Γνωστή ως η χώρα που βάζει την ευτυχία των κατοίκων της πάνω από την οικονομική ανάπτυξη, το Μπουτάν ήρθε ξανά στην επικαιρότητα πρόσφατα, όταν αύξησε το τέλος βιώσιμης ανάπτυξης (SDF) για κάθε τουρίστα στα 200 δολάρια την ημέρα. Και αυτή δεν είναι η μόνη ιδιαιτερότητα του μικρού βουδιστικού βασιλείου των Ιμαλαΐων, που παλαιότερα παρέμενε κλειστό στον έξω κόσμο.
Το Μπουτάν -«Γη του Δράκου Κεραυνού» (Drukyul) για τους ντόπιους-, επινόησε τον όρο Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία στη δεκαετία του ’70, με τον τέταρτο βασιλιά του να ανακηρύσσει αυτήν ως πιο σημαντική από το ΑΕΠ, και τη χώρα να αρχίσει να μετρά πλέον και τις μη οικονομικές πτυχές της ευημερίας, όπως η ψυχολογική ευεξία, η υγεία, η χρήση του χρόνου, η βιοποικιλότητα κ.α. Αρκετά χρόνια μετά, απέκτησε φήμη όταν ο ΟΗΕ παρότρυνε τα υπόλοιπα κράτη-μέλη του να ακολουθήσουν το παράδειγμά του, δημοσιεύοντας το 2012 την πρώτη Έκθεση Παγκόσμιας Ευτυχίας.
Σήμερα, η ευτυχία παραμένει στο επίκεντρο του προγράμματος του μικρού κράτους των 876.000 κατοίκων, που παλεύει να αναβαθμίσει τις υποδομές του και να εξασφαλίσει δωρεάν εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη στους υπηκόους του, προστατεύοντας παράλληλα τη φύση και τις παραδόσεις του. Κι εδώ έρχεται να παίξει τον ρόλο του ο τουρισμός, η δεύτερη πηγή εισοδήματός του, μετά την πώληση υδροηλεκτρικής ενέργειας στην Ινδία. Σύμφωνα με τον επίσημο τουριστικό φορέα του, το τέλος βιώσιμης ανάπτυξης θα καταβάλλεται από κάθε ξένο τουρίστα προκειμένου να αντισταθμίσει τον ενεργειακό του αντίκτυπο και να συμβάλει στην ανάπτυξη της χώρας. Με αυτόν τον τρόπο λέει «όχι» στον μαζικό τουρισμό, προσελκύοντας χαμηλό μεν αριθμό επισκεπτών, υψηλής όμως αγοραστικής ικανότητας. «Οι χρεώσεις μπορεί να αποτρέψουν ορισμένους, αλλά όχι τους πλουσιότερους επισκέπτες», δήλωσε στο CNN o Sangay Phuntso, διευθυντής της εταιρείας Always Bhutan Travel, στην πρωτεύουσα Τιμπού.
Είναι όμως το Μπουτάν ένας προορισμός που απευθύνεται μόνο σε πλούσιους; «Απευθύνεται σε επισκέπτες οι οποίοι πραγματικά ενδιαφέρονται για μια ουσιαστική εμπειρία, ανθρώπους που θα κατανοήσουν και θα σεβαστούν το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής μας», ανέφερε στο τουριστικό περιοδικό Wanderlust ο ιστορικός και πρώην μοναχός Karma Phuntsho. «Η βιωσιμότητα και η προστασία του περιβάλλοντος είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον μας. Παραμένουμε ακόμα η μόνη χώρα στον πλανήτη αρνητική σε άνθρακα», τόνισε.
Όντως, αυτό το μικρό κομμάτι γης ανάμεσα στην Κίνα και την Ινδία απορροφά πολύ περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από αυτό που παράγει, καθώς το 70% της έκτασής του καλύπτεται από δάσος, με περισσότερο από το 50% να είναι εθνικά πάρκα και καταφύγια άγριας ζωής, προστατευόμενες περιοχές που συνδέονται μεταξύ τους με διαδρόμους, ώστε να μπορούν τα ζώα να κυκλοφορούν ανεμπόδιστα. Το Μπουτάν διαθέτει ένα από τα οικοσυστήματα με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στον κόσμο.
Με περισσότερα από 745 είδη πουλιών, θεωρείται ιδανικός προορισμός για birdwatching, ενώ ως χώρα τωνΙμαλαΐων με πάνω από 20 κορυφές άνω των 7.000 μέτρων προσελκύει επίσης το ενδιαφέρονορειβατών και περιπατητών. Ωστόσο, το 1994 απαγόρευσε την αναρρίχηση άνω των 6.000μ. και το 2003 απαγόρευσε εντελώς την ορειβασία από σεβασμό στις τοπικές πεποιθήσεις, σύμφωνα με τις οποίες τα βουνά είναι «οικία των θεών». Το Gangkhar Puensum, το ψηλότερο βουνό της χώρας με υψόμετρο 7.570 μ., θεωρείται μάλιστα η πιο ψηλή απάτητη κορυφή στον κόσμο, αφού κανένας ορειβάτης δεν μπόρεσε να την κατακτήσει μέχρι την απαγόρευση.
Το Μπουτάν έχει βέβαια και πολλές ενδιαφέρουσες διαδρομές για hiking, σε χαμηλό και σε υψηλότερα υψόμετρα, όπως το διάσημο Snowman Trek, το πανέμορφο αλλά μεγάλης δυσκολίας μονοπάτι που έχουν διασχίσει λιγότεροι άνθρωποι απ’ όσοι έχουν καταφέρει να ανεβούν στο Έβερεστ. Όσοι αποθαρρύνονται από τις αποστάσεις και τις δυσκολίες, αλλά επιθυμούν να δουν τις ομορφιές αυτού του ιδιαίτερου τόπου με τα καστρο-μοναστήρια Djong, τις στούπες και τα γραφικά χωριά, σπαρμένα στα βουνά και στα πράσινα λιβάδια, μπορούν να ταξιδέψουν εκεί με όλα τα πιθανά μέσα: από mountainbike και γιακ μέχρι SUV και τα ελικόπτερα της βασιλικής οικογένειας. Αρκεί, φυσικά, να συνοδεύονται από κάποιον επίσημο ξεναγό. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να ενημερωθούν και να προετοιμαστούν κατάλληλα, αφού οι απαγορεύσεις δεν περιορίζονται στην ορειβασία.
Το 2010 το Μπουτάν έγινε η πρώτη χώρα που απαγόρευσε την παραγωγή και τις πωλήσεις προϊόντων καπνού, ενώ απαγορεύονται επίσης οι γάμοι με αλλοδαπούς, όπως και η ομοφυλοφιλία. Οι κάτοικοι δίνουν ιδιαίτερη σημασία στις παραδόσεις και ακολουθούν μια εθιμοτυπία που ονομάζεται Driglamnamzha. Με βάση αυτόν τον κώδικα συμπεριφοράς, μαθαίνουν πώς να τρώνε σε δημόσιες εκδηλώσεις, πώς να στέλνουν και να παίρνουν δώρα, να μιλούν με αρμοδίους και να ντύνονται – σύμφωνα με τον εθνικό ενδυματολογικό κώδικα οι άνδρες είναι υποχρεωμένοι να φορούν παραδοσιακά ενδύματα μέχρι το γόνατο και οιγυναίκες φορέματα μέχρι τον αστράγαλο.
Από το 1999 έχει επιτραπεί η τηλεόραση και η πρόσβαση στο διαδίκτυο, σε μιαπροσπάθεια εκσυγχρονισμού, αλλά το Μπουτάν εξακολουθεί να απέχει πολύ από τα δυτικά πρότυπα. Και, απ’ ό,τι φαίνεται, χάρη στο τέλος βιώσιμης ανάπτυξης η τελευταία βουδιστική χώρα Βατζραγιάνα στον κόσμο δεν θα γίνει ένας ακόμη δημοφιλής σταθμός για backpackers του Banana Pancake Trail της Νότιας Ασίας.
Η «χώρα των ευτυχισμένων ανθρώπων» με τα χαμόγελα που δεν έχουν ακόμη φθαρεί από τις selfies θα παραμείνει ένας αυθεντικός προορισμός για τους ταξιδιώτες οι οποίοι εκτιμούν το διαφορετικό και είναι διατεθειμένοι να συνεισφέρουν στα αναπτυξιακά της προγράμματα.