Η γαλατόπιτα είναι πίτα αρτύσιμη που φτιάχνουν συνήθως τέτοια εποχή αλλά και όλη την Άνοιξη, εποχή που γεννούν τα ζώα και υπάρχει άφθονο γάλα, πλούσιο σε λιπαρά και πολύ αρωματικό. Είναι γλυκό κατεξοχήν συνδεδεμένο με τις δύο μεγάλες γιορτινές περιόδους των πρώτων μηνών του έτους: τις Απόκριες και το Πάσχα.
Γαλατόπιτα φτιάχνουν συνήθως την τρίτη και τελευταία εβδομάδα της Αποκριάς, την επονομαζόμενη και Τυρινή. Η εβδομάδα της Τυρινής ή Τυροφάγου είναι για τους πιστούς η μεταβατική περίοδος ανάμεσα στην κρεατοφαγία και την αυστηρή νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής που ξεκινάει την Καθαρά Δευτέρα. Την εβδομάδα της Τυρινής, λοιπόν, απαγορεύεται το κρέας αλλά επιτρέπονται τα γαλακτοκομικά και τα αυγά. Και όχι μόνο επιτρέπονται αλλά… του δίνουμε και καταλαβαίνει! Αυτή η διατροφική επιταγή γεννήθηκε για λόγους οικιακής οικονομίας και διαχείρισης των αποθεμάτων ενός αγροτικού σπιτιού: μια εβδομάδα πριν τη νηστεία, κατανάλωναν το γάλα και τα αυγά που είχαν από τα οικόσιτα ζώα, για να μην πάνε χαμένα. Ήταν ευκαιρία λοιπόν να φτιάξουν κρέμες, ρυζόγαλα, γαλακτομπούρεκα και φυσικά γαλατόπιτες. Σήμερα, μπορεί να μην έχουμε δικά μας ζώα στο σπίτι, αλλά το ωραίο έθιμο αξίζει να το τηρήσουμε. Οι συνταγές που συγκεντρώσαμε είναι εξαιρετικές αφορμές να βουτήξουμε στην ελληνική παράδοση και να ανακαλύψουμε τους σπάνιους θησαυρούς της. Ανάμεσά τους και η θρυλική γαλατόπιτα της Μάνης ή γαλακόπιτα, το κιούλι (αρβανίτικη γαλατόπιτα), το πουπέκι (γαλατόπιτα που φτιάχνουν στα Μεσόγεια) κ.ά.