Η Κάρι είναι απελπισμένη επειδή της κάνουν έξωση και ο μόνος τρόπος να κρατήσει το σπίτι της είναι να το αγοράσει από τον ιδιοκτήτη του. Σημαντική σημείωση: Βρίσκεται σε ένα κατάστημα γεμάτο παπούτσια. «Πόσα τέτοια έχεις;» τη ρωτάει η Μιράντα, δείχνοντας τα γοβάκια που δοκιμάζει η φίλη της. Εκείνη παραδέχεται ότι διαθέτει περισσότερα από 100 ζευγάρια παπούτσια, τα οποία κοστίζουν περίπου 400 δολάρια το καθένα. Με έναν πρόχειρο υπολογισμό, αυτό μας κάνει 40.000 (!) δολάρια.
Αν, λοιπόν, η Κάρι αποφάσιζε να πουλήσει τα παπούτσια της, ίσως έλυνε το στεγαστικό της πρόβλημα. Εντάξει, άλλο το Sex & the City κι άλλο η πραγματική ζωή. Το thrifting όμως, δηλαδή η τάση να αγοράζεις second hand ρούχα, δεν είναι καινούργια. Στην Ελλάδα, βέβαια, παρέμενε για πολλά χρόνια κάτι αδιανόητο· όσο αδιανόητο ήταν για την Κάρι να αποχωριστεί τα αγαπημένα της Μανόλο Μπλάνικ. Ενώ πριν από λίγες δεκαετίες στο εξωτερικό υπήρχαν πολλές επιλογές –από high end μαγαζιά μέχρι αποθήκες του Στρατού της Σωτηρίας–, στην Αθήνα ήταν ελάχιστες, με πιο γνωστή από αυτές την Αμερικανική Αγορά, στην οδό Αθηνάς. Οι παλιοί πελάτες θυμούνται ότι έπρεπε να ψάξουν με τις ώρες για να βρουν ένα αυθεντικό Levi’s 501 με την ετικέτα ή, ακόμα χειρότερα, να περιμένουν για εβδομάδες μέχρι να κάνει την εμφάνισή του ένα τέτοιο κομμάτι.
Σήμερα όμως το τοπίο έχει αλλάξει εντελώς: από δημοφιλείς εφαρμογές (Vestiaire Collective, Depop, Ventora, Remixshop) μέχρι «φιλικές» αγοραπωλησίες στα σόσιαλ μίντια και δεκάδες φυσικά μαγαζιά, το thrifting ζει και βασιλεύει. To second hand είναι πια μια εδραιωμένη και όχι απλώς ανερχόμενη μόδα. Μήπως, όμως, στην εποχή της κλιματικής κρίσης αποτελεί και αναγκαιότητα;
Η αλήθεια των αριθμών
Σύμφωνα με το Business Insider, κάθε χρόνο παράγονται στον πλανήτη περισσότερα από 100 δισ. κομμάτια σε ρουχισμό –δηλαδή περίπου 12 νέα κομμάτια για κάθε κάτοικο της Γης– από τα οποία περίπου τα ¾ καταλήγουν σε χωματερές στην Γκάνα, την Ινδία κ.ά. Η επιβάρυνση για το περιβάλλον είναι δεδομένη: μόνο το 1% των ρούχων ανακυκλώνεται. Κάτι αλλάζει όμως: η κίνηση των second hand ρούχων διέγραψε μια αύξηση της τάξης του 40% το 2022 μέσα σε έναν χρόνο (σύμφωνα με έρευνα του ThredUP), δημιουργώντας μια παγκόσμια αγορά που αποτιμάται στα 177 δισ. δολάρια. Το GlobalData, μια ανεξάρτητη εταιρεία ανάλυσης λιανικού εμπορίου, υπολογίζει ότι μέχρι το 2027 η αξία της θα έχει εκτοξευθεί στα 351 δισ. δολάρια.
Μιλώντας για νούμερα που φανερώνουν την αλήθεια σχετικά με το thrifting, το γαλλικό Vestiaire Collective, το οποίο το 2022 συγχωνεύτηκε με τον βασικό του αμερικανικό ανταγωνιστή, το Tradesy, διαθέτει έναν κατάλογο περίπου 5 εκατομμυρίων κομματιών. Μάλιστα, προσπαθώντας να συντονιστεί και με τις επιταγές των καιρών μας, πριν από έναν μήνα περίπου «έτρεξε» μια καινούργια οικολογική καμπάνια, καταδεικνύοντας με γλαφυρό τρόπο τις επιπτώσεις της γρήγορης μόδας στον πλανήτη και δίνοντας τέλος στην αγοραπωλησία τέτοιων κομματιών στην πλατφόρμα.
Να πουλήσεις ή να κρατήσεις;
«Όταν έχω ρούχα που προέρχονται από γρήγορη μόδα, θα τα χαρίσω ή θα τα δώσω σε κάποιον που τα έχει ανάγκη, στην κυρία που βοηθάει τη μητέρα μου, για παράδειγμα», λέει η Ειρήνη, 43 ετών, που έχει δικό της agency και διαχειρίζεται πελάτες στον χώρο της μόδας. Όπως είναι φυσικό, έχει πολλά ρούχα. Έχει πουλήσει κάποιες φορές στο Vestiaire Collective, αλλά βρήκε την όλη διαδικασία χρονοβόρα και κουραστική· τις διάφορες φωτογραφίες που πρέπει να ανεβάσεις, τις ετικέτες που πρέπει να βρεις, τη συσκευασία, την ταχύτητα με την οποία πρέπει να στείλεις το ρούχο. «Αν έχω ένα ακριβό κομμάτι, όπως για παράδειγμα ένα ζευγάρι μπότες Bottega Veneta των 1.200 ευρώ, αυτό αυτομάτως σημαίνει ότι έχω και την οικονομική δυνατότητα να ξοδέψω ένα τέτοιο ποσό – άρα δεν με πιέζει ο χρόνος και το πορτοφόλι μου να τα πουλήσω. Σκέφτομαι ότι θα τις φορέσω αργότερα ή θα τις πουλήσω σε μερικά χρόνια, όταν η μόδα θα έχει κάνει τον κύκλο της, και μπορεί να βγάλω μέχρι και 1.000 ευρώ», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Το GlobalData, ανεξάρτητη εταιρεία ανάλυσης λιανικού εμπορίου, υπολογίζει ότι μέχρι το 2027 η αξία της αγοράς second hand ρούχων θα έχει εκτοξευθεί στα 351 δισ. δολάρια.
Η Δήμητρα, 39 ετών, εργάζεται στο μάρκετινγκ. Αναφέρει ότι αγοράζει συχνά εκπτωτικά κομμάτια και τα μεταπωλεί σε ενδιαφέρουσες τιμές. «Αγόρασα μια τσάντα ενός Άγγλου ντιζάινερ σε πολύ καλή τιμή στις εκπτώσεις, την κράτησα μόλις μία φορά και την ξαναπούλησα σε διπλάσια τιμή», αναφέρει χαρακτηριστικά. Για εκείνη, όλο αυτό έχει άρωμα «χαμένου θησαυρού»: σκρολάρει στοχευμένα στις πλατφόρμες και ψωνίζει διαχρονικά κομμάτια.
Για τον Παναγιώτη, 40 ετών, δημοσιογράφο, είναι δύσκολο να αποχωριστεί τα ρούχα του για να τους δώσει μια δεύτερη ζωή. «Επειδή πλέον είμαι βίγκαν, δεν θέλω να έχω ρούχα ή αξεσουάρ από δέρμα. Είχα μια τσάντα Marc Jacobs, ένα κλασικό backpack με δερμάτινες λεπτομέρειες. Την είχα αγοράσει 150 ευρώ από το ΥΟΟΧ», λέει. Το ΥΟΟΧ είναι μια πλατφόρμα που πουλάει καινούργια ρούχα από ντιζάινερ προηγούμενων σεζόν. «Πριν από περίπου έναν χρόνο, ήμουν έτοιμος να την πουλήσω για 89 ευρώ στο Vestiaire Collective, αλλά το μετάνιωσα. Τελικά, την έστειλα προχθές στον νέο της ιδιοκτήτη, που την αγόρασε για μόλις 55 ευρώ, από τα οποία θα φτάσουν σ’ εμένα τα 49 ευρώ». Ο Παναγιώτης ψωνίζει συχνά ρούχα από ντιζάινερ, αλλά δεν έχει καταφέρει να απεμπλακεί εντελώς από το fast fashion.
Ανάλογα με το πορτοφόλι του καθενός, κινούνται και οι αγορές του. Αν έχεις χρήματα να ψωνίσεις ρούχα ή αξεσουάρ σχεδιαστών, μπορεί να μη χάσεις πολλά στη μεταπώληση, αλλά, αν δεν έχεις, θα αναγκαστείς να τα «σκοτώσεις» σε κάποια πλατφόρμα μαζικότερων αγοραπωλησιών.
Το αληθινό vintage
Η Κέλλυ, 39 ετών, προγραμματίστρια, δένεται συναισθηματικά μόνο με «αληθινά» second hand, όπως ένα ’60s παλτό που κληρονόμησε από τη γιαγιά της, με την οποία είχαν τον ίδιο σωματότυπο.
«Έχω κάποια άθικτα και διαχρονικά κομμάτια από εκείνη, αγορασμένα στην Αμερική», λέει. Αυτά δεν θα τα «άγγιζε». Για όλα τ’ άλλα υπάρχει το Remixshop, όπου η Κέλλυ πουλάει και αγοράζει σε χαμηλές τιμές. Σε αντίθεση με το Vestiaire Collective, του οποίου τα ρούχα δεν επιστρέφονται, όταν αγοράζεις από το Remixshop, μπορείς να το γυρίσεις πίσω με την απλή αιτιολογία ότι «δεν σου κάνει». Η διαφορά των δύο είναι ότι το VC είναι μια πλατφόρμα που φέρνει σε επικοινωνία δύο άτομα, τον πωλητή και τον αγοραστή, ενώ το Remishop αγοράζει τα ρούχα από ιδιώτες και εν συνεχεία τα πουλάει μέσω της υπηρεσίας του.
Η διαδικασία που ακολούθησε η Κέλλυ ήταν να χαρακτηρίσει τι είδους προϊόν έβαζε προς πώληση στην ιστοσελίδα, να το φωτογραφίσει και να το βάλει σε μια σακούλα. «Τα περισσότερα μου γύρισαν πίσω», λέει, «αλλά τους καταλαβαίνω. Έχουν υψηλά στάνταρ. Ό,τι έχω ψωνίσει απ’ αυτούς ήταν άψογο». Η ίδια έχει σταματήσει εντελώς να ψωνίζει από εταιρείες γρήγορης μόδας. Στην πραγματικότητα, έχει σχεδόν σταματήσει να ψωνίζει καινούργια ρούχα. «Προσέχω τι αγοράζω. Καινούργια ρούχα αγοράζω μόνο αν έχω απαυδήσει και δεν βρίσκω αυτό που θέλω. Συνήθως κοιτάω μαγαζιά που έχουν χειροποίητα ρούχα ή τα έχουν φτιάξει στην Ευρώπη. Το τελευταίο πράγμα που αγόρασα είναι ένα παραδοσιακό ιρλανδέζικο πουλόβερ που το φτιάχνει μια βιοτεχνία που έχει δικά της πρόβατα και πλέκει και τα πουλόβερ».
Κάντε χώρο στις ντουλάπες σας
Η Στελίνα, 38 ετών, γραφίστρια, παραδέχεται ότι αγοράζει ακόμη ρούχα fast fashion, παρόλο που οι ντουλάπες της «υποφέρουν». Αφού χάρισε αρκετά από τα ρούχα της, αποφάσισε να βάλει προς πώληση κομμάτια που ήταν πολύ εκκεντρικά για κάποιον άνθρωπο σε ανάγκη. «Ξέρεις, παγέτες, στρασάκια, τέτοια», λέει. Βρήκε το βάλσαμό της στη Vendora, μια πλατφόρμα που ιδρύθηκε το 2017 και συνδέει, διαδικτυακά, φυσικά πρόσωπα στην Ελλάδα και την Κύπρο και έχει πολύ φθηνά μεταφορικά – στη συγκεκριμένη εφαρμογή πωλούνται όλων των ειδών τα αντικείμενα.
«Ήθελα να κάνω κάτι σαν μπαζάρ μια Κυριακή σε ένα γκαράζ, αλλά φοβήθηκα ότι κάπως θα μαθευόταν, θα διαχειριζόμασταν αρκετά χρήματα, οπότε δεν το έκανα», λέει. Χρησιμοποιεί το marketplace του Facebook. «Πάρε δώσε εκτός διαδικτύου δεν θα έκανα, ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να συμβεί».
Φυσικό VS οnline
«Είναι εντελώς διαφορετικές εμπειρίες. Στο κατάστημα ψάχνεις και εξερευνάς τις υφές. Στο ίντερνετ δεν ξέρεις καθόλου τι πρόκειται να σου έρθει», λέει η Κέλλυ. Εκείνη, πάντως, συνήθως ψάχνει για πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Κάποια στιγμή είχε πάρει το μάτι της ένα γκρι πουλόβερ με πλεκτές κοτσίδες. Αφού έψαξε για χρόνια να το βρει στις πλατφόρμες, το εντόπισε στο eBay. Η Μανού, 25 ετών, εργάζεται σε συμβουλευτική εταιρεία στο Λονδίνο. Έχει αντικαταστήσει το ατέλειωτο σκρολ στο Ίνσταγκραμ με το σκρολ στο Vestiaire Collective. «Είναι ένα απόλυτα εθιστικό χόμπι. Κοιτάς με τις ώρες», λέει. Επειδή αγοράζει «δεύτερο χέρι», αισθάνεται ότι επιβαρύνει λιγότερο τον πλανήτη, αλλά αυτόν την οδηγεί, ομολογεί, να ψωνίζει περισσότερο από πριν. Ενώ πουλάει πολλά ρούχα, δεν αγοράζει για να πουλήσει: «Στο eΒay, πάντως, υπάρχουν πολλοί που βγάζουν χρήματα αγοράζοντας και μεταπωλώντας ακριβότερα», σημειώνει. Η Κέλλυ σκέφτεται το ρούχο αρκετά τρυφερά: «Λυπάμαι να σκονίζονται τα ρούχα στο ράφι». Ο Παναγιώτης σχολιάζει ότι «δεν αγοράζουμε πράγματα επειδή τα χρειαζόμαστε. Επενδύουμε συναισθηματικά στην ύλη». Για τον καθένα, αυτή η εμπλοκή του στο δούναι και λαβείν των ξαναφορεμένων ρούχων είναι κάτι διαφορετικό. Ένα παιχνίδι ή ένα χόμπι, μια προσέγγιση στη μόδα ή στην εποχή, μια ανάγκη ή ένας τρόπος ζωής.