Η Πέππα κλείνει φέτος είκοσι χρόνια ζωής, αλλά στην οθόνη θα είναι για πάντα τεσσάρων. Ένα δυναμικό, λαλίστατο, ίσως λίγο κακομαθημένο κοριτσάκι-γουρουνάκι, που μεγαλώνει σε ένα αγροτόσπιτο, με τον μικρότερο αδελφό της τον Τζορτζ, που δεν μιλάει ακόμη, τη Μαμά Γουρουνίτσα και τον Μπαμπά Γουρουνάκη. Όταν οι δημιουργοί (Νέβιλ Άστλι, Φιλ Ντέιβις και Μαρκ Μπέικερ) ετοίμαζαν το σενάριο, χρειάστηκε, όπως θυμούνται, να βουτήξουν βαθιά στις οικονομίες τους για να ζήσουν. Το Channel 4 αγόρασε τη σειρά και όλα άλλαξαν. Ο Ντέιβις, για παράδειγμα, έχει σήμερα δικό του αεροπλάνο.
Σε αυτές τις δύο δεκαετίες άλλαξαν πολλά: από την τεχνολογία των κινουμένων σχεδίων μέχρι τον τρόπο που παρακολουθούμε τηλεόραση, όμως η Πέππα, με τη συνθετική ροζ επιδερμίδα της, είναι ακλόνητη, ρουθουνίζοντας αδιάκοπα, με τη χαρακτηριστική μουσική επένδυση να τρελαίνει και τον πιο ζεν γονιό. Η διάδοσή της είναι τουλάχιστον εντυπωσιακή: 180 χώρες, 40 γλώσσες, 374 επεισόδια και παραπάνω από 12.000 προϊόντα να απορρέουν από το σύμπαν της. H Parrot Analytics υπολόγισε ότι το αμερικανικό κοινό αναζητά την Πέππα στο Google 26,9 περισσότερες φορές από τον μέσο όρο αναζητήσεων που αφορούν τις εν εξελίξει τηλεοπτικές σειρές. Το πρώτο θεματικό πάρκο άνοιξε στη Μεγάλη Βρετανία το 2011, ενώ το 2022 τη σκυτάλη πήρε η Φλόριντα, με το Ντάλας των ΗΠΑ (2024) και τη Σετσουάν της Κίνας (2024) να ετοιμάζονται.
Στην Κίνα έζησε και μια άλλου τύπου περιπέτεια, αφού την άνοιξη του 2018 εμφανίστηκε τροποποιημένη ψηφιακά να συμμετέχει σε «ενήλικες» σκηνές, οι οποίες έγιναν viral στο διαδίκτυο. Παρ’ όλο τον θόρυβο που προκάλεσε αυτή η ιστορία, έναν χρόνο μετά, το 2019, προβλήθηκε στους κινηματογράφους της χώρας μια μεγάλου μήκους ταινία γύρω από το κινεζικό νέο έτος με πρωταγωνίστρια την Πέππα, συγκεντρώνοντας 18 εκατ. δολάρια τις πρώτες τρεις ημέρες της προβολής της. Επιστρέφοντας στο σήμερα, ένα εορταστικό πρόγραμμα για την επέτειο 20 χρόνων βρίσκεται στα σκαριά με τίτλο Peppa Pig Wedding Party Special. Εκεί το γουρουνάκι θα κληθεί να διοργανώσει τον γάμο δύο χαρακτήρων της σειράς μέσα σε μία μόνο μέρα. Επίτιμοι καλεσμένοι; Η Κέιτι Πέρι, η φωνή της οποίας θα υποδυθεί τη διοργανώτρια γάμων κυρία Λεοπάρδαλη, ενώ ο Ορλάντο Μπλουμ θα φροντίσει για το φαγητό της δεξίωσης ως κύριος Ρακούν.
Άνθρωποι και παιχνίδια
Το 2019 εξαγοράστηκε έναντι 3,8 δισ. ευρώ από την παιχνιδοβιομηχανία της Hasbro, η οποία φέτος ανακοίνωσε τη συνεργασία της με τη Lego, παρουσιάζοντας τη νέα σειρά Duplo Peppa Pig. Εκτός από τα τουβλάκια, η Πέππα θα κάνει την εμφάνισή της και σε θεματικά πάρκα της εταιρείας. Η αρχή θα γίνει στη Legoland της Δανίας, ενώ θα ακολουθήσει το Γκούνζμπουργκ της Γερμανίας, όπου θα υπάρξει ένα ολόκληρο θεματικό πάρκο αφιερωμένο σ’ εκείνη, ακριβώς δίπλα στη Legoland της περιοχής.
Ταινίες, βιντεοπαιχνίδια, φιγούρες, πετσέτες θαλάσσης, κουκλάκια, είδη ρουχισμού, τετράδια, χανζαπλάστ, ρολόγια, μπουκάλια με το λογότυπό της· δεν υπάρχει αρκετό μελάνι για να καταγράψουμε όλα τα franchise της Πέππας. Όσο για τους συντελεστές; Η φωνή της Πέππας απέφερε περίπου 1.000 λίρες ανά ώρα στη Χάρλεϊ Μπερντ, μία από τις φωνές της γουρουνίτσας τα προηγούμενα χρόνια, και της χάρισε ένα βραβείο στα British Academy Children’s Award· η νεαρότερη ηθοποιός που το έχει λάβει ποτέ.
Διάσημη όμως δεν έγινε μόνο η Χάρλεϊ Μπερντ. «Μπορεί να ηχογραφούσα μια ταινία ή μια διαφήμιση, και κάποιος πάντα θα ανέφερε ότι είμαι η φωνή της Πέππας», λέει μέσω Zoom η 22χρονη Νεφέλη Παπασταθοπούλου, η φωνή της μεταγλωττισμένης Πέππας για τις πρώτες τέσσερις σεζόν. «Αυτό που ακολουθούσε τότε ήταν ότι κάποιος θα πεταγόταν και θα μου έλεγε “αχ, ο ανιψιός μου είναι τρελαμένος με την Πέππα”, και θα έβγαζε το κινητό του ζητώντας να ηχογραφήσω ένα μήνυμα που να του λέω ότι είμαι η Πέππα, ότι του στέλνω πολλά φιλάκια και ότι καλό θα ήταν να πάει νωρίς το βράδυ για ύπνο». Η Νεφέλη έχει δώσει πια τη σκυτάλη για τη φωνή της Πέππας σε δύο άλλες κοπέλες. Υπάρχει, όμως, μια ολόκληρη γενιά παιδιών που τώρα βρίσκονται στην εφηβεία, τα οποία έχουν συνδέσει τις περιπέτειες της χαρωπής γουρουνίτσας με τη δική της μελωδική και παιχνιδιάρικη ερμηνεία. Όταν οι συμμαθητές της στο σχολείο έμαθαν το «χόμπι» της, όπως η ίδια το αποκαλεί, της κόλλησαν το ψευδώνυμο «Πέππα» και κανείς ποτέ ξανά δεν την είπε με το όνομά της. Η ίδια, λέει, δεν μπόρεσε ποτέ να παρακολουθήσει ούτε ένα επεισόδιο χωρίς να κριντζάρει. «Τόσο πολύ δεν σου άρεσε;» τη ρωτάω. «Δεν μπορώ να ακούω τη φωνή μου» μου απαντάει.
Η γοητεία της επανάληψης
Από ένα σημείο και μετά, όλοι οι γονείς έμαθαν ότι αρκεί ένα βίντεο με την Πέππα για να επιβιώσουν σε μια πολύωρη πτήση, για να αντιμετωπίζουν ένα τάντρουμ των παιδιών τους (το οποίο ενδεχομένως θα ακολουθηθεί από ένα δεύτερο όταν κλείσουν το βίντεο) ή για να μπορέσουν να δουλέψουν σε συνθήκες τηλεργασίας. Σε κάθε περίπτωση, η ροζ γουρουνίτσα βρίσκει παντού φανς, τερματίζοντας συνεχώς στην κορυφή των προτιμήσεων των παιδιών μικρών ηλικιών. Ακόμα και ο δύο ετών γιος μου, ο οποίος έχει δει το πολύ τέσσερα επεισόδια στη ζωή του, όταν έρχεται αντιμέτωπος με μια στρατιά από πλαστικά κουκλάκια στην μπανιέρα, θα διαλέξει την Πέππα ή τον αδελφό της, τον Τζορτζ, και όχι κάποιο από τα πολύχρωμα ψαράκια. Tι την κάνει τόσο δημοφιλή;
Οι γονείς έμαθαν ότι αρκεί ένα βίντεο με την Πέππα για να επιβιώσουν σε μια πολύωρη πτήση ή για να μπορέσουν να δουλέψουν σε συνθήκες τηλεργασίας.
«Μερικές φορές βρίσκεις έναν τρομερά τυχερό συνδυασμό ιδέας, ντιζάιν και κωμωδίας που αρέσει στους ενήλικες και έπειτα το τεστάρουν στα παιδιά και τα “τραβάει” εξίσου. Τα σχέδια είναι τόσο απλά, γι’ αυτό τα παιδιά τα λατρεύουν», λέει η Σάρα Αν Κένεντι, όταν μιλάμε μέσω Zoom. Έχει ξανθά καρέ μαλλιά, φοράει γυαλιά, και όταν μιλάει δεν μασάει τα λόγια της. Άλλωστε, για να είσαι η φωνή της καταφερτζούς κυρίας Κουνέλη στο σόου, πρέπει να έχεις καθαρή άρθρωση. Μάλιστα, η Σάρα Αν έχει γράψει επεισόδια για τη σειρά και διατηρεί μια πολύχρονη φιλία με τους δημιουργούς. «Όλοι θέλουν να φτιάξουν ένα πετυχημένο σόου. Κάποιες φορές πρέπει να δείξεις θάρρος και να κάνεις κάτι στο οποίο πιστεύεις και όχι κάτι που υπάρχει ήδη», λέει.
Αναφέρεται στη δημιουργία ενός σεναρίου με κεντρικό χαρακτήρα ένα κορίτσι, του οποίου το σύμπαν να είναι τόσο προσιτό στον νεαρό θεατή, ώστε να το βρίσκει καθησυχαστικό. Δεν είναι τυχαίο ότι τα επεισόδια ξεκινούν με τη γουρουνίτσα να συστήνεται ξανά και ξανά, με τον ίδιο τρόπο που ένα δίχρονο επαναλαμβάνει «μαμά» και «μπαμπά», παρόλο που οι γονείς του βρίσκονται μπροστά του. Όσο για το «κλείσιμο» των επεισοδίων της Πέππας; Μοιάζουν να έχουν δημιουργηθεί με καρμπόν: Οι χαρακτήρες βάζουν τα γέλια και κυλιούνται στους αγαπημένους τους νερόλακκους. «Η μικρή βρίσκει ανακουφιστικό ότι κάθε ιστορία τελειώνει με αίσιο τρόπο», λέει η Ροζίτα, μια μητέρα που έχει δει αρκετή Πέππα, για την κόρη της. «Η μεγάλη κόρη μου βέβαια, που έχει περισσότερες προσλαμβάνουσες, το βρίσκει πολύ απλοϊκό».
Τι συμβαίνει όταν κάποιος δεν σε θέλει πια για φίλο, πώς είναι να πηγαίνεις στο εμπορικό κέντρο με τη μαμά σου, πώς νιώθεις όταν ντύνεσαι πριγκίπισσα; Το σύμπαν της Πέππας αποτελείται από την καθημερινότητα ενός παιδιού του δυτικού κόσμου. «Είναι η ζωή ενός μικρού παιδιού από το δικό του πρίσμα. Ποτέ δεν γελοιοποιούν τα παιδιά, αντιθέτως εκείνα λοιδορούν τους μεγαλύτερους. Ο αφηγητής βρίσκεται εκεί για να επαναλαμβάνει τι συμβαίνει στη σκηνή, ώστε να το καταλαβαίνουν οι μικροί θεατές», εξηγεί η Σάρα Αν, πριν προσθέσει πως η σειρά επιχειρεί να κατευθύνει τα περίπλοκα συναισθήματα τα οποία βιώνει ένα μικρό παιδί όταν, για παράδειγμα, νιώσει παραγκωνισμένο από τους φίλους της αδελφής του. «Το παρακολουθούν και βλέπουν τους εαυτούς τους. Αναγνωρίζουν την κατάσταση, είτε είναι οι ίδιοι παιδιά με ένα αδελφάκι και δύο γονείς είτε όχι». Κάποιες μαμάδες μού λένε επίσης πως τα παιδιά τους δέχτηκαν να πάνε στον οδοντίατρο, αφού πρώτα το έκανε η Πέππα.
Σούπερ μαμά, χαζούλης μπαμπάς
Ο κόσμος της Πέππας μοιάζει να βγαίνει κατευθείαν από καρτ ποστάλ των ’50s, αλλά στην πραγματικότητα έχει κατηγορηθεί ως υπερφεμινιστική, όπως μου επισημαίνει η Νατάσα Κόκλα, που έκανε τη διδακτορική της διατριβή πάνω στη μικρή γουρουνίτσα. «Η μαμά είναι η σούπερ ηρωίδα. Καταφέρνει τα πάντα, έχει δουλειά γραφείου, είναι φανταστική, πάντα εκεί, πάντα με ένα φαγητό μαγειρεμένο, πάει στο λούνα παρκ και κερδίζει όλα τα κουκλάκια, ενώ ο μπαμπάς είναι ο άγαρμπος της υπόθεσης· τον αποκαλεί “χαζούλη μπαμπά” και δεν μπορεί να κρεμάσει ούτε ένα καρφί στον τοίχο». Διαβάζω στο οπισθόφυλλο ενός από τα βιβλία της γουρουνίτσας: «Η Πέππα και ο Τζορτζ οργανώνουν μια μέρα-έκπληξη για τη Μαμά Γουρουνίτσα, για να της δείξουν πόσο πολύ την αγαπούν. Αλλά κάποια πράγματα δεν πηγαίνουν όπως τα έχουν σχεδιάσει… Ευτυχώς, όμως, η Μαμά Γουρουνίτσα έχει τον δικό της μαγικό τρόπο για να είναι πάντα όλα τέλεια!». Είναι άραγε μαγικός αυτός ο τρόπος; Ή αυτή η μαγική μαμά κάνει υπεράνθρωπες προσπάθειες για να τα φέρει βόλτα;
Είναι αλήθεια ότι η Πέππα αναπαράγει κάποια κλασικά μοτίβα (ή μήπως στερεότυπα;) στην προσπάθειά της να κάνει χιούμορ και να χαρίσει μια ανάλαφρη αίσθηση ασφάλειας στα παιδιά. Από την άλλη, πάλι, ενώ στην Ελλάδα αγκομαχούμε για τα δικαιώματα στα ομόφυλα ζευγάρια, η Πέππα κάνει έναν καινούριο φίλο που έχει δύο μαμάδες, ενώ υπάρχει κι ένα παιδάκι με αναπηρία, με το οποίο παίζουν όλοι οι συμμαθητές του.
Εκπαιδευτική γουρουνίτσα
Αυτά, βέβαια, είναι περίπλοκα κόνσεπτ για τα τρίχρονα που παρακολουθούν το σίριαλ. Γι’ αυτά, αρκεί ότι μαθαίνουν τον κόσμο. Επίσης βελτιώνουν το λεξιλόγιό τους. Πιο συγκεκριμένα, η Νατάσα Κόκλα διενήργησε έρευνα στην πρόσληψη νέου λεξιλογίου σε παιδιά 2-4 ετών που παρακολουθούσαν την αγαπημένη τους γουρουνίτσα στα αγγλικά και τα συμπεράσματα ήταν τα εξής: Ακόμα και στις μικρότερες ηλικίες, τα παιδιά που έβλεπαν τη σειρά, και στα οποία δεν επεξηγούσε κάποιος τις έννοιες που συζητούνταν στο καρτούν, προσλάμβαναν το 70% του διαλόγου. Όταν μάλιστα έκανε μάθημα πάνω στο επεισόδιο, το ποσοστό έφτανε το 90%.
Η Πέππα αναπαράγει κάποια κλασικά μοτίβα (ή μήπως στερεότυπα;) στην προσπάθειά της να κάνει χιούμορ και να χαρίσει μια ανάλαφρη αίσθηση ασφάλειας.
«Αν υπάρχει κάτι που με ενοχλεί», λέει η Χριστίνα, μαμά ενός κοριτσιού δυόμισι ετών, «είναι ότι η Πέππα είναι λίγο ξερόλας». Αφήνει βέβαια την κόρη της να βλέπει το καρτούν γιατί παραδέχεται ότι η μικρή έχει μάθει πολλά. «Σε ένα επεισόδιο μιλάνε για αστροναύτες, και να που μου μίλησε γι’ αυτούς, επειδή το έμαθε από την Πέππα, εγώ δεν της είχα μιλήσει ποτέ για το διάστημα». Κι εκείνη, βέβαια, την ενοχλεί το πόσο περιορισμένης λειτουργικότητας είναι οι ανδρικοί χαρακτήρες στη σειρά, και μάλιστα, με διάθεση αστεϊσμού, με ρωτάει συνωμοτικά αναφερόμενη στη Μαμά Γουρουνίτσα: «Μήπως, τελικά, οι μαμάδες αυτού του κόσμου είναι απλώς πιο καπάτσες;».