Το όνομα του Βιέτ Θαν Νγκουιέν βρίσκεται παντού τον τελευταίο καιρό στον αγγλόφωνο Τύπο: συνεντεύξεις, προφίλ, παρουσιάσεις της αυτοβιογραφίας του (A Man of Two Faces) αλλά και μεταχρονολογημένες κριτικές για το διάσημο μυθιστόρημά του, το οποίο, μεταφερόμενο προσφάτως στην τηλεόραση, τον έφερε στην επικαιρότητα της ποπ κουλτούρας – ο 53χρονος Νγκουιέν («επαγγελματίας Βιετναμεζοαμερικανός», όπως αυτοπροσδιορίζεται) είναι ο συγγραφέας του Συνοδοιπόρου (The Sympathizer), για τον οποίο κέρδισε το Πούλιτζερ το 2016 και του οποίου η τηλεοπτική εκδοχή, παραγωγής ΗΒΟ, προβάλλεται αυτές τις μέρες στην αμερικανική και την ελληνική τηλεόραση (από τη Vodafone).
Δεν έχω άποψη για τη σειρά, αλλά έχω για το βιβλίο, και μάλιστα την καλύτερη: εκτός από τη δίχρωμη (κοκκινοκίτρινη) ράχη που το κάνει πανεύκολα εντοπίσιμο και στην πιο αταξινόμητη βιβλιοθήκη, το μυθιστόρημα του Νγκουιέν είναι το κορυφαίο πιθανότατα του κατασκοπικού είδους του τρέχοντος αιώνα και ένα από τα καλύτερα του μεταπολεμικού κόσμου. Μια ιστορία για την επομένη της πτώσης της Σαϊγκόν, για έναν διπλό πράκτορα, για την ιδεολογική σύγκρουση που άλλοτε συμβαίνει σε μια μάχη, άλλοτε σε μια κουβέντα κι άλλοτε στο μυαλό του ίδιου ανθρώπου – εν προκειμένω του πρωταγωνιστή.
«Είμαι κατάσκοπος, κοιμώμενος, διπρόσωπος», είναι τα πρώτα του λόγια στην αρχή του βιβλίου. Το είδος όπου ανήκει το μυθιστόρημα είναι ταλαιπωρημένο από αμέτρητες επιφανειακές περιπέτειες, αφελείς, απολιτίκ και ανιστόρητες, οπότε το καλό παράδειγμα γίνεται αυτόματα σημείο αναφοράς. Υιοθετώντας ένα πολύ αυστηρό κριτήριο, το ποιοτικό κατασκοπικό μυθιστόρημα υπηρέτησε με συνέπεια μόνο ο Τζον Λε Καρέ. Με συναίσθηση της πολυπλοκότητας του κόσμου που περιγράφει.
Στη λίστα μπορούν να προστεθούν μυθιστορήματα του Γκράχαμ Γκριν, του Ρόμπερτ Λίτελ ή του Έρικ Άμπλερ και λιγοστές σκόρπιες περιπτώσεις, όπως ο Συνοδοιπόρος. Δεν υπολογίζω ορισμένες διασκεδαστικές αφηγήσεις, όπως π.χ. του Λεν Ντέιτον, οι οποίες έχουν πολύ διαφορετική στόχευση, στις σελίδες τους χωράει λίγη πλάκα και επιβάλλεται κάποιο στιλ. Πρόσφατα μεταφράστηκε στα ελληνικά και ο Προσηλωμένος, η συνέχεια του Συνοδοιπόρου, αλλά εδώ ο Νγκουιέν αφήνει ουσιαστικά πίσω του το πλαίσιο της τυπικής κατασκοπευτικής ιστορίας, επιμένοντας, ωστόσο, σε έναν υπαρξιακά μπερδεμένο και σκοτεινό κόσμο.
Ο Συνοδοιπόρος και ο Προσηλωμένος κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Utopia, σε μετάφραση Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη.