Με τη χαρακτηριστική της κόμη, στα 80s, θα μπορούσε να είναι τραγουδίστρια synth-pop ντουέτου, εκ Μεγάλης Βρετανίας ορμώμενου. Και η χαρακτηριστική της κόμη, όταν δεν αλλάζει για τις ανάγκες κάποιου ρόλου, καθορίζει την πρόσληψη αυτού που κάνει, επηρεάζει το «content». Μόνο με το να υπάρχει, μεταφέρει το μήνυμα «αυτό που βλέπεις το κάνει η Τίλντα Σουίντον».
Η Τίλντα, που την αποκαλούμε με το μικρό της όνομα γιατί τη νιώθουμε «δικό μας άνθρωπο», στην περφόρμανς «Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι», που συνυπογράφει με τον ιστορικό μόδας Ολιβιέ Σαγιάρ, σε καμία περίπτωση δε μεταμορφώνεται. Κάνει κάτι που δεν έχει σχέση με τη μεταμόρφωση: «Ενσαρκώνει» όπως υπονοεί ο τίτλος του έργου; Ίσως.
Μέσα στον κόσμο της Τίλντα
Όταν χθες (10.12) μπήκαμε στη γενική της πρόβα στον Χώρο -1 της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και βρήκαμε τις θέσεις μας στις λυόμενες κερκίδες που είχαν στηθεί περιμετρικά στις τρεις πλευρές του, η Τίλντα βρισκόταν ήδη στο κέντρο του. Σε δύο πάγκους, στημένους στην πλάτη του δημιουργηθέντα παραστασιακού χώρου, τοποθετούσε καλούπια πιλοποιίας που έμοιαζαν με γλυπτά έργα τέχνης, αφού τα αποσκεύαζε από κιβώτια.
Ήταν ντυμένη με ένα φόρεμα λευκό που τόνιζε την παροιμιώδη λευκότητα της επιδερμίδας της. Οι παλάμες της παρέμειναν καθ’ όλη τη διάρκεια της περφόρμανς καλυμμένες με άσπρα γάντια που εν προκειμένω και προσωπικά μου θύμισαν εικόνες υπαλλήλων οι οποίοι μεταφέρουν ή «φροντίζουν» έργα τέχνης σε μουσεία και δημοπρατήρια.
Το λευκό είναι ένα χρώμα (μη-χρώμα) που τοποθετεί, αυτομάτως, κάθε παραστασιακή δράση σε έναν χώρο αποστειρωμένο ή ιερό (το μαύρο δεν έχει ακόμη αποκατασταθεί, τόσα χρόνια μετά τη σχετική ποιητική προσπάθεια της Κατερίνας Γώγου). Την τοποθετεί σε έναν χώρο «ξένο» από τις πολλές (χρωματικές) συνάφειες του κόσμου.
Στα επόμενα, περίπου, 100 λεπτά, η Τίλντα «έκανε την κρεμάστρα» φορώντας πάντα ένα λευκό φόρεμα (πότε μακρύ, πότε πιο κοντό) ή μια λευκή μπλούζα, σαν να είναι γιατρός. Από πάνω τους έριχνε στο σώμα της – ή της έριχναν – και τις περισσότερες φορές κρατούσε σταθερά «μαγκώνοντάς τα» κοστούμια από εμβληματικές ταινίες του Πιέρ Πάολο Παζολίνι (από το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο», το «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα» κ.α.).
Τα έβγαζε από κούτες ή ειδικές θήκες φύλαξης, τα έλεγχε, τα παρατηρούσε, αφαιρούσε τα προστατευτικά χαρτιά, τέλος πάντων, έκανε ό,τι άλλο ήταν απαραίτητο, με τις λιγότερες εφικτές κινήσεις, σαν να ήθελε να διαγράψει στον αέρα μια μονοκοντυλιά, πριν τα «κρεμάσει» πάνω της. Τα μόνα αντικείμενα που πραγματικά φόρεσε ήταν τα καπέλα, τα στέμματα, τα λοιπά headpieces που χάλαγαν για λίγο τη σταθερότητα της «trademark» κόμης της.
Μην ερμηνεύοντας, μη μαρκάροντας καν (παρά κατά περίπτωση) τους ρόλους των ηθοποιών που τα φόρεσαν, έμοιαζε να θέλει να φωτίσει την κρυφή ζωή των ρούχων, τη δεξιοτεχνική τους κατασκευή και τη συνεισφορά τους στη δημιουργία της μαγείας της τέχνης.
Στο φινάλε
Λίγο πριν από το τέλος της περφόρμανς, τα φώτα χαμήλωσαν. Ο χώρος γλύκανε. Κάποιοι καλόγεροι ρούχων κι ένας καθρέφτης που τοποθετήθηκαν-διασκορπίστηκαν στον σκηνικό χώρο, έμοιασαν σαν να δημιουργούν την αίσθηση μιας «συμβατικής» θεατρικής παράστασης. Η Τίλντα ακούμπησε όρθιο μπροστά στο στέρνο της ένα αντρικό κοστούμι από το φιλμ «Όρνια και πουλάκια», του 1966.
Τελικά, άξιζαν και τα 100 λεπτά της δράσης. Όχι μόνο επειδή το «Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι» είναι ένα έργο τέχνης υψηλών αξιώσεων ή επειδή μπορεί να δει κανείς (ανάλογα με το πού κάθεται) από απόσταση αναπνοής την Τίλντα να είναι η Τίλντα που κάνει την κρεμάστρα ή επειδή μπορεί να σταθεί αφορμή για να (ξανα)παρακολουθήσει, με άλλο μάτι, τις ταινίες του Παζολίνι. Αλλά και για την ακριβή ποιητικότητά τους.
Η περφόρμανς «Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι» κάνει πρεμιέρα σήμερα (11.12) στον Χώρο -1 της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Τα εισιτήρια για τις 8 παραστάσεις που θα δοθούν έως τις 16.12 έχουν εξαντληθεί.