Η Νούρα αγαπάει το ποδόσφαιρο. Είναι μόλις είκοσι χρονών. Το πάθος της είναι τόσο μεγάλο, που αψηφά τις απαγορεύσεις της οικογένειάς της. Οι γονείς της την έχουν μεγαλώσει σε ένα προάστιο της Καμπούλ και η μητέρα της αρνείται να δεχτεί πως η κόρη της ασχολείται στον ελεύθερο χρόνο της με το ποδόσφαιρο. Όσο η Νούρα βάζει το σορτσάκι, φοράει τις μακριές κάλτσες πάνω από το κολάν και δένει τις «τάπες», η μητέρα της τη χτυπάει. Οι γείτονες που τη βλέπουν να περπατάει προς την αλάνα, της λένε άσχημες κουβέντες, για να την αποθαρρύνουν, να την κοροϊδέψουν ή και να τη βάλουν στον ίσιο δρόμο που ορίζουν οι Ταλιμπάν. Όσο κι αν δείχνει με τη στάση της πως τίποτα από όσα βιώνει δεν θα της κόψουν τη θέληση, παραδέχεται πως τα όνειρά της έχουν γκρεμιστεί. «Δεν είμαι ο ίδιος άνθρωπος. Από τότε που ήρθαν οι Ταλιμπάν, αισθάνομαι νεκρή», δηλώνει στο Associated Press.
Δεκαπενταύγουστος του 2021. Μετά από μάχες που κράτησαν έντεκα μέρες, η Καμπούλ και άλλες αφγανικές πόλεις πέφτουν στα χέρια των Ταλιμπάν. Η Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν καταλύεται. Ο στρατός των ΗΠΑ και οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ ελέγχουν το διεθνές αεροδρόμιο της Καμπούλ· είναι η μόνη διέξοδος για το εξωτερικό, καθώς οι Ταλιμπάν δεν έχουν κινηθεί ακόμη προς αυτό. Μέχρι τις 25 Αυγούστου, πάνω από 82.000 άτομα έχουν αποδράσει αεροπορικώς. Πολλοί θα προσπαθήσουν να σκαρφαλώσουν στο αεροσκάφος την ώρα που απογειώνεται, άλλοι θα σηκώσουν τα χρήματα από την τράπεζα, θα μπουν σε ένα αυτοκίνητο ή θα πάρουν τις βαλίτσες τους και θα φύγουν με τα πόδια προς τα σύνορα. Όλοι τους έχουν ακούσει ή έχουν ζήσει το κλίμα φόβου και τρόμου ανάμεσα στο 1996 και το 2001, όταν οι Ταλιμπάν διοικούσαν τη χώρα. «Ουσιαστικά, οι Ταλιμπάν έχουν σχεδόν αποκαταστήσει όλους τους δρακόντειους νόμους που είχαν επιβάλει κατά των γυναικών και των κοριτσιών τη δεκαετία του 1990», αναφέρει στο Radio Free Liberty ο Ζαμάν Σουλτανί, τοπικός ερευνητής στη Νότια Ασία για λογαριασμό της Διεθνούς Αμνηστίας.
Οι δρακόντειοι νόμοι του 2021
Τι έχει αποφασιστεί από τον Σεπτέμβριο του 2021 μέχρι τον Ιανουάριο του 2023 για τις γυναίκες: ο διαχωρισμός βάσει φύλου στα πανεπιστήμια επιστρέφει ως νόμος του κράτους. Τα αθλήματα είναι απαγορευμένα. Για επίσκεψη στον γιατρό είναι υποχρεωτική η συνοδεία άρρενος. Το ίδιο και για ταξίδια αποστάσεων μεγαλύτερων των 72 χιλιομέτρων. Οι Ταλιμπάν επαναφέρουν την αστυνομία ηθών, που παρακολουθεί τις κινήσεις των γυναικών και επιβάλλει περιορισμούς στα ινστιτούτα ομορφιάς, αναγκάζοντας τα περισσότερα να βάλουν λουκέτο. Η μπούρκα και το νικάμπ (καλύπτει το κεφάλι, αφήνοντας έκθετα μόνο τα μάτια) είναι υποχρεωτικά σε δημόσιους χώρους. Απαγορεύεται η χρήση των γυμναστηρίων και η είσοδος σε δημόσια λουτρά και πάρκα. Η παρακολούθηση ακαδημαϊκών μαθημάτων διώκεται ποινικά, ενώ οι τοπικές και οι ξένες ΜΚΟ κλήθηκαν να μην προσλάβουν Αφγανές γυναίκες. Σύμφωνα με το AP, οι γυναίκες διαδήλωσαν σε μεγάλες πόλεις του Αφγανιστάν ενάντια σε αυτή την απαγόρευση. Η κίνησή τους αποτελεί ένα εξαιρετικά σπάνιο σημάδι εγχώριας διαμαρτυρίας από τότε που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την εξουσία και επεμβαίνουν σε κάθε πτυχή της ζωής της χώρας που αφορά γυναίκες, όπως διηγούνται η Νούρα και οι γυναίκες που δέχτηκαν να μοιραστούν την ιστορία τους.
Δικαίωμα στην καθημερινότητα
Οι γυναίκες ποζάρουν στον φακό του Ιμπραΐμ Νορούζι με τις μπάλες και τον εξοπλισμό των αθλημάτων που συνήθιζαν να έχουν ως χόμπι πριν από τον Αύγουστο του 2021. Μιλούν ανώνυμα, κρύβουν τα σώματά τους με την μπούρκα, το πρόσωπο με το νικάμπ. Επιλέγουν να τη φορούν έξω, καθώς έτσι αυξάνεται η πιθανότητα να αποφύγουν κάθε πιθανή παρενόχληση. Κάτω από την μπούρκα φορούν τις φόρμες, τα σορτσάκια και τα σπορτέξ τους. Όπως συνήθιζαν να κάνουν τον καιρό που πήγαιναν σε ειδικούς χώρους που δημιούργησε η προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία ενθάρρυνε τις γυναίκες να συμμετάσχουν σε αθλητικά σωματεία, πρωταθλήματα και στις εθνικές ομάδες της χώρας, παρά το γεγονός πως το συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας έβλεπε αυτή την κίνηση ως παραβίαση της σεμνότητας και του ρόλου των γυναικών.
Η 20χρονη Σαρίνα θυμάται πολύ καλά τον Αύγουστο του ’21. Διαγωνιζόταν σε ένα τοπικό τουρνουά πολεμικών τεχνών (MMA) σε ένα αθλητικό κέντρο της Καμπούλ. Τα νέα είχαν διαδοθεί ανάμεσα στους θεατές και τους συμμετέχοντες. Οι Ταλιμπάν προήλαυναν προς την Καμπούλ. Όλα τα κορίτσια και οι γυναίκες δραπέτευσαν από το κέντρο. Ήταν η τελευταία φορά που αγωνίστηκε η Σαρίνα. Μήνες μετά, προσπάθησε να κάνει ιδιαίτερες προπονήσεις σε κορίτσια. Ωστόσο, οι Ταλιμπάν το έμαθαν, εισέβαλαν στο γυμναστήριο και τις συνέλαβαν όλες. Μετά από μεσολάβηση των ηλικιωμένων, αφέθηκαν ελεύθερες και υποσχέθηκαν να μην ασχοληθούν άλλο με τον αθλητισμό.
«Η ζωή έχει δυσκολέψει για μένα, αλλά είμαι μαχήτρια και θα συνεχίσω να ζω και να πολεμώ», λέει. Τώρα κάνει προπόνηση στο σπίτι της και κάποιες φορές παραδίδει μαθήματα σε έναν πολύ στενό φιλικό της κύκλο.
Αρχή δίχως τέλος
Οι Ταλιμπάν επισκέπτονται τα σπίτια των κοριτσιών και των γυναικών. «Λένε πως αθλείσαι. Γιατί το κάνεις; Απαγορεύεται αυτό». Παίρνουν τηλέφωνα στο σπίτι και απειλούν για τις συνέπειες αν βγουν με τον εξοπλισμό τους έξω από το σπίτι. Οι Ταλιμπάν εξαγγέλλουν την εύρεση μιας λύσης επανέναρξης των αθλητικών δραστηριοτήτων για τις γυναίκες, χτίζοντας ξεχωριστές υποδομές – εξοργιστικά απίθανο ότι αυτή η πρόταση γράφεται το 2023. Άγνωστο πότε και αν θα χτιστούν, ειδικά από τη στιγμή που πρέπει να βρεθούν πόροι. Στις προθέσεις των Ταλιμπάν βρίσκεται, θεωρητικά, και η εκπαίδευση των γυναικών μετά τις τάξεις του Δημοτικού. Τουλάχιστον, η Νούρα κατάφερε να τελειώσει το σχολείο προτού σταματήσει να ονειρεύεται και προτού ξεκινήσει να φοβάται.
Στα εννιά της χρόνια, ένας προπονητής κατάλαβε το ταλέντο της και την ώθησε να συμμετάσχει σε μια νεανική ομάδα ποδοσφαίρου. Κράτησε τις προπονήσεις μυστικές από την οικογένειά της, εκτός του πατέρα της, ο οποίος μαγεύτηκε από τις ντρίμπλες της κόρης του και την κάλυψε. Στα δεκατρία της, ανακηρύχθηκε καλύτερη ποδοσφαιρίστρια στο ηλικιακό της γκρουπ, το όνομα και η φωτογραφία της μεταδόθηκαν ζωντανά. Κάποια άλλη θα χαιρόταν γι’ αυτό. «Για μένα, όμως, εκείνη η μέρα ήταν πικρή και η αρχή μιας σειράς από πολύ κακές ημέρες».
Η μητέρα της τη χτυπούσε. Δεν την άκουσε, συνέχιζε να παίζει κρυφά. Η ομάδα της κέρδισε το γυναικείο πρωτάθλημα, η φωτογραφία της ήταν ξανά στις ειδήσεις. Η μητέρα της την ξαναχτύπησε. Δραπέτευσε από το σπίτι, για να παρευρεθεί στην απονομή των βραβείων. Μόλις το έμαθε, η μητέρα της έβαλε φωτιά στη στολή και στα παπούτσια της. Η Νούρα το γύρισε στο μποξ. Η μητέρα της εγκατέλειψε κάθε προσπάθεια να τη μεταπείσει. Την ημέρα που μπήκαν οι Ταλιμπάν στην Καμπούλ, ο προπονητής της Νούρα πήρε τηλέφωνο στο σπίτι της. Η μητέρα της σήκωσε το τηλέφωνο. «Πρέπει να πάμε στο αεροδρόμιο, για να φύγει η Νούρα εκτός». Έκλεισε το τηλέφωνο και το στόμα της μέχρι να αναχωρήσει και το τελευταίο αεροπλάνο από την Καμπούλ. Η Νούρα τράβηξε μια χαρακιά στις φλέβες της και ευχόταν να ήταν αποτελεσματική. «Παρόλο που η ζωή μου ήταν δύσκολη, είχα αυτοπεποίθηση στον εαυτό μου και γνώριζα πως προσπαθώντας θα μπορούσα να κάνω ό,τι ήθελα», δηλώνει. Τώρα, ζητείται ελπίς. Για τη Νούρα. Για τις ποδοσφαιρίστριες, για τις παίκτριες κρίκετ και ταε κβον ντο (δύο ιδιαίτερα δημοφιλή αθλήματα λόγω τίτλων και μεταλλίων σε Ολυμπιακούς Αγώνες), για τις μπασκετμπολίστριες, για τις βολεϊμπολίστριες, για τις κολυμβήτριες, για τις μποξέρ. Για όλες τις γυναίκες.