Δεν είναι υπερβολή να παραδεχτούμε ότι τα τελευταία χρόνια, ο Χρήστος Νίκου κάνει θραύση στο εξωτερικό. Τα «Μήλα» (Apples), η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ της Βενετίας το 2020, δε χάραξαν μόνο μια επιτυχημένη διεθνή διαδρομή. Κέντρισαν και το ενδιαφέρον της Κέιτ Μπλάνσετ να συνεργαστεί μαζί του και να που τώρα συμβάλλει ως παραγωγός στη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του με τίτλο «Fingernails».
Στο αγγλόφωνο ντεμπούτο του, που έκανε πρεμιέρα πριν λίγες μέρες στην πλατφόρμα της Apple TV+ και σε επιλεγμένους κινηματογράφους, ο ταλαντούχος σκηνοθέτης συγκεντρώνει ένα διεθνές καστ λαμπερών πρωταγωνιστών, μεταξύ των οποίων η Τζέσι Μπάκλεϊ, ο Ριζ Άχμεντ, ο Τζέρεμι Αλεν Γουάιτ και ο Λουκ Γουίλσον.
Στον εναλλακτικό κόσμο επιστημονικής φαντασίας του «Fingernails», τα ζευγάρια «μετρούν» το ποσοστό της αγάπης και της αφοσίωσης που τρέφουν ο ένας για τον άλλο σε ένα πρωτοποριακό Ινστιτούτο Αγάπης, αφαιρώντας τα νύχια των χεριών τους για να τσεκάρουν αν αγαπιούνται πραγματικά ή όχι.
Χρήστο, τελικά είναι μετρήσιμη η αγάπη;
Στην πραγματικότητα η αγάπη είναι κάτι το οποίο πρέπει να δουλεύουμε και όχι απλά να προσπαθούμε να αποδείξουμε. Τα περισσότερα ζευγάρια, βέβαια, νομίζω θα ήθελαν πολύ να υπήρχε στην πραγματικότητα αυτό το τεστ της ταινίας, ώστε να μπορούν με βεβαιότητα να ξέρουν αν τρέφουν τα ίδια συναισθήματα ο ένας για τον άλλο. Γράφοντας το σενάριο παρέα με τον Sam Steiner και τον Σταύρο Ράπτη, είχα στο μυαλό μου πόσο δύσκολο μου είναι να καταλάβω τι είναι η αγάπη, τι είναι ο έρωτας. Βλέπω τόσους πολλούς ανθρώπους γύρω μου να χρησιμοποιούν την τεχνολογία και τα dating apps στο κινητό τους για να βρουν την αγάπη, να κουνάνε δεξιά και αριστερά τα δάχτυλά τους για να βρουν το ταίρι τους. Οι αλγόριθμοι σήμερα στα apps γνωριμιών υπόσχονται ότι να μας βρουν το ιδανικό ταίρι, ο έρωτας όμως πάντα θα ενέχει ρίσκο. Ποτέ δεν είναι ασφαλής ή μετρήσιμος.
Η αγωνία της εποχής μας, πάντως, είναι να έχουμε οπωσδήποτε ένα ταίρι. Νομίζω αυτή την αγωνία θέλησες να σχολιάσεις και στην ταινία.
Πάντα θα θέλουμε να έχουμε ένα ταίρι, απλώς σήμερα νομίζω ότι το αναζητάμε με κάπως λάθος τρόπο. Δεν είμαι κατά των εφαρμογών γνωριμίας, αν και τώρα που το σκέφτομαι είμαι βασικά. Με προβληματίζει ο τρόπος που αναζητούμε σήμερα τον έρωτα μέσω της τεχνολογίας. Είναι σαν να φτιάχνεις μια τελείως διαφορετική εικόνα για τον άλλον. Η αγάπη για μένα χτίζεται μέσα από τη χημεία που δημιουργείται όταν συναντάς κάποιον από κοντά, όχι όταν τον συναντάς μέσα από μια οθόνη. Αυτό λέμε και στην ταινία, έχοντας ως «πρωταγωνίστρια» μια οθόνη που σου λέει αν ταιριάζεις ή όχι με τον άλλον. Στην πράξη, όμως, αυτό δε θα στο πει καμία οθόνη. Θα στο πουν τα βλέμματα που θα ανταλλάξεις από κοντά με τον άλλον.
Εσύ θα έκανες το τεστ της ταινίας; Θα αφαιρούσες το νύχι απ’ το δάχτυλο του χεριού σου για να τσεκάρεις αν αγαπάς το ταίρι σου;
Ούτε καν! Τρελός είμαι; (Γελάει)
Γιατί επέλεξες τα νύχια και όχι ένα άλλο μέρος του σώματος ως το στοιχείο που θα καθορίζει το αποτέλεσμα του τεστ αγάπης;
Το σκέφτηκα γιατί συχνά χρησιμοποιούμε τα δάχτυλά μας για να σύρουμε δεξιά ή αριστερά στα dating apps όταν διαλέγουμε πιθανούς συντρόφους. Από την άλλη, ένα από τα πρώτα σημάδια καρδιακών παθήσεων είναι η εμφάνιση λευκών στιγμάτων στα νύχια μας. Πήρα ένα επιστημονικό γεγονός, δηλαδή, και το μετέτρεψα σε δραματικό για να δείξω πόσο επώδυνη είναι η αγάπη.
Για τον ρόλο του Λουκ Γουίλσον, ήθελες τον Χιου Γκραντ;
Πράγματι! Θέλαμε να παίξουμε λίγο μ’ αυτό το inside joke γύρω από τον Χιου Γκραντ, ότι είναι ο μόνος που ξέρει τι είναι αγάπη, γιατί στις ταινίες του πάντα τα καταφέρνει στο τέλος σ’ αυτόν τον τομέα. Δυστυχώς, δεν κατάφερε να τον έχουμε, αλλά μ’ έναν τρόπο τον έβαλα στην ταινία σε μια σκηνή. Τον έχω απωθημένο γιατί γενικά λατρεύω τις ρομαντικές κομεντί. Είναι η ένοχη απόλαυση μου. Έχω δει όλες τις ρομαντικές κομεντί που υπάρχουν, και τις καλές και τις κακές. Το «Notting Hill» είναι το αγαπημένο μου. Νομίζω ότι στην ουσία του είναι κι αυτό επιστημονικής φαντασίας! Δηλαδή, πώς γίνεται να μου λες ότι έχεις ένα βιβλιοπωλείο και ξαφνικά έρχεται μία από τις μεγαλύτερες σταρ του Χόλιγουντ και σου λέει ότι θέλει να είστε μαζί; Είναι αυτό που λέμε: Μόνο στο σινεμά γίνονται αυτά!
Πάντως, κατάφερες να συγκεντρώσεις ένα ζηλευτό διεθνές καστ πρωταγωνιστών, που είναι σούπερ σταρ στο εξωτερικό. Πώς ήταν να σκηνοθετείς αυτούς τους ηθοποιούς;
Ήμουν πάρα πολύ τυχερός γιατί είναι όλοι πάρα πολύ καλοί ηθοποιοί. Κατάλαβαν αμέσως τον τόνο που ήθελα να δώσω στην ταινία, αυτό το μελαγχολικό χαμόγελο που λέω χαρακτηριστικά. Στο σετ πάντα είχα ένα τραγούδι για κάθε σκηνή. Αυτό τους βοηθούσε για να μπουν στην ατμόσφαιρα που ήθελα. Άκουγαν το τραγούδι και καταλάβαιναν αμέσως τα συναισθήματα που ήθελα να προσεγγίσουν.
Η Κέιτ Μπλάνσετ, που είναι παραγωγός της ταινίας, τι σου είπε όταν την είδε;
Της άρεσε πάρα πολύ! Έχει πει ότι με τις ταινίες μου νιώθει σαν να βρίσκεται σε μία βαθιά σοβαρή συζήτηση, ενώ την ίδια στιγμή κάποιος τη γαργαλάει. Ήθελε από το 2020 να συνεργαστούμε, όταν είδε τα «Μήλα» και ενθουσιάστηκε. Μου πρότεινε να πρωταγωνιστήσει στο «Fingernails», όμως καταλήξαμε από κοινού ότι δε θα της ταίριαζε ο πρωταγωνιστικός ρόλος, κι έτσι αποφάσισε να μπει στην ταινία ως παραγωγός.
Πώς ξεκίνησε αυτή η σχέση εκτίμησης της Μπλάνσετ προς το πρόσωπό σου;
Είδε τα «Μήλα», της άρεσαν πολύ και μου έστειλε μήνυμα ότι θέλει να με γνωρίσει. Μου πρότεινε να πάμε για πρωινό στη Βενετία. Τρελάθηκα από τη χαρά μου, όπως καταλαβαίνεις! Στο πρώτο μας ραντεβού μου είπε ότι είμαι από τους λόγους που θέλει να κάνει σινεμά. Ε, δεν είναι και λίγο να το ακούς αυτό από την Μπλάνσετ.
Ένιωσες δικαίωση;
Είναι από τις στιγμές που νιώθεις ότι αυτό που κάνεις μάλλον λειτουργεί. Δεν μπορώ να σου πω ότι νιώθω δικαίωση, γιατί δε θεωρώ ότι κάνω και κάτι σπουδαίο. Σκέψου ότι είμαι αυτοδίδακτος στο σινεμά. Είμαι τυχερός γιατί μπορώ να κάνω επάγγελμα το πάθος μου. Όταν με αποκαλούν καλλιτέχνη, κομπλάρω. Λέω από μέσα μου: Περισσότερο καλλιτέχνης είναι ο σκουπιδιάρης, παρά εγώ. Εγώ, απλώς, λέω κάποιες ιστορίες που έχω στο μυαλό μου. Το πιο σπουδαίο για μένα είναι όταν ο κόσμος μπορεί να νιώσει τα συναισθήματα που περιγράφω στις ταινίες μου.
Πώς σου φαίνεται αυτή η εκτός Ελλάδος πορεία που ανοίγεται μπροστά σου;
Θα σου πω ψέματα, αν σου πω ότι δεν το ονειρευόμουν. Ναι, όταν ήμουν νεότερος και έβλεπα τρεις ταινίες τη μέρα, ονειρευόμουν με τα μάτια ανοιχτά: Έβλεπα τον εαυτό μου να σκηνοθετεί ηθοποιούς του εξωτερικού που θαύμαζα. Ξεκινώντας να δουλεύω στο ελληνικό σινεμά, δεν είχα ιδέα πώς μπορούσα να το πετύχω αυτό, πώς θα άνοιγα τα φτερά μου έξω. Οι συγκυρίες, όμως, με έφεραν εδώ που είμαι σήμερα. Ήταν σαν όλα να λειτούργησαν προς αυτή την κατεύθυνση.
Δεν ήταν εύκολα στην αρχή, ούτε τώρα είναι. Έχω δει μεγάλα φεστιβάλ να απορρίπτουν τις προτάσεις μου, έχω διαβάσει αρνητικές κριτικές για τις δουλειές μου. Τώρα, ας πούμε, το «Fingernails» νομίζω ότι δεν το έχουν καταλάβει και πολύ στην Αμερική. Κανείς δεν κατάλαβε ότι θέλαμε να κάνουμε ένα σχόλιο πάνω στην τεχνολογία. Στην Ευρώπη, αντιθέτως, το έπιασαν το νόημα. Θέλω να πω, το ότι δουλεύω έξω, δε σημαίνει ότι μπορώ να κάνω τα πράγματα ακριβώς όπως τα έχω στο μυαλό σου. Παντού θα ψάχνεις να βρεις μια σύνδεση, παντού θα κοιτάς να δεις πώς θα σε καταλάβουν. Το μόνο καλό με το έξω είναι η ευκολία στη χρηματοδότηση. Το «Fingernails» πήρε χρηματοδότηση μέσα σε δύο μέρες, ενώ όταν είχαμε καταθέσει τα «Μήλα» στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, περιμέναμε τρία (!) χρόνια. Είναι τεράστιες οι διαφορές αυτές.
Τώρα, μένεις μόνιμα έξω;
Περνάω αρκετό χρόνο στην Αμερική, τώρα συζητάω και για τη νέα μου ταινία, προσπαθώ όμως η βάση μου να είναι η Αθήνα, όσο αυτό μπορεί να λειτουργεί. Την αγαπώ την Αθήνα.
Τα ξένα μέσα στις κριτικές τους, συγκρίνουν συχνά το στιλ σου με εκείνο του Γιώργου Λάνθιμου, με τον οποίο έχεις συνεργαστεί και στον «Κυνόδοντα». Πώς βλέπεις αυτή τη σύγκριση; Σε ενοχλεί;
Δεν τρελαίνομαι να με συγκρίνουν με τον Λάνθιμο. Θεωρώ ότι είναι άδικο και για τον ίδιο, ο οποίος έχει αποδείξει ποιος είναι, έχει ήδη τη δική του μοναδική πορεία. Είναι από τους πιο σπουδαίους σκηνοθέτες παγκοσμίως αυτή τη στιγμή. Δε νιώθω ότι το σινεμά που κάνουμε είναι κοντά το ένα με το άλλο. Ο Γιώργος έχει ένα πολύ πιο σαρκαστικό-κυνικό στιλ, αν μπορώ να το πω έτσι, στον τρόπο που προσεγγίζει την ανθρώπινη φύση. Από την άλλη, εγώ, νιώθω να έχω μια πιο τρυφερή προσέγγιση. Νομίζω ότι κινούμαστε σε διαφορετικά πεδία, οπότε οι συγκρίσεις είναι άσκοπες.
Εσύ τι σινεμά ονειρεύεσαι να κάνεις;
Αυτό που κάνω τώρα. Ένα σινεμά κοντά στο στιλ του Τσάρλι Κάουφμαν και σε ταινίες όπως το «The Truman Show», που είναι και η αγαπημένη μου ταινία, ο λόγος που αγάπησα το σινεμά.
To Fingernails του Χρήστου Νίκου είναι διαθέσιμο στο Apple TV+ και προβάλλεται σε επιλεγμένους κινηματογράφους
