Η «Χριστίνα», η θαλαμηγός του Αριστοτέλη Ωνάση, είναι αγκυροβολημένη κάτω από τον βράχο της Ακρόπολης της Λίνδου. Ο David Gilmour γρατζουνάει την κιθάρα του σε μια βοτσαλωτή αυλή. Η Brigitte Bardot κάνει βόλτα στα κατάλευκα σοκάκια. Θα μπορούσαν να είναι ασπρόμαυρες φωτογραφίες στον τοίχο του ιστορικού εστιατορίου Μαυρίκος που λειτουργεί στη Λίνδο από το 1912, αλλά δεν είναι γιατί «κανείς μας δεν σκέφτηκε να βγάλει φωτογραφίες. Τα θεωρούσαμε όλα αυτά τόσο δεδομένα», εξηγεί ο σεφ και ιδιοκτήτης Δημήτρης Μαυρίκος.
Η Λίνδος λατρεύτηκε από το διεθνές τζετ σετ ήδη από τη δεκαετία του 1950. Ήταν για την Ελλάδα ό,τι είναι σήμερα η Μύκονος. Οι ντόπιοι είδαν μέσα σε λίγα χρόνια το χωριό τους να μετατρέπεται σε προορισμό με παγκόσμια ακτινοβολία. «Ωνάσης, Νιάρχος, Kennedy – όλοι πέρασαν από εδώ. Ο μεγιστάνας της FIAT Giovanni Agnelli είχε το δικό του τραπέζι στο εστιατόριο. Τον θυμάμαι με το λουλουδάτο του μαγιό και τα παπούτσια Timberland -τα οποία τότε ήταν χρυσαφικά για εμάς- να ρωτάει τον πατέρα μου κάθε πρωί τι θα του μαγειρέψει. Κάθε καλοκαίρι, γεμίζαμε VIP: από ευκατάστατους Ευρωπαίους μέχρι σταρ του Χόλιγουντ. Αρχικά τους κοιτούσαμε με δέος, αλλά από κάποια στιγμή και μετά συνηθίσαμε. Μας φαινόταν πολύ φυσικό να βλέπουμε τη Sophia Loren να περνά, τον Yul Brynner ή την Barbra Streisand. Δεν θα ξεχάσω όταν οι Pink Floyd ήρθαν για πρώτη φορά στο μαγαζί. Ο σερβιτόρος δεν τους αναγνώρισε και μου ανακοίνωσε ότι αρνείται να σερβίρει αυτούς τους λέτσους», θυμάται ο σεφ.
«Το περίεργο είναι ότι τους ενδιέφερε κυρίως η Λίνδος. Δεν κυκλοφορούσαν στο υπόλοιπο νησί. Το πολύ να πήγαιναν μια βόλτα στη μεσαιωνική πόλη», συμπληρώνει ο Μαυρίκος και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί. Η αρχιτεκτονική της, που θυμίζει περισσότερο Κυκλάδες παρά Δωδεκάνησα, οι τρεις παραλίες της με τα κρυστάλλινα νερά και η Ακρόπολη στην κορυφή ενός βράχου ύψους 116 μέτρων, στην οποία συνυπάρχουν αρχαία, βυζαντινά και ιπποτικά κατάλοιπα, είναι αρκετοί λόγοι για να τη λατρέψει κανείς.
Οι ρίζες του κοσμοπολιτισμού χάνονται στα βάθη του χρόνου, αφού η Ακρόπολη αποτέλεσε κέντρο λατρείας από την εποχή του Χαλκού μέχρι και τη ρωμαϊκή περίοδο, ενώ λόγω των δύο φυσικών λιμανιών εξελίχθηκε σε μεγάλη ναυτική δύναμη τον 6ο π.Χ αιώνα, στα χρόνια του τυράννου Κλεόβουλου. Στους βυζαντινούς και ιπποτικούς χρόνους η Ακρόπολη μετετράπη σε φρούριο και για ένα διάστημα λειτούργησε ως οχυρωμένος οικισμός. Διαχρονικά, ωστόσο, η πόλη βρισκόταν ακριβώς στην ίδια προστατευμένη θέση που βρίσκεται σήμερα, στο κοίλωμα πίσω από τον βράχο -μάλιστα θεωρείται ότι διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την ίδια ρυμοτομία.
Λινδιακή αρχιτεκτονική
Σήμερα η Λίνδος είναι ακόμη ένα από τα δημοφιλέστερα σημεία της Ρόδου. Ένα ανθρώπινο ποτάμι μοιάζει να διατρέχει μονίμως το κεντρικό σοκάκι της. Όχι όμως και τα μεσημέρια. Τότε ο θεός Ήλιος που λατρεύτηκε στην Ρόδο της αρχαιότητας, «απαγορεύει» τις μετακινήσεις. Στα πλακόστρωτα στενά δεν κυκλοφορούν ούτε γάτες. Οι έμποροι κρύβονται στο εσωτερικό των καταστημάτων τους κι οι επισκέπτες που από άγνοια βρέθηκαν εδώ κάθονται στα πέτρινα πεζούλια ή τα διαβατικά (μικρές στοές) μέχρι να περάσει η κάψα. Ο ήλιος αντανακλάται στα λευκά σπίτια και σε τυφλώνει, ο αέρας δεν κυκλοφορεί εύκολα στο δαιδαλώδες εσωτερικό του χωριού που περιβάλλεται από άγονα βουνά κι η θερμοκρασία μπορεί να αγγίξει και τους 50 βαθμούς Κελσίου.
Αυτός είναι ο λόγος που τα παλιά λινδιακά σπίτια, τα «καμαρικά» όπως λέγονται, αποτελούν πρότυπα βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Φτιάχνονταν από άχυρο, άμμο και ασβέστη και το πάχος των τοίχων άγγιζε τα 50 εκατοστά. Εξωτερικά οι τοίχοι ήταν ανάγλυφοι ούτως ώστε στα κοιλώματα να δημιουργείται σκιά. Είχαν επίσης φεγγίτες για να κυκλοφορεί ο αέρας, μία μεγάλη καμάρα με καμπυλόμορφο τόξο και δάπεδα φτιαγμένα από βότσαλα που λέγονται χοχλάκια. Τότε ο οικισμός δεν είχε το άσπρο χρώμα του ασβέστη που έχει σήμερα, αλλά αποχρώσεις της ώχρας.
Τον 16ο αιώνα, μετά την αποχώρηση των ιπποτών, η ναυτιλία άνθισε και πάλι στη Λίνδο και τον 17ο αιώνα κτίστηκαν τα ονομαστά λινδιακά καπετανόσπιτα, τα οποία συνταιριάζουν στοιχεία από τα προγενέστερα λαϊκά σπίτια και από την ιπποτική αρχιτεκτονική της Ρόδου. «Σήμερα, σώζονται περίπου 30 από αυτά. Τα περισσότερα έχουν αγοραστεί από Ευρωπαίους. Διατηρούνται σε πολύ κατάσταση και πολλά έχουν ακόμη όλη τους την οικοσκευή με αντικείμενα που έφερναν οι καπετάνιοι από όλη τη Μεσόγειο», εξηγεί η αρχαιολόγος Χαριστούλα Γιακουμάκη.
Θα τα αναγνωρίσετε από τους ψηλούς μαντρότοιχους και τις μεγάλες αυλόθυρες που είναι φτιαγμένες από πωρόλιθο και λέγονται πυλιώνες. Στο εσωτερικό τους υπάρχουν βοτσαλωτά δάπεδα σε διάφορα σχέδια, τόσο στην αυλή όσο και στα δωμάτια, τοξωτές πόρτες με ανάγλυφα μοτίβα που φέρουν βυζαντινά, ιπποτικά και αραβικά στοιχεία, μεγάλες οξυκόρυφες καμάρες, ζωγραφιστά ταβάνια και μία υπερυψωμένη κατασκευή από ξύλο, όπου βρίσκονται τα κρεβάτια (ο σουφάς). Το εντυπωσιακότερο στοιχείο είναι ο πυλιώνας και ο πύργος του καπετάνιου: έτσι αποκαλείται το ιδιαίτερο δωμάτιο πάνω από τον πυλιώνα, που είναι ορατό από τον δρόμο. Οι ντόπιοι λένε ότι το χρησιμοποιούσε ο καπετάνιος για να απομονώνεται γυρνώντας από τα ταξίδια του ή για να μπορεί να βλέπει τη θάλασσα.
Βόλτα στα σοκάκια της Λίνδου
Αυτοκίνητα και μηχανές δεν κυκλοφορούν θεωρητικά στον οικισμό, ωστόσο οι ντόπιοι και αρκετοί επισκέπτες παραβιάζουν την απαγόρευση. Υπάρχουν πάρκινγκ στις δύο εισόδους του κι από εκεί συνεχίζεις με τα πόδια.
Όλο το ιστορικό κέντρο της Λίνδου το οποίο περιλαμβάνει και αρκετά νεοκλασικά κτίρια, έχει κηρυχθεί διατηρητέο και προστατεύεται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. «Ακόμη κι ένα μπάλωμα στον τοίχο να θέλουμε να κάνουμε, χρειάζεται να πάρουμε άδεια» λένε οι ντόπιοι. Εντούτοις, για να παρατηρήσετε την αρχιτεκτονική θα πρέπει να παρεκκλίνετε από το κεντρικό σοκάκι, το οποίο καταλαμβάνεται από εστιατόρια, καφέ και τουριστικά καταστήματα με τόσα αντικείμενα προς πώληση κρεμασμένα, που κρύβουν ακόμη και τους ασβεστωμένους τοίχους.
Μπουτίκ, κοσμηματοπωλεία, αρχαιοελληνικά σανδάλια και σουβενίρ, πωλητές που καλούν για ένα φρέσκο χυμό διεκδικούν τους περαστικούς. Ακόμη και στον ναό της Παναγίας υπάρχει συνωστισμός. Κτίστηκε τον 14ο αιώνα στη θέση παλαιότερου ναού και επεκτάθηκε από τους ιππότες (στο καμπαναριό θα παρατηρήσετε και τα οικόσημά τους). Λίγο μακρύτερα μπορείτε να δείτε το επισκέψιμο «Παραδοσιακό σπίτι» που λειτουργεί ως λαογραφικό μουσείο με αντικείμενα καθημερινής χρήσης των προηγούμενων αιώνων.
Αν μπείτε στην Λίνδο από την νοτιοδυτική είσοδό της, θα βρεθείτε πολύ εύκολα στο αρχαίο θέατρο, στην εσωτερική πλευρά του βράχου. Δυσκολότερα θα προσεγγίσετε τη νεκρόπολη της Λίνδου, που οι ντόπιοι αποκαλούν Καμπάνα -κάποια ταφικά μνημεία βρίσκονται πάνω από την κεντρική πλατεία, ενώ ένας τύμβος που αποκαλείται Τάφος του Κλεόβουλου είναι στην άκρη του ακρωτηρίου.
Το κεντρικό σοκάκι καταλήγει στο πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στην Ακρόπολη. Η ανάβαση έως την πύλη είναι κουραστική αλλά θα σας πάρει μόλις 15 λεπτά. Περπατήστε ανάμεσα στα υφαντά τραπεζομάντηλα που στρώνονται καταγής από τους μικροπωλητές. Περάστε την πύλη του κάστρου που έκτισαν οι ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη επάνω στη βυζαντινή οχύρωση και αφού ανεβείτε την τεράστια κλίμακα θα καταλάβετε πόσο στρατηγικό ήταν αυτό το σημείο διαχρονικά. Ίχνη όλων των εποχών βρίσκονται γύρω σας: τμήματα από την ελληνιστική εποχή του ιερού, από παλαιοχριστιανικές βασιλικές και βυζαντινούς ναούς. Η θέα από τον απόκρημνο βράχο προς όλες τις κατευθύνσεις είναι συγκλονιστική. Στα νότια μπορείτε να δείτε και την παραλία του Αγίου Παύλου, το δεύτερο φυσικό λιμάνι της αρχαιότητας, που από ψηλά μοιάζει με πισίνα. Εκεί λέγεται ότι αποβιβάστηκε ο Απόστολος Παύλος, για να διδάξει τον Χριστιανισμό ως νέα θρησκεία. Σήμερα η οργανωμένη παραλία είναι από τις πιο δημοφιλείς του νησιού και το προαύλιο του βυζαντινού ναού αποτελεί ένα ιδιαίτερο σημείο που επιλέγουν πολλοί ξένοι για τον πολιτικό γάμο τους. Ανατολικά θα δείτε τους εντυπωσιακούς γκρεμούς και βόρεια την παραλία του Μεγάλου Γιαλού. Οι περισσότεροι πάντως κάθονται στα σκαλιά της ελληνιστικής στοάς, στη σκιά που δημιουργούν οι κίονες. Το αεράκι που συνήθως φυσά εδώ πάνω είναι το μοναδικό που μπορεί να σας σώσει από τη… θερμοπληξία.