Είναι όλα εκεί και όλα γνωστά, οικεία. Εικόνες και ακούσματα καταχωρισμένα στο υποσυνείδητο από την παιδική ακόμη ηλικία. Η Πορτάρα, οι Κούροι, ο Ζας, οι «κρητικοί» της Απειράνθου. Τα τυριά, οι πατάτες, οι απέραντες αμμουδιές, οι Κονιτόπουλοι. Η Νάξος είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων, αυτάρκης και αυτόνομη, και αυτό το νιώθεις συνέχεια εδώ. Έδρα του δουκάτου του Αιγαίου για περισσότερους από τρεις αιώνες, η Αξιά, όπως τη λένε οι ντόπιοι, πρωταγωνιστούσε στα στρατιωτικά, εμπορικά, πολιτιστικά, θρησκευτικά δρώμενα του αρχιπελάγους πολύ πριν και αρκετά μετά τη φεουδαρχική διοίκηση των Λατίνων, συμβάλλοντας τα μέγιστα στον ορισμό του πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού, στη μνημειώδη πλαστική, στον ιωνικό ρυθμό και στη βυζαντινή ζωγραφική της Ελλάδας, φροντίζοντας παράλληλα τη γη και τα ζώα και γεννώντας έναν άλλου είδους πολιτισμό, εκείνον του μέτρου.
Μόνο στα μεγέθη δεν έχει μέτρο. Από τα μικροσκοπικά ειδώλια του Αρχαιολογικού Μουσείου σε στέλνει στους γιγαντιαίους κούρους των αρχαίων λατομείων, από τους θόλους του Κάστρου της Χώρας, που σε αναγκάζουν να σκύψεις, στην τεράστια Πορτάρα του λιμανιού, από τα ταπεινά μητάτα στους επιβλητικούς πύργους των εξοχών, από τους μικροσκοπικούς εγκαταλελειμμένους μεσαιωνικούς οικισμούς, όπου δεν συναντάς άνθρωπο, στο Φιλότι, το μεγαλύτερο χωριό των Κυκλάδων, κι από τα άσημα λιμανάκια στα ανατολικά στις απέραντες αμμουδιές της δύσης και στο ψηλότερο βουνό των Κυκλάδων, τον Ζα.
Πλούσια σε όλα της, μοιάζει ιδανική για κάθε τύπο επισκέπτη, γι’ αυτό βρίσκεις εδώ από οικογενειάρχες και πιτσιρικάδες στις πρώτες τους χωρίς γονείς εξορμήσεις μέχρι ανθρώπους της δράσης ή και κοσμικούς. Αυτή τη φορά εξερευνούμε τη Νάξο μέσα από τις αθλητικές δραστηριότητες που προσφέρει στον επισκέπτη, και για άλλη μία φορά μάς μένει αξέχαστη.
Windsurf
Όρτσα στη Λαγκούνα
Πλαγιοδρομία, πρίμα, όρτσα: με ένα σπασμένο καλάμι ο Σταμάτης Προμπονάς σχηματίζει βέλη στην καφετί βρεγμένη άμμο, δείχνοντάς μας τις πιθανές πορείες με το windsurf και συνάμα την κατεύθυνση του ανέμου. Πρωταθλητής Ελλάδας για αρκετά χρόνια ο ίδιος, νιώθεις λίγο αστείος που πανηγυρίζεις μπροστά του σαν παιδάκι όταν καταφέρεις να παραμείνεις όρθιος στη σανίδα για δέκα συνεχόμενα μέτρα. Βέβαια, τα παιδάκια τριγύρω δεν πανηγυρίζουν. Είναι ήδη καλοί σέρφερ, και μάλιστα μας δίνουν και οδηγίες. Ο εντεκάχρονος Ορέστης εξηγεί πόσο ωραία είναι όλα στο windsurf, «ακόμη και οι τούμπες!», και η δεκατετράχρονη Κυβέλη μάς συμβουλεύει για τη σωστή στάση του σώματος. Στη Λαγκούνα έμαθαν να κάνουν windsurf, γιατί είναι ιδανική και για αρχαρίους, λόγω των συνθηκών. Πόσω μάλλον όταν ένας πρωταθλητής, με πλήθος ευρωπαϊκών και παγκόσμιων συμμετοχών στο βιογραφικό του σου παραδίδει μαθήματα και σου εκμυστηρεύεται ότι η Λαγκούνα είναι ένα από τα καλύτερα σποτ windsurf στην Ευρώπη. Κλειστός κόλπος, ρηχά, ακύμαντα νερά, χάρη σε έναν ύφαλο που βρίσκεται στα ανοιχτά και κόβει το κύμα, κι ένας αέρας που φυσά από τον βορρά και σπρώχνει προς την ξηρά, με αποτέλεσμα, ακόμη κι αν όλα πάνε στραβά, ιστιοσανίδα και αθλητής να καταλήξουν στην παραλία. Αυτή η ασφάλεια αλλά και η μαγική αίσθηση ότι ταξιδεύεις με τη δύναμη του αέρα, φροντίζοντας εσύ ο ίδιος για την ορθή πλεύση σου, αδειάζουν το μυαλό από οτιδήποτε άλλο και μας κάνουν να προσπαθούμε ξανά και ξανά: εμείς σίγουρα βρήκαμε το άθλημα με το οποίο θα ασχοληθούμε από εδώ και πέρα.
❙Laguna Beach Park, τηλ. 6972-426905, από 40 ευρώ η ενοικίαση εξοπλισμού ή το μάθημα σε γκρουπ.
Kitesurf
Οι αετοί της Μικρής Βίγλας
Υπάρχει πιθανότητα ο αετός να σε σηκώσει στον αέρα; Η απορία που με βασάνιζε εδώ και χρόνια ήρθε η ώρα να λυθεί από τους ειδικούς. Ο Πέτρος Μαράκης είναι κατηγορηματικός: «Όχι. Πρέπει να γίνουν πολλά λάθη μαζί, αλλά και πάλι έχεις μια σειρά από ασφάλειες». Συνδεδεμένη με τα σκοινιά του αετού, όμως, και με έναν καλό αέρα να φυσά, νιώθω το kite να με σηκώνει. «Δεν θα ανέμιζες», μου εξηγεί ο Πέτρος καθώς με κρατά από την ειδική ζώνη, «κι αν μία στο εκατομμύριο αυτό συνέβαινε, θα άφηνες κατευθείαν την μπάρα και θα έπεφτε. Έπειτα, μπορείς και να απασφαλίσεις και να ελευθερωθείς αμέσως από τον αετό. Το μυστικό είναι να καταλάβεις πώς λειτουργεί ο αέρας και να μη βάζεις δύναμη. Κινείς την μπάρα μόνο με τα δάχτυλα και κάνεις απαλές κινήσεις». Γύρω μας δεκάδες αθλητές σετάρουν τον εξοπλισμό τους, άλλοι πετούν ήδη πάνω από τη θάλασσα κάνοντας εντυπωσιακές φιγούρες, μέσα σε λίγη ώρα η θάλασσα και η παραλία της Μικρής Βίγλας έχουν γεμίσει πανιά. Μια πολύχρωμη μικροκοινωνία από όλο τον κόσμο, η οποία στρατοπεδεύει κάθε καλοκαίρι στη Νάξο. Γιατί; Η Μικρή Βίγλα έχει πάντα αέρα, καθώς επηρεάζεται από το φαινόμενο venturi (αέρας που συμπιέζεται μεταξύ δύο σημείων και γίνεται πιο δυνατός τοπικά), το οποίο δημιουργείται αφενός μεταξύ Πάρου και Νάξου, αφετέρου μεταξύ της παραλίας και της νησίδας Παρθένα. Αυτό είναι το κυριότερο φυσικό φαινόμενο, παρότι παράλληλα στην παραλία παρατηρούνται και εκείνα του θερμικού αέρα και του bay effect. Αν συνυπολογίσεις και το γεγονός ότι ο βοριάς που φυσά συνήθως μέσα στον κόλπο σε βγάζει στην παραλία (αν δεν ανοιχτείς πολύ), καταλαβαίνεις εύκολα γιατί η Βίγλα είναι διάσημη σε όλο τον πλανήτη.
❙Νaxos Kitelife, τηλ. 6906-205807, naxoskitelife.com, από 60 ευρώ το μάθημα για ένα άτομο, από 40 ευρώ η ενοικίαση εξοπλισμού.
Ιππασία
Καλπασμοί στη Χώρα
Η Virginia είναι μια λευκή φοραδίτσα με καφετί πινελιές. Τη χαϊδεύω, της μιλάω, αλλά δείχνει εντελώς αδιάφορη. Είναι τόσο μικρόσωμη δε, που νιώθω σαν παιδάκι ανάμεσα στα προπορευόμενα άλογα και σε όσα έπονται στην ωραία πομπή που κατηφορίζει μέσα στις καλαμιές. Πυκνές και ψηλές οι καλαμιές, στενό το μονοπάτι, κι όμως είμαστε λίγο έξω από τη Χώρα της Νάξου. Η βόλτα μας θα διαρκέσει δύο ώρες πηγαινέλα, θα περάσει από χωματόδρομους και εξοχικές κατοικίες, θα διασχίσει κεντρικούς ασφαλτόδρομους και θα καταλήξει στην παραλία του Αγίου Γεωργίου και την ξεραμένη το καλοκαίρι λίμνη που μοιάζει με αλυκή, λίγο πριν από τη δύση του ηλίου. Θα ήθελα να ήταν αλλιώς, να έπαιρνα τη Virginia και να εξερευνούσαμε το νησί, μια και τώρα νιώθω ότι απλώς την ταλαιπωρώ. «Δεν την ενοχλεί. Αυτό ξέρει να κάνει», με καθησυχάζει η Linda Barratt, που ήρθε από την Αγγλία πριν από 12 χρόνια και αποφάσισε να αγοράσει τον ιππικό όμιλο και να αφιερώσει τη ζωή της στα άλογα και στη Νάξο. Εξηγεί πως το καλοκαίρι που το νησί είναι γεμάτο τουρίστες δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν βόλτες σε άλλες περιοχές, αλλά η συγκεκριμένη είναι ιδανική για να εξοικειωθεί κάποιος με τα άλογα. Έπειτα μας μιλά για το φθινόπωρο, όταν παίρνουν τα άλογα και καλπάζουν προς τα υπέροχα χωριά, στα ορεινά και στην ενδοχώρα. Το νέο ραντεβού με τη Virginia κλείστηκε.
❙Naxos Horseriding, τηλ. 6948-809142, 50 ευρώ το άτομο
Πεζοπορία
Αναζητώντας τον Δία
«Αυτή είναι η Αμοργός! Κι εκεί τα Κουφονήσια! Η Δονούσα, οι Μάκαρες, κι εκεί η Τήνος και η Μύκονος». Σαν τρισδιάστατος χάρτης οι Κυκλάδες στα πόδια μας. Εμείς στην κορυφή του όρους Ζας, παρέα με αετούς και γεράκια, και γύρω γύρω θάλασσα. Σπάνιο βίωμα, ακόμη και για τους δεινούς πεζοπόρους, αφού στα νησιά δύσκολα ανεβαίνεις σε ψηλά βουνά και στα ψηλά βουνά δεν βλέπεις θάλασσα σε 360 μοίρες. Ο Ζας, βέβαια, δεν είναι ακριβώς αυτό που λέμε ψηλό βουνό, μια και έχει υψόμετρο 1.001 μ., είναι ωστόσο το ψηλότερο των Κυκλάδων και κουβαλά και τη μυθολογία του, σύμφωνα με την οποία εδώ ανατράφηκε ο Δίας και παρέλαβε τον κεραυνό από έναν αετό. Δύο είναι οι πιο συνηθισμένες διαδρομές για να προσεγγίσετε την κορυφή του (περίπου 1½ ώρα), η μία από την πηγή Αρίων, η οποία περνά και από το Σπήλαιο του Ζα και απαιτεί ήπιο σκαρφάλωμα, η άλλη από την Αγία Μαρίνα στον δρόμο προς Δανακό, που ανηφορίζει ομαλά. Κατά τα άλλα, το νησί διατρέχεται από ένα πυκνό και ιδιαίτερα ενδιαφέρον δίκτυο μονοπατιών, το οποίο περνά από πανέμορφα χωριά, αρχαιολογικούς χώρους και βυζαντινά μνημεία, κοιλάδες, βουνά, παραλίες, ακόμη και καταρράκτες.
❙Για οργανωμένες πεζοπορίες στη Νάξο, naxostrekking.com, από 60 ευρώ το άτομο (για 4-8 άτομα, περιλαμβάνει και γεύμα).
Καγιάκ
Μόνοι στο Αιγαίο
Ένας άλλος Ιωνάθαν Λίβινγκστον μας ακολουθεί κρώζοντας από την ώρα που ξεκινήσαμε από τη Μουτσούνα. Δεν ξέρω τι λέει προφανώς, αλλά είμαι σίγουρη ότι συναινεί στην ελευθερία και στην καινούργια εμπειρία που αποφασίζουμε να βιώσουμε. Ομοίως και ο Μανώλης Λουδάρος, ο νεαρός που, αφού έκανε τον γύρο της Εύβοιας, της Πελοποννήσου και της Κρήτης με καγιάκ, δραστηριοποιείται πλέον στη Νάξο, οργανώνοντας υπέροχες θαλάσσιες εκδρομές 5-8 ναυτικών μιλίων σε διάφορα σημεία του νησιού. Ο ίδιος μάλιστα διοργάνωσε το πρώτο Διεθνές Θαλάσσιο Συμπόσιο Καγιάκ στη Νάξο, το οποίο σκοπεύει να επαναλάβει.
Ένα απερίγραπτο μπλε φωσφορίζει πότε πότε στην επιφάνεια, αλλού τα νερά είναι τιρκουάζ, πράσινα, γαλάζια. Είσαι τόσο κοντά στο νερό, που η πλεύση δεν θυμίζει καθόλου τις συνήθεις βόλτες με τα άλλα είδη πλεούμενων. Κανένας μηχανοκίνητος ήχος δεν διαταράσσει τη γαλήνη, ενώ οι στάσεις γίνονται όποτε το επιλέξεις. Κάνεις κουπί υπό τις οδηγίες του Μανώλη και αποκαλύπτονται μυστικά που ούτε φανταζόσουν ότι υπήρχαν στη δημοφιλή Νάξο: παραλίες απάτητες, στενά περάσματα ανάμεσα στα βράχια, εντυπωσιακά πετρώματα, σπηλιές όπου συχνάζουν φώκιες. Απέναντί μας οι Μάκαρες και η Δονούσα μάς βάζουν στον πειρασμό για ένα αληθινό θαλάσσιο ταξίδι. Θα συγκρατηθούμε και θα μείνουμε με τον Μανώλη, που μας μιλά για τη χαρά τού να μετακινείσαι ελεύθερος στη θάλασσα, για το καγιάκ που μπορεί εύκολα να κάνει ο καθένας το καλοκαίρι, για την υπέροχη στιγμή που βρίσκεσαι σε μια απρόσιτη παραλία μόνο εσύ και η παρέα σου, για το άλλο πρόσωπο του νησιού, που σου χαρίζει αξέχαστες εμπειρίες.
❙Οceanus Kayaking, τηλ. 6980-701092, oceanuskayaking.com, από 50 ευρώ το άτομο τα απογευματινά τουρ, από 75 ευρώ το άτομο τα ημερήσια.
Καταδύσεις
Ματιές στον βυθό
Να κολυμπάς παρέα με χελώνες Caretta caretta, να παρατηρείς τη ζωή στα λιβάδια Ποσειδωνίας, ταπεινές σάλπες και σπάρους, αλλά και λαγοκέφαλους και λιονταρόψαρα, τα ξενικά είδη-εισβολείς που ήρθαν στο Αιγαίο από το κανάλι του Σουέζ και έχουν εξαπλωθεί πια σε όλη τη Μεσόγειο. Να περιεργάζεσαι αμφορείς ξεχασμένους στον βυθό, βυζαντινά ή και σύγχρονα ναυάγια, για τα οποία έρχονται στο νησί άνθρωποι από όλο τον κόσμο. «Κι αν φοβάσαι τον βυθό;» ρωτάω ανήσυχα τον Παναγιώτη Νιφλή, κι εκείνος σπεύδει να οργανώσει μια εκδρομή: «Μόνο βουτώντας θα φύγει ο φόβος και θα γίνει χαρά». Η Νάξος, όπως μας λέει, είναι ιδανική για καταδύσεις, ακόμη και για αρχάριους, αφού η θάλασσά της, με μικρό κυματισμό και χωρίς υποβρύχια ρεύματα, είναι πολύ ασφαλής, ενώ παράλληλα προσφέρει μεγάλη ορατότητα (κοντά στα 30 μέτρα), γεγονός που κάνει τους άμαθους να αισθάνονται πιο άνετα. Οι βουτιές γίνονται στην περιοχή του Αγίου Προκοπίου και στον εντυπωσιακό ύφαλο ανάμεσα στη Νάξο και την Πάρο, όπου βρίσκεται και το ναυάγιο «Μαριάννα». Κι αν κάποιος αρνείται να βουτήξει στα βαθιά, ο ίδιος προσφέρει ως εναλλακτική το snorkeling, αφού στη Νάξο με μια μάσκα και έναν αναπνευστήρα μπορείς να παρατηρήσεις ακόμη και τον ύφαλο και το ναυάγιο, μια και βρίσκονται σχεδόν στην επιφάνεια της θάλασσας.
❙Blue Fin Divers, τηλ. 22850-42629, bluefindivers.gr, από 60 ευρώ η κατάδυση αρχαρίων.
Ποδήλατο
Πετάλι για τα μνημεία
«–Ηλεκτρικό. –Όχι, συμβατικό. –Αξίζει εδώ το ηλεκτρικό. –Καλύτερα συμβατικό». Το δίλημμά μας ήταν μεγάλο, γιατί στη Νάξο η επιλογή ηλεκτρικού ποδηλάτου έχει άλλη σημασία: ο Μάνος Βασιλλάς έχει σχεδιάσει και παράγει εδώ τα ηλεκτρικά ποδήλατα Aurelia, ένα brand που ολοένα κερδίζει έδαφος στην Ελλάδα. Τελικά επιλέξαμε συμβατικά ποδήλατα, γιατί η πιο έντονη δράση υπερίσχυσε μέσα μας. Κάπως έτσι υπερίσχυσε και η ανάγκη μας να εξερευνήσουμε το νησί και να μη συμμετέχουμε σε οργανωμένες ποδηλατάδες που συνήθως στοχεύουν στις παραλίες. Ξεκινήσαμε από το Σαγκρί, επισκεφτήκαμε τον αρχαιολογικό χώρο του Ιερού της Δήμητρας και τον Πύργο Μπαζαίου, που, μεταξύ άλλων, φιλοξενεί τις δράσεις του Φεστιβάλ Νάξου, περάσαμε από το υπέροχο χωριό Χαλκί, γύρω από το οποίο βρίσκεται ένα πραγματικό υπαίθριο μουσείο βυζαντινών ναών, αλλά και από την Παναγία Δροσιανή, στο γειτονικό χωριό Μονή. Οι αρχαιολογικοί χώροι, οι ενετικοί πύργοι που κοσμούσαν τα φέουδα την εποχή που το νησί ήταν έδρα του δουκάτου του Αιγαίου, οι περισσότεροι από εκατό πολύ ιδιαίτεροι και κατάγραφοι βυζαντινοί ναοί της Νάξου, που αποτελούν θέμα επιστημονικών μελετών, σας παρουσιάζουν το πολύ ιδιαίτερο πρόσωπο του νησιού και αξίζει να το ανακαλύψετε με το ποδήλατο ή μέσω πεζοπορικών διαδρομών, παρά τις ανηφορικές κλίσεις. Εμείς καταλήξαμε στις Μέλανες, στη θέση Φλεριό, όπου «αναπαύεται» αιωνίως ο κούρος Έλληνας, το ένα από τα τρία υπερμεγέθη αρχαία αγάλματα της Νάξου, ολοκληρώνοντας το ιστορικό παζλ.
❙Ενοικιάσεις ποδηλάτων: Naxos Bikes, τηλ. 22850-25887 – Aurelia, τηλ. 22850-25307, από 15 ευρώ την ημέρα.
Σημειωματάριο
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Στη Νάξο θα φτάσετε ακτοπλοϊκώς από τον Πειραιά (3½-6 ώρες, από 35 ευρώ η απλή μετάβαση) με πλοία των Blue Star Ferries (bluestarferries.com), Minoan Lines (minoan.gr), Sea Jets (seajets.gr), Fast Ferries (fastferries.com.gr) ή αεροπορικώς (από 65 ευρώ η απλή μετάβαση) με Sky Express (skyexpress.gr) ή Olympic Air (olympicair.com).
ΔΙΑΜΟΝΗ
Η διαμονή στη Νάξο περιλαμβάνει τεράστια γκάμα μονάδων, από πολυτελή ξενοδοχεία και ιδιωτικές βίλες μέχρι τυπικά ενοικιαζόμενα δωμάτια. Επιλέγουμε τα:
Naxian Collection (τηλ. 22850-24300, naxiancollection.com, από 500 ευρώ). Αυτόνομες βίλες ή σουίτες, λιτά διακοσμημένες, όπως αρμόζει στο κυκλαδίτικο τοπίο, εξοπλισμένες με τα απαραίτητα και με θέα στην ύπαιθρο και στη θάλασσα. Το πρωινό από τοπικές πρώτες ύλες σερβίρεται στο κεντρικό κτίριο ή και στη βίλα σας. Τα μεσημέρια περνούν ήσυχα στις ιδιωτικές πισίνες, μακριά από τη ζέστη και τον συνωστισμό των παραλιών, όπως και οι νύχτες με ποτό ή πριβέ δείπνο. Μια μονάδα που «σκέφτεται» με γνώμονα την αειφορία, παντρεύει την πολυτέλεια με την οικειότητα και βρίσκεται στη Στελίδα, σε κοντινή απόσταση από τη Χώρα, το αεροδρόμιο και τον Άγιο Προκόπιο. «Αδελφάκι» του, το ατμοσφαιρικό Naxian on the beach στην παραλία της Πλάκας, το οποίο επίσης θα κάνει τις διακοπές σας να ξεχωρίζουν.
Εξαιρετική επιλογή και το πολυτελές Naxian Utopia (τηλ. 22850-25044, naxianutopia.com, από 350 ευρώ) στη Στελίδα, με βίλες και σουίτες που διαθέτουν ιδιωτική πισίνα και όλες τις σύγχρονες παροχές. Στα συν οι υπηρεσίες spa. Μια άκρως ταιριαστή πρόταση για παρέες ή οικογένειες που έρχονται στη Νάξο για να επιδοθούν σε δραστηριότητες είναι το Casa Orkeli (τηλ. 6944-776158, orkeli.com, από 260 ευρώ), που μετρά μόλις λίγους μήνες λειτουργίας. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη δίπατη κατοικία που φιλοξενεί έως 8 άτομα, διαθέτει ωραίο κήπο με μπάρμπεκιου και υποστηρίζει τις εναλλακτικές δραστηριότητες.
ΦΑΓΗΤΟ
Ο κανόνας στη Νάξο είναι ότι το φαγητό είναι παντού καλό, μια και τα περισσότερα εστιατόρια χρησιμοποιούν τις τοπικές πρώτες ύλες (από τα διάσημα τυριά μέχρι κρεατικά, θαλασσινά, οπωροκηπευτικά). Δοκιμάστε οπωσδήποτε τις ταβέρνες στα χωριά. Ξεχωρίζει του Βασιλαρακιού (τηλ. 22850-32088) στον Κινίδαρο, με εξαιρετικά κρεατικά και εξειδίκευση στο μοσχάρι, η Πλάτσα (τηλ. 22850-51243) στην Κόρωνο, με μαμαδίστικα μαγειρευτά, η Πλατιά (τηλ. 22850-62617) στη Γαλήνη, για καλό κρέας και μαγειρευτά, και ο φημισμένος Πλάτανος (τηλ. 22850-31038) στο Φιλότι. Πολύ καλά και με ζεστή φιλοξενία φάγαμε στο Πέραμα (τηλ. 22850-41970) στον Άγιο Προκόπιο και στο Αντάμωμα (τηλ. 22850-24324) στη Χώρα. Για πιο προσεγμένα πιάτα περάστε από το Δουκάτο (τηλ. 22850-27013) στη Χώρα και από το εξαιρετικό all-day Tortuga (τηλ. 22850-44300) στην Πλάκα.