«Αν θέλεις, μπορείς να πιεις μια μπίρα. Θα έκανε τη συνέντευξή μας πιο διασκεδαστική», μου λέει ο Γκιλιέμ Κλούα στην αρχή της κουβέντας μας. Εκείνος βρίσκεται στο διαμέρισμά του στη Βαρκελώνη, μόλις έχει γυρίσει από τη Νέα Υόρκη. Είναι χαλαρός, έχει καλή διάθεση, υπόσχομαι να μην του κάνω τις ίδιες ερωτήσεις, όσο είμαι ακόμα συναισθηματικά φορτισμένος από τα τελευταία επεισόδια του Smiley, τη ρομαντική κομεντί οκτώ επεισοδίων που έγραψε για λογαριασμό του Netflix, η οποία αποτελεί μία από τις πιο επιτυχημένες ισπανικές σειρές της πλατφόρμας.
Οι κεντρικοί ήρωες του Smiley είναι ο Άλεξ και ο Μπρούνο. Ο Άλεξ δουλεύει ως μπαρτέντερ σε ένα κουίρ μπαρ, έχει συνδρομή σε δύο γυμναστήρια, λατρεύει την ηλεκτρονική μουσική και ψάχνει στις εφαρμογές έναν κουλ τύπο και για κάτι παραπάνω από ένα one-night-stand. Ο Μπρούνο είναι αρχιτέκτονας, σινεφίλ και έχει βιώσει αρκετές φορές την απόρριψη στα apps, γι’ αυτό και κρίνει εύκολα τους ανθρώπους που γνωρίζει και συναντάει μέσα σ’ αυτά. Ένα τυχαίο και εξαιρετικά άβολο γεγονός θα φέρει τους κόσμους τους κοντά. Είναι όμως αρκετό για να διαλύσουν τα στερεότυπα πάνω στα πρότυπα ομορφιάς που έχουν στο μυαλό τους;
Φλερτ στα χρόνια των εφαρμογών
Η βάση του Smiley βρίσκεται στο θεατρικό που ο βραβευμένος Καταλανός συγγραφέας και σεναριογράφος έγραψε και σκηνοθέτησε το 2012, σε μια περίοδο που παρατηρούσε προβληματισμένος τις προσωπικές του εμπειρίες στις εφαρμογές γνωριμιών και τις σχέσεις με τους φίλους του. Δέκα χρόνια αργότερα, τι παρατηρεί; «Χρησιμοποιώ κι εγώ τις εφαρμογές, τις θεωρώ χρήσιμες, αλλά έχουμε μεταφράσει την άνεση της χρήσης τους στην πραγματική ζωή. Ας πούμε, δεν μπορείς να μπλοκάρεις κάποιον που δεν θες να βλέπεις σε ένα μπαρ. Έχουμε ξεχάσει πόσο δύσκολο ήταν κάποτε το να βγαίνεις έξω, να οπλίζεσαι με θάρρος και να μιλάς σε κάποιον που δεν ξέρεις, να χτίζετε μια σχέση και να ανταλλάζετε τηλέφωνα. Κάτι που μερικώς καταλαβαίνω, αλλά δεν μου αρέσει, είναι όταν κάποιος με ρωτάει «είσαι ελεύθερος, να σου τηλεφωνήσω;» Κάποτε, όχι τόσο μακριά από το σήμερα, όταν ήθελες να βρεις κάποιον, του τηλεφωνούσες. Και αν δεν απαντούσε, δεν ήταν τόσο μεγάλο πρόβλημα. Σήμερα, νομίζω ότι είναι ένα σύμπτωμα των σχέσεων της εποχής μας. Δεν θέλουμε να ενοχλήσουμε τον άλλον, γιατί θα νιώσουμε άσχημα και άβολα με το να τον καλέσουμε».
Μετά από την επιτυχία του σε Ισπανία, Αμερική και Ελλάδα και τη συγγραφή ενός σίκουελ, ο Κλούα αντιμετωπίζει το Smiley ως «το πιο ειλικρινές πράγμα που έχει γράψει». Ακόμα και στην τηλεοπτική του μορφή, η ειλικρίνεια παραμένει «Όταν το Netflix με πήρε τηλέφωνο και μου είπε ότι θέλουν να το κάνουμε σειρά, φοβήθηκα μη προδώσω το πνεύμα του θεατρικού. Έπρεπε να διευρύνω το σύμπαν, επειδή δεν μπορώ να πω μια ιστορία μόνο για ένα λευκό γκέι ζευγάρι. Δεν είμαστε σε αυτό το σημείο πια. Πρέπει να διευρύνουμε την οπτική μας γωνία και με τα υπόλοιπα γράμματα της (ς.ς. της ΛΟΑΤΚΙΑ+) κοινότητας, γιατί κανείς δεν θα το κάνει, αν δεν το κάνουμε πρώτα εμείς που έχουμε την ευκαιρία».
Στα οκτώ επεισόδια της σειράς, το Smiley ακολουθεί όλες τις επιταγές μιας κλασικής ρομαντικής κομεντί: έχει τα κλισέ και τις αναμενόμενες ανατροπές, όλοι οι ήρωες αναζητούν την αγάπη, δεν υπάρχουν κακοί χαρακτήρες, όλοι τους κάνουν λάθη, όλοι τους πληγώνουν κάποιο άτομο. «Στη σειρά δεν υπάρχει κάποιος που να μπορείς να τον μισήσεις», συμπληρώνει. Όντως, η αγάπη ξεχειλίζει στο Smiley, δημιουργώντας ένα συναίσθημα παρόμοιο με τις ρομαντικές κομεντί του Ρίτσαρντ Κέρτις, όπως το «Notting Hill» και το «Αγάπη είναι…». Συνήθως, οι τηλεοπτικές απεικονίσεις της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας επικεντρώνονται στην ομοφοβία, προκαλώντας πολλές φορές δυσφορία στην παρακολούθησή της από τα κούιρ άτομα. Ο Κλούα όμως δεν ακολουθεί αυτό το μονοπάτι. «Παραδοσιακά, οι γκέι ιστορίες περιλαμβάνουν coming out, ρατσισμό, απόρριψη και εξοστρακισμό από την οικογένεια. Είναι χρήσιμες για την κοινότητα, για να κατανοήσει και το ευρύ κοινό τι σημαίνει να είσαι γκέι, λεσβία ή τρανς στη σημερινή κοινωνία, αλλά στερούμαστε χαρούμενες σειρές. Δεν υπήρχε μια ρομαντική κομεντί που να απευθύνεται σε ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα, δεν έχουμε πολλές ιστορίες γραμμένες από αυτή την σκοπιά».
Θέατρο και δημοσιογραφία
Παρατηρώ πως ο 18χρονος εαυτός μου είχε τις ίδιες σκέψεις με τον 18χρονο Γκιλιέμ: αγαπάμε και οι δύο το γράψιμο, γι’ αυτό σκεφτήκαμε πως ο πιο εύκολος δρόμος για να είμαστε σε τριβή με αυτό ήταν να ακολουθήσουμε σπουδές στη δημοσιογραφία. Πιστεύω πως στις σχολές θα μας είχαν κηρύξει τα ίδια πράγματα, όπως την αποφυγή της επίκλησης στο συναίσθημα στα δημοσιογραφικά κείμενα που γράφουμε. Και είμαι σίγουρος πως και οι δυο, δεν σταματήσαμε να μην την αποφεύγουμε.
Δέκα χρόνια πλήρους ενασχόλησης με τη δημοσιογραφία, ένιωσε ανειλικρινής με την αρθρογραφία του. Τότε ξεκίνησε να γράφει μυθοπλασία και να παίρνει έμπνευση από τις ειδήσεις για τα θεατρικά έργα, αλλά και τα σενάρια της τηλεοπτικής σαπουνόπερας «El cor de la ciutat (H καρδιά της πόλης)» στη δημόσια καταλανική τηλεόραση. «Οι συγγραφείς μπορούν να εκμεταλλευτούν όσα προσφέρει η δημοσιογραφία, χρησιμοποιώντας ειδήσεις, γεγονότα και έμπνευση και μετατρέποντας τα σε μια μορφή που θα κάνει τους ανθρώπους να γελάσουν, να κλάψουν, να συλλογιστούν. Αυτό είναι αποδεκτό. Το πρόβλημα είναι όταν οι άνθρωποι παίρνουν από τη δημοσιογραφία τα χαρακτηριστικά της σόουμπιζ και τα χρησιμοποιούν, για να κατευθύνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Αυτό είναι επικίνδυνο».
Ένα οδυνηρό γεγονός
Τα θεατρικά του Κλούα δεν είναι άγνωστα στο ελληνόφωνο κοινό. Χάρη στις μεταφράσεις της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και του Δημήτρη Ψαρρά, έργα όπως «Κiller, ένα μουσικό θρίλερ», «Smiley», «Δέρμα στις φλόγες» έχουν ανεβεί σε ελληνικά και κυπριακά θέατρα. Ωστόσο, το πιο διαδεδομένο είναι «Το χελιδόνι», το οποίο έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το 2017 σε Λονδίνο και Αθήνα.
Στις 12 Ιουνίου του 2016, ο Γκιλιέμ έκλεινε τα 43. Στα τηλεοπτικά δελτία της ημέρας κυριαρχούσε η είδηση της τρομοκρατικής επίθεσης στο Pulse. Ένα μέλος του ISIS εισέβαλε ένοπλος στο γκέι κλαμπ στο Ορλάντο της Φλόριντα και άνοιξε πυρά στο πλήθος, σκοτώνοντας 49 άτομα και τραυματίζοντας 53. Στα νέα της είδησης, «ένιωσα σαν να επιτέθηκε κάποιος στην οικογένειά μου». Ψάχνοντας το θέμα της ιστορίας που είχε ανάγκη να γράψει και να μοιραστεί, ενέργησε με δημοσιογραφικό τρόπο γύρω από το Pulse και διάβασε τις ιστορίες των θυμάτων. Ξαφνικά, ανακάλυψε την ιστορία μιας μητέρας, «η οποία συνειδητοποιεί πως ο γιος της είναι γκέι, όταν η αστυνομία εμφανίζεται στο σπίτι και της ανακοινώνει πως είναι νεκρός. Αυτή η ιστορία με άγγιξε βαθιά». Το πρώτο προσχέδιο του «Χελιδονιού» ήταν γραμμένο μέσα σε ένα μήνα.
«Το έργο αφορά τη σχέση μιας μητέρας και του γιου της και μεταξύ των δύο αντρών και το πώς τους έχει επηρεάσει τη στιγμή που εξαφανίζεται το άτομο που και οι δύο αγαπάνε». Ο Ραμόν δεν τραγουδάει καλά. Η Αμέλια, μια αυστηρή καθηγήτρια φωνητικής, το γνωρίζει και δεν θέλει να χάνει τον χρόνο της μαζί του. Ο ίδιος όμως επιμένει να μάθει ένα τραγούδι που έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τον ίδιο. Απ’ ό,τι φαίνεται, και για την Αμελία, η οποία τελικά δέχεται να τον βοηθήσει να το τραγουδήσει. Όσο προχωράει το μάθημά τους όμως, ανοίγει η πληγή της τρομοκρατικής επίθεσης στο γκέι κλαμπ, η οποία έχει σημαδέψει και τους δυο.
Αν το «Smiley» ήταν το πιο ειλικρινές έργο του, «Το Χελιδόνι» είναι σίγουρα το πιο βαθιά συγκινητικό που έχει γράψει. Ο στόχος και η οπτική του γωνία ήταν ξεκάθαρες από την αρχή: να ξεγυμνώσει συναισθηματικά τους ήρωες του, να κοιτάξουν κατάματα την κοινή τους απώλεια και να θρυμματίσουν τις ψυχές τους, για να προχωρήσουν μπροστά και να αγαπήσουν ξανά. «Χρειαζόμουν να θέσω στην σχέση τους το γεγονός ότι δεν λένε αρκετά «σ’ αγαπώ». Όχι επειδή έχουμε κακές σχέσεις με τους γύρω μας, αλλά επειδή δεν εκφράζουμε τα συναισθήματά με την οικογένεια, με τους εραστές και τους φίλους μας. Είναι αναγκαίο το να λες ό,τι αισθάνεσαι την συγκεκριμένη στιγμή που το νιώθεις, γιατί αύριο μπορεί να είναι αργά».
Σχετικά με τα «σ’ αγαπώ» που δεν λέγονται, σκαρφίζομαι μια τελευταία ερώτηση. «Είναι οι Ισπανοί και οι Καταλανοί τόσο δεκτικοί στην αγάπη που φαίνεται σαν να αγαπούν όλο τον κόσμο;» Είναι σοβαρός. «Όχι, δεν αγαπάμε όλο τον κόσμο», απαντάει κοφτά και γελάει δυνατά. «Είναι απλώς ένα κοινό μοτίβο γραφής, είμαστε όντως ανοιχτοί στις ιστορίες που λέμε. Δεν μπορώ να γενικεύσω, αλλά ξέρω τι θέλω να γράψω και ξέρω ότι έχω ανάγκη να συνδεθώ με το κοινό. Είναι ο νούμερο ένα στόχος μου». Αποχαιρετιόμαστε. Η μπίρα παραμένει στο ψυγείο. Μάλλον θα παραμείνει εκεί.
Το κείμενο του «Χελιδονιού» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάπα Εκδοτική, σε μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ. Η παράσταση παίζεται στο Θέατρο Μουσούρη με τους Κατερίνα Διδασκάλου και Δημήτρη Τσίκλη. Εισιτήρια στο ticketmaster.gr
