Παράγεται από ποικιλίες που φύονται μόνο στη Λέσβο: την κολοβή και την αδραμυτινή ελιά, κι αυτό του δίνει μοναδικά χαρακτηριστικά.
Το ελαιόλαδο της Μυτιλήνης είναι μοναδικό στην Ελλάδα. Και αυτό γιατί παράγεται από άλλες ποικιλίες ελιάς από αυτές της υπόλοιπης χώρας. Στα νότια, περί τη Γέρα, κυριαρχεί η κολοβή, στα βόρεια η αδραμυτινή. Η πρώτη παράγει πιο ήπιο λάδι, η δεύτερη λίγο πιο έντονο. Ομως και οι δύο δίνουν λάδι ελαφρύ, γλυκόπιοτο, πολύ αρωματικό και με μοναδικό χρυσαφένιο χρώμα. Είμαστε πολύ μακριά από τα πράσινα πελοποννησιακά λάδια, και σε γεύση και σε όψη.
Το προτιμούν Σκανδιναβοί και Γερμανοί
Η ελαιοπαραγωγή στο νησί δεν σταμάτησε ποτέ, τα τελευταία χρόνια όμως η ποιότητα έχει ανέβει σημαντικά, καθώς τους παλιούς ελαιοκαλλιεργητές διαδέχτηκε μια νέα γενιά ευαισθητοποιημένη στα οικολογικά ζητήματα, που παράγει βιολογικά και τυποποιεί. Εννοείται ότι ακόμη φεύγει λάδι «χύμα», αλλά κερδίζουν έδαφος η τυποποίηση και οι εξαγωγές.
Σε μεγάλο ποσοστό, οι παραγωγοί εξάγουν το λάδι τους κυρίως στις σκανδιναβικές χώρες και στη Γερμανία, καθώς ταιριάζει στις προτιμήσεις τους και δεν είναι τόσο έντονο όσο το λάδι της κορωνέικης ελιάς. Στην εσωτερική αγορά, το λάδι τους πηγαίνει κυρίως στη Θεσσαλονίκη και στην υπόλοιπη βόρεια Ελλάδα. Λίγο φτάνει στην Αθήνα. Ενα άλλο χαρακτηριστικό της Μυτιλήνης είναι ότι οι κλήροι είναι σχετικά μεγάλοι, με μέσο όρο τα 200-300 στρέμματα, που δίνουν κατά μέσο όρο 20-30 τόνους ελαιολάδου στον παραγωγό. Για τα δικά μας δεδομένα, μια σεβαστή ποσότητα.
Ως προς τις υγειοπροστατευτικές του ιδιότητες, που καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο καλλιέργειας, τη συγκομιδή και την ελαιοποίηση, εξαρτώνται συνεπώς και από τον παραγωγό, δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τα άλλα ελληνικά ελαιόλαδα.
Στον «Γαστρονόμο» δοκιμάσαμε φέτος μια σειρά ελαιολάδων από τη Μυτιλήνη και βάσει των αποτελεσμάτων της γευσιγνωσίας μας κάναμε ένα επιτόπιο ρεπορτάζ.
Από τη Γέρα έως την Κώμη
Μέσα στις επιλογές μας από παλιά, το «Ειρήνη» του Νίκου και της Μύρτας Καλαμποκά. Βιοδυναμικοί καλλιεργητές, έχουν κερδίσει σημαντικά διεθνή βραβεία και εξάγουν το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής τους στη Νορβηγία, στη Δανία και στη Γερμανία. Από φέτος ξεκινούν και το δικό τους αποκλειστικά βιολογικό ελαιοτριβείο έξω από το Μεγαλοχώρι.
Η «Μερόπη», επίσης στη γειτονιά της Γέρας, με κολοβές ελιές και πολύ καλό λάδι, είναι γνωστή μας από παλιά, καθώς και το πολυβραβευμένο Olvia του Μιχάλη Τζωρτζή στην Κώμη. Από αδραμυτινές κυρίως ελιές το τελευταίο, ελαιοποιείται σε ιδιόκτητο ελαιοτριβείο με τις αυστηρότερες προδιαγραφές.
Το ελαιόλαδο «Βρανάς» της «Γαία» το δοκιμάσαμε ξανά και εξακολουθεί να κρατάει τα στάνταρ της εταιρείας. Πολύ υψηλής ποιότητας, με αρώματα κόκκινα και πράσινα (ντομάτας και χόρτων), βρίσκεται πλέον και στην ελληνική αγορά. σε μικρή βέβαια ποσότητα. Υπεύθυνος για την παραγωγή του, ο Δημήτρης Πρωτούλης, του οποίου τα δύο ελαιοτριβεία (το νέο στο Μεγαλοχώρι και το παλιό πέτρινο στον Τρύγονα) ελαιοποιούν πολύ καλής ποιότητας ελαιόλαδα, μεταξύ των οποίων και το δικό του, το Aegean Gold – πολύ καλό λάδι και επίσης βραβευμένο. Εκεί ελαιοποιείται από γερμανική εταιρεία και ένα «γερμανικό» (διάβαζε μυτιληνιό) ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας, το «Jordan».
Παλιοί και νέοι γνώριμοι
Φέτος γνωρίσαμε και τέσσερα ακόμα ελαιόλαδα, που τα βρήκαμε ψάχνοντας όχι τα παντοπωλεία, αλλά τα…διεθνή βραβεία. Η Acaia είναι ένα ελαιόλαδο έντονο για τα δεδομένα του νησιού, καλά ισορροπημένο, ενδιαφέρον ως προς τα αρώματά του. Παράγεται από ελληνική εταιρεία και το παράξενο όνομά του οφείλεται στα αρχικά του ονόματος των παιδιών των κύριων μετόχων.
Το Κτήμα Γέρας του Γρηγόρη Γλιγλή δεν είναι καινούργιο λάδι. Βιολογικό, βραβεύεται όπου και αν εμφανιστεί στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Παράγεται σ’ ένα μαγικό βιολογικό κτήμα με ωραία πέτρινα κτίσματα, νερό δικό του και λεβάντες για φυσική προστασία της ελιάς. Αυτό κάνει τον τόπο να μοσχομυρίζει, μαζί βέβαια με τις πορτοκαλιές. Αλλά μέχρι και άγριο δυόσμο βρήκαμε (ξέρετε, αυτόν που βάζουν στο μοχίτο), που έχει μια μυρωδιά δυόσμου και γλυκάνισου μαζί.
Το «Γέρας» ελαιοποιείται στο ελαιοτριβείο του Μιχάλη Χατζηγιαννάκη. Ενα πέτρινο παλιό κτίριο με μαρμάρινη οθωμανική κτητορική επιγραφή, πολύ σωστά αναστηλωμένο και πολύ όμορφο. Το ίδιο «όμορφο» και το λάδι του Μιχάλη Χατζηγιαννάκη, το «Πόρτο Γέρας», επίσης βιολογικό, επίσης βραβευμένο στο εξωτερικό.
Αφήνω τελευταίο το Evo3 (Evo, σύντμηση του evolution), καθώς είναι το νεότερο στην τυποποίηση, γιατί ο Στρατής Καμάτσος, ο παραγωγός του, είναι νεότατος και θέλει να τα κάνει όλα σωστά και από την αρχή. Στα κτήματά του, όμως, μας ξενάγησε ο πατέρας του Γιώργος Καμάτσος, γιατρός, που πέρασε την επαγγελματική του ζωή στην Αμερική και επέστρεψε για να ζήσουν τα παιδιά του στην Ελλάδα. Η κόρη του έγινε καθηγήτρια πανεπιστημίου και συγγραφέας, ο μεγάλος του γιος γιατρός, αλλά το στερνοπαίδι του, ο Στρατής, δεν άφησε την πατρική και μητρική κληρονομιά ανεκμετάλλευτη.
Εν συντομία αυτά είναι τα λάδια που είδαμε φέτος στη Μυτιλήνη. Δεν εξαντλούμε όλους τους παραγωγούς καλών λαδιών του νησιού. Θα έχουμε πάντα ανοιχτές παρτίδες, καθώς το «πνεύμα» που πνέει στο νησί είναι στη σωστή κατεύθυνση. Ποιότητα, εξαγωγές, συνεργασία.
Που τα βρίσκουμε
Ειρήνη: Με τηλεφωνική παραγγελία στον παραγωγό (Τ/22520-32.875), στην ιστοσελίδα www.eirini-oliveoil.gr και στα duty free
Βρανάς: Στο Yoleni’s
Γέρας: Στις 4 εποχές, στο Περί Λέσβου, στο Nora’s deli
Κτήμα Γέρας: Στο πωλητήριο του Μουσείου Βρανά στη Μυτιλήνη (Παπάδος, Γέρα, Τ/22510-82.007) και σε άλλα καταστήματα στο νησί.
Μερόπη: Στο Περί Λέσβου
Αcaia: Στο σούπερ μάρκετ Θανόπουλος
Aegean Gold: Παραγγελία μέσω ίντερνετ στην ιστοσελίδα www.protoulis.gr
Evo3: Στα καταστήματα Κάμπος biomarket, Φιλελλήνων 2 και Μητροπόλεως, Σύνταγμα, Τ/210-32.52.731, Γεύσεις Ελλάδος θησαυροί, Γούναρη 10, Πειραιάς, Τ/210-41.76.282, Το μαγαζάκι που σε ’λεγα, Πατρ. Ιωακείμ 26, Θεσσαλονίκη, Τ/2314-025.813