στο λιμάνι Τουλτσέα της Ρουμανίας. Μία από τις παρατυπίες αφορούσε τις εγγραφές στο βιβλίο πετρελαίου του πλοίου (Oil Record Book). Οποιαδήποτε λάθη ή ελλείψεις στις ποσότητες καυσίμου που δηλώνονται θεωρούνται ισχυρή ένδειξη ότι ένα πλοίο κάνει μη δηλωμένα, άρα ύποπτα ταξίδια.

Μεταξύ άλλων οι παρατηρήσεις αφορούσαν και ζημιές στο κύτος που μειώνουν την αξιοπλοΐα, καθώς και προβλήματα στις υδατοστεγείς θύρες. Δεν είναι γνωστό ποια από αυτά τα ζητήματα και σε τι βαθμό αποκαταστάθηκαν προτού επιτραπεί στο πλοίο να φύγει από τη Ρουμανία.

«Προορισμός του πλοίου ήταν η Ουκρανία», λέει στην «Κ» σύζυγος ναυτικού, συμπληρώνοντας πως της είχε εκμυστηρευτεί ότι διαπίστωσε τεχνικά προβλήματα όσο ακόμη βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια.

Στην «Κ» μίλησε και ένας Αιγύπτιος ναυτικός που υπήρξε μέλος του πληρώματος στο «Raptor» όταν το πλοίο κρατήθηκε στη Ρουμανία. Οπως υποστηρίζει, όταν επέστρεψε το πλοίο στην Αλεξάνδρεια είχε ακόμη κακοτεχνίες και «έπρεπε να τεθεί εκτός λειτουργίας». Προσθέτει ότι η κυριότητα του πλοίου φέρεται να πέρασε σε εικονική εταιρεία με σκοπό να μη βρεθούν αντιμέτωποι με πιθανές ευθύνες οι πραγματικοί ιδιοκτήτες.

«Υπάρχει μια εικόνα απόλυτης εγκατάλειψης του πλοίου, στα 60 χρόνια καριέρας μου στη θάλασσα δεν έχω δει κάτι αντίστοιχο», λέει στην «Κ» πρώην πλοίαρχος και νομικός, ο οποίος έχει χειριστεί επί σειράν ετών υποθέσεις ναυταπατών για λογαριασμό ασφαλιστικών εταιρειών. Ο ίδιος επισημαίνει ότι ο κύκλος ζωής των φορτηγών πλοίων συνήθως κρατάει 25 χρόνια. Μετά θεωρείται αρκετά κοστοβόρα η συντήρησή τους και συμφέρει περισσότερο να αποσυρθούν. «Η εντύπωση που έχω είναι ότι το συγκεκριμένο πλοίο πραγματοποιούσε δρομολόγια μεταξύ επιλεγμένων λιμανιών που θα το αποδέχονταν», παρατηρεί.

Πριν από μία εβδομάδα εμφανίστηκε στο Facebook μια σελίδα στα αραβικά υπό τον τίτλο: «Η αλήθεια για τη βύθιση του “Raptor”». Δεν υπάρχει κάποια ξεκάθαρη αναφορά σε αυτή για το ποιος είναι ο δημιουργός της, αλλά από τις αναρτήσεις φαίνεται ότι πιθανότατα σχετίζεται με την πλοιοκτήτρια ή τα συμφέροντά της. Μεταξύ άλλων εκεί έχουν ανέβει φωτογραφίες από εργασίες συντήρησης στο «Raptor», για να φανεί ότι είχαν γίνει παρεμβάσεις και ήταν σε καλή κατάσταση.

Ακόμη έχει αναρτηθεί βίντεο αλλά και φωτογραφία που δείχνει ένα γερανό να φορτώνει με χύμα αλάτι τα αμπάρια, χωρίς ωστόσο να μπορεί να διαπιστωθεί πότε και πού τραβήχτηκε αυτό το υλικό. Στις αναρτήσεις επισημαίνεται ότι όσα διακινούνται σχετικά με την κακή κατάσταση και τις ελλείψεις του πλοίου, καθώς και την οδηγία που φέρεται να δόθηκε στον πλοίαρχο ώστε να αποφύγει την παροχή βοήθειας από τις ελληνικές αρχές, δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αναφέρουν ακόμη ότι η εταιρεία εστιάζει στον εντοπισμό των αγνοουμένων και αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να κινηθούν νομικά εναντίον όσων τους συκοφαντούν.

Στην Αίγυπτο, ο μοναδικός επιζών είναι ακόμη σοκαρισμένος, ενώ η Αλ-Ζαχίντ περιμένει απαντήσεις για τις συνθήκες του ναυαγίου και του θανάτου του συζύγου της. «Ζητώ να κατέβει ένας δύτης στον βυθό για να δει εάν βρίσκεται μέσα στο πλοίο ή όχι», λέει. «Θέλω να δω τον άντρα μου ακόμη και νεκρό».