Ακούς τα νερά να τρέχουν και φαντάζεσαι τη δροσιά κάτω από τα πλατάνια, τις ιτιές και τις καστανιές. Κλείνεις τα μάτια και βλέπεις τα κοτσύφια να πετούν από τον ένα βράχο στον άλλο. Βλέπεις τα πρόβατα που πλησιάζουν για να πιουν νερό και τους ανθρώπους που διασχίζουν το γεφύρι της Κόνιτσας. Το ηχητικό ντοκιμαντέρ «Άκου το ποτάμι» μας μεταφέρει στην καρδιά της φύσης και της ανθρώπινης εμπειρίας που διαμορφώνονται από τα νερά του Αώου, του μεγαλύτερου σε μήκος ποταμού ελεύθερης ροής στην Ευρώπη. Η δημοσιογράφος και ντοκιμαντερίστρια Νατάσσα Μπλάτσιου καταγράφει την ηχητική ατμόσφαιρα αυτού του μοναδικού οικοσυστήματος, προσκαλώντας μας σ’ένα παραστατικό ταξίδι που αναδεικνύει τη σημασία των ηχοτοπίων στην κατανόηση και τη διατήρηση του φυσικού αλλά και του πολιτισμικού μας περιβάλλοντος.
«Όταν μιλάμε για τα ποτάμια», αναφέρει η δημιουργός, «συνήθως βλέπουμε φωτογραφίες και χάρτες, μιλάμε για την στρατηγική τους θέση ή καταγράφουμε τα κυβικά νερού και τα ψάρια τους. Όλα αυτά είναι συνήθως “ηχομονωμένα”. Η βοή του ποταμού – τα ηχοτοπία – βρίσκονται συνήθως εκτός συζήτησης, παρότι αποτελούν τεκμήρια της ιστορίας, όσο και της πολιτισμικής κατανόησης ενός τόπου».
Ο ποταμός Αώος, το πιο άγριο ποτάμι της Ευρώπης, ξεκινά το ταξίδι του από υψόμετρο 1.340 μέτρων στη βόρεια Πίνδο και διασχίζει μια διαδρομή 260 χιλιομέτρων, περνώντας μέσα από την Αλβανία για να εκβάλει στην Αδριατική θάλασσα. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει τον ήχο των πουλιών, το κελάρυσμα του νερού, τις μνήμες και τις αγωνίες των ανθρώπων που ζουν στα χωριά του ποταμού και του παραπόταμου του, Σαραντάπορου, σε μια προσπάθεια τεκμηρίωσης των ηχητικών χαρακτηριστικών αυτής της περιοχής μοναδικής ομορφιάς που απειλείται από την επικείμενη κατασκευή υδροηλεκτρικών φραγμάτων. «Ο άνθρωπος δεν αντιλαμβάνεται τα χαμένα ακουστικά χαρακτηριστικά των φαραγγιών και των κοιλάδων των ποταμών, που θυσιάζονται στο όνομα της ενεργειακής επάρκειας ή της προόδου», αναφέρει χαρακτηριστικά η Μπλάτσιου.
Στο «Άκου το ποτάμι», το νερό που κυλά συναντά τα τραγούδια και τις μαρτυρίες των ανθρώπων διαφορετικών γενεών και διαφορετικών διαλέκτων, θυμίζοντάς μας πώς τα ποτάμια επηρεάζουν όλες τις ζωές και τους πολιτισμούς που διαβιούν γύρω τους. Ο ήχος του νερού ανασύρει τις μνήμες ξεριζωμού των μεγαλύτερων και συνοδεύει τα άγχη της νεότερης γενιάς για την εγκατάλειψη της υπαίθρου και την απειλή βιομηχανοποίησης του τοπίου. «Όταν χάσουμε ένα ποτάμι ή το καταστρέψουμε, καταστρέφεται κι ένας πολιτισμός αλλά και η συλλογική μνήμη. Τι θα θυμόμαστε αν βλέπουμε μόνο φράγματα σ’ ένα ποτάμι», αναρωτιέται ο ακαδημαϊκός και συγγραφέας Βασίλης Νιτσιάκος στο ντοκιμαντέρ.
Η Νατάσσα Μπλάτσιου σκηνοθετεί τις ιστορίες του Αώου που δένουν με το μοντάζ και την πρωτότυπη μουσική του Πέτρου Σταμέλου, δημιουργώντας ένα πολύ ενδιαφέρον ηχητικό ντοκιμαντέρ με αφηγητή το ίδιο το νερό. Ένα ντοκιμαντέρ που «κυλά» για 22 λεπτά, ικανά για να μας προβληματίσουν γύρω από τη σχέση μας με τη φύση και το πώς συχνά καταφέρνουμε να μετονομάσουμε την καταστροφή της σε διάσωση.
Το «Άκου το ποτάμι» συμμετέχει στο Διαγωνιστικό Τμήμα του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, διεκδικώντας το Βραβείο Καλύτερου Podcast. Μπορείτε να το ακούσετε είτε στην ιστοσελίδα του φεστιβάλ (filmfestival.gr) ή ακόμα καλύτερα στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Podcast Room στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης μέχρι τις 17 Μαρτίου, που ολοκληρώνεται η διοργάνωση.
Δημιουργός: Νατάσσα Μπλάτσιου. Σενάριο-Ηχοληψία: Νατάσσα Μπλάτσιου. Παραγωγή: Tzinda docs, Νατάσσα Μπλάτσιου. Μοντάζ-Πρωτότυπη μουσική: Πέτρος Σταμέλος. Ομιλητές-τριες: Θανάσης Σταγκογιάννης, Γιώργος Βασιώτης, Στέφανος Βασιώτης, Καίτη Γρηγοράτου, Γιώργος Τσιλογιάννης, Πάνος Αποστολίνας, Βασίλης Νιτσιάκος, Βασιλική Νιτσιάκου, Σταύρος Κωτούλας, Άσπα Σκαπέρδα, Παναγιώτα Κούσκου, Φραγκίτσα Βασιώτη. Επιμέλεια post-production: Μυρτώ Τίκωφ. Γλώσσα: Ελληνικά. Ελλάδα, 2023, 22’
Μέρος του υλικού παρήχθη στο πλαίσιο της έκθεσης Πλάι στο Ποτάμι του Φεστιβάλ Βωβούσας σε συνδιοργάνωση με το MedINA (2023)