«Φωτάκι για τον ύπνο με μαγνητάκι που μπορείς να το βάλεις και στο ψυγείο, θήκη για φορτιστές και καλώδια για το ταξίδι σου, φορτιστής με τέσσερις θήκες. Ολα από το TEMU», μου λέει ο Χρήστος Μ., 35 ετών, δείχνοντάς μου στην οθόνη τις πρόσφατες αγορές του από το ηλεκτρονικό marketplace. Αν δεν υπήρχε ένας τόνος λεπτής ειρωνείας στη φωνή του, ίσως κάποιος να νόμιζε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε έναν πλασιέ της εταιρείας. Αλλωστε, η κινεζικών συμφερόντων εφαρμογή της TEMU χτύπησε τόσο δυνατά την πόρτα της ψηφιακής μας καθημερινότητας που μπορείς να την αντιμετωπίσεις μόνο με δύο τρόπους: με χιούμορ ή με εκνευρισμό.
«Μου εμφανίζονταν πάρα πολλές διαφημίσεις στο Ιντερνετ», αναφέρει η Νίνα Δ., 34 ετών, με ένα ίχνος απογοήτευσης στη φωνή της. «Ηταν σαν ο αλγόριθμος να με “διαβάζει”. Μου εμφανίζονταν κατασκευές, τουβλάκια και παιδικά παιχνίδια – πράγματα, δηλαδή, που, λόγω του μικρού μου γιου, είναι του άμεσου ενδιαφέροντός μου. Μάλιστα, δίπλα από κάθε αντικείμενο υπήρχε ένδειξη για το πόσοι χρήστες το έχουν προτιμήσει μέχρι στιγμής. Μοιραία, επιλέγεις συνήθως εκείνα με τη μεγαλύτερη δημοτικότητα». Είναι αλήθεια ότι δεν βρισκόμαστε για πρώτη φορά μπροστά σε προσωποποιημένες διαφημίσεις με απίστευτες προσφορές. Το έχουμε δει παλιότερα με εφαρμογές όπως το Wish και το Shein.
Η ονομασία Temu, στα αγγλικά, σημαίνει «Team Up, Price Down». Σε ελεύθερη μετάφραση, όσοι περισσότεροι χρήστες αναζητούν ένα συγκεκριμένο προϊόν τόσο περισσότερο θα πέφτει η τιμή του. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης εφαρμογής, οι Κινέζοι κατασκευαστές μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή τους μειώνοντας, με αυτόν τον τρόπο, την τιμή της μονάδας.
Ισως όλο αυτό καταστρατηγεί τους βασικούς νόμους της προσφοράς και της ζήτησης, αλλά αυτό είναι το μοντέλο που πρεσβεύει το Temu· μια στρατηγική που «κόβει» τους μεσάζοντες συνδέοντας κατευθείαν τον χρήστη με τις τεράστιες βιομηχανοποιημένες μονάδες παραγωγής της Κίνας. Οταν τα εργατικά χέρια είναι πιο φτηνά, οι δελεαστικές προσφορές είναι πιο εύκολες.
Χαμηλές τιμές με ένα τουίστ
Στην παρούσα φάση, δεν πρέπει να υπάρχει λάπτοπ ή κινητό στην Ελλάδα στο οποίο να μην έχει εμφανιστεί κάποια διαφημιστική προσφορά του Temu· ένα χαρακτηριστικό πορτοκαλί λόγκο, μια παλιά τιμή με ένδειξη διαγραφής και μια νέα τιμή τόσο χαμηλή που αναρωτιέσαι αν μπορεί να είναι αλήθεια. Οι παραγγελίες στην Ελλάδα είναι χιλιάδες καθημερινά, ο τζίρος μετριέται γρήγορα σε δεκάδες χιλιάδες ευρώ. Λογικό, αν σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες προσφορές που κολυμπούν στον μεγάλο ωκεανό του ελληνικού Ιντερνετ.
«Βρήκα μια τρομερή προσφορά σε τουβλάκια και κατέβασα το app. Το περιβάλλον είναι φιλικό, τα reviews φαίνονται ειλικρινή, ενώ μπορείς πολύ εύκολα και γρήγορα να ψωνίσεις κάτι. Μάλιστα, υπάρχει και άλλη μια σημαντική λεπτομέρεια: δεν χρεώνεσαι κόστη μεταφοράς». Βέβαια, η Νίνα Δ. κατάλαβε πολύ γρήγορα πως οι τιμές που συναντούν οι χρήστες αρχικά είναι αρκετά διαφορετικές από τις τιμές που εμφανίζονται στη συνέχεια. Μου εξηγεί, λοιπόν, ότι μάλλον σ’ αυτό παίζει σημαντικό ρόλο και ένα κουπόνι που σου δίνεται για τις πρώτες αγορές. Οταν παρέλθει η χρήση του, το τοπίο αλλάζει ριζικά.
«Οι τιμές παραμένουν χαμηλές, απλώς όχι τόσο πολύ όσο στην αρχή» αναφέρει, παράλληλα, ο Χρήστος Μ., ενώ προβληματίζεται κατά πόσον αυτό είναι ουσιαστικό ή ένα τρομερά πιεστικό marketing. Αλλωστε, η ένταση της διαφήμισης φτάνει στα όρια του spam· υπάρχει πάντα κάποια προσφορά μόνο για σένα, υπάρχει πάντα κάποιο αντικείμενο που σε περιμένει σε εξευτελιστική τιμή για τις επόμενες λίγες ώρες. Απειρα flash deals και ένας ιδιότυπος «τροχός της τύχης» συμπληρώνουν το τοπίο. Μου δείχνει το email του και αντιλαμβάνομαι ότι πρόκειται για μια σχεδόν καθημερινή κατάσταση – ή μήπως, τελικά, να την ονομάζαμε ενόχληση;
Καταιγισμός διαφημίσεων
«Ναι, υπάρχουν πάντα προσφορές» συμφωνεί η Νίνα Δ., αλλά θέλουν λίγη προσοχή. «Εγώ μπήκα να πάρω τα τουβλάκια με 3,99 ευρώ, μόνο που δεν είχα αντιληφθεί ότι πρόκειται για συσκευασία των δώδεκα κομματιών. Ετσι, όταν προσπάθησα να παραγγείλω τα 60 κομμάτια, προφανώς η τιμή πολλαπλασιάστηκε».
Το περιοδικό Time, σε παλιότερο άρθρο του, είχε χαρακτηρίσει το Temu ως το πλέον ανερχόμενο app της αμερικανικής αγοράς. Στο ίδιο άρθρο, όμως, τόνιζε ότι παρατηρούνταν κάποια ανησυχητικά φαινόμενα, όπως, για παράδειγμα, καθυστέρηση αποστολών, ή ακόμα και λάθος αποστολές προϊόντων. Παράλληλα, το Politico σε παλιότερο ρεπορτάζ του τόνιζε πως η Apple έχει κατηγορήσει την κινεζική εφαρμογή ότι έχει παραβιάσει κανόνες ιδιωτικότητας και έχει παραπλανήσει τους χρήστες σχετικά με τη χρήση των προσωπικών δεδομένων τους.
Ο Χρήστος Μ. και η Νίνα Δ. δεν ανέφεραν κάτι αντίστοιχο, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως η εμπειρία τους ήταν ιδανική. «Το deal ήταν πολύ καλό: για ένα εξωτερικό ράφι για ποτήρια κρασιού, κάτι κουτιά αποθήκευσης και τρία παιδικά παιχνίδια πλήρωσα συνολικά 49 ευρώ», αναφέρει η Νίνα Δ., πριν τονίσει ότι ο καταιγισμός διαφημίσεων δεν σταμάτησε ούτε μετά την πρώτη αγορά. Αντιθέτως, ίσως εντάθηκε κιόλας. Υπήρχε, όμως, μια ουσιαστική διαφορά: οι τιμές, χωρίς να έχουν γίνει ακριβές, δεν ήταν το ίδιο δελεαστικές, ενώ η κούραση από το διαφημιστικό spamming όλο και μεγάλωνε.
Πώς, λοιπόν, θα περιέγραφαν οι δύο χρήστες τη σχέση τους με την κινεζική εφαρμογή; Ο Χρήστος Μ. δήλωσε ότι ίσως ψωνίσει ξανά μικροπράγματα από το Temu, αλλά σίγουρα τον κουράζει το κομμάτι της συνεχούς διαφήμισης. Οσο για τη Νίνα Δ.; Η δήλωσή της είναι χαρακτηριστική: «Ψώνισα μία φορά από το Temu. Μετά, έσβησα την εφαρμογή».