Το νερό είναι παγωμένο μα θολό. Ωστόσο βλέπεις άπειρα μικρά ψάρια, ξέρουν πως εδώ έχει τροφή· από το σκάφος επάνω ρίχνουν κάθε τόσο το αηδιαστικό «τσαμ», ένα πορφυρό, δυσώδες κοκτέιλ, για να προσελκύσουν το «Ψάρι». Κι όντως, μέσα στα μυριάδες ψαράκια και τη θολούρα, με το νερό του Ατλαντικού να διαπερνάει τη στολή του δύτη, αντικρίζεις το «Ψάρι»: τη σιλουέτα του να διαγράφεται αχνή μέσα στο θολό νερό, μα πολύ γρήγορα γίνεται τρισδιάστατη, ανάγλυφη, αν βγάλεις το χέρι σου έξω απ’ το κλουβί –κίνηση που απαγορεύεται διά ροπάλου– μπορείς και να το αγγίξεις.
Το «Ψάρι». Ασυναίσθητα σχεδόν χρησιμοποιώ τη λέξη που χρησιμοποιεί και ο Ρόμπερτ Μπέντσλεϊ στο μυθιστόρημα που τον έκανε διάσημο, κυρίως χάρη στην κινηματογραφική του μεταφορά από τον Σπίλμπεργκ πριν από σαράντα ακριβώς χρόνια: «Jaws» ή «Τα σαγόνια του καρχαρία». Στις πρώτες σελίδες του βιβλίου, στην επίθεση προς τη γυμνή κολυμβήτρια, ο Μπέντσλεϊ –δεινός καταδύτης ο ίδιος– δεν μιλά για καρχαρία, και μάλιστα για τον Μεγάλο Λευκό, αλλά απλώς για το «Ψάρι». Εκείνη η ταινία του Σπίλμπεργκ –με τη διαβολική μουσική του Τζον Ουίλιαμς και τον εκπληκτικό μονόλογο για το ναυάγιο του «Ινδιανάπολις»– σφράγισε για πάντα τη μνήμη ενός αγοριού.
Παιδική τρέλα
Εκείνη η παιδική τρέλα με οδήγησε, δεκαετίες μετά, ώς το Κέιπ Τάουν. Είναι γνωστό από τις επιθέσεις στους σέρφερ, δυστυχώς, πως στις ακτές της Νότιας Αφρικής ο Μεγάλος Λευκός είναι τακτικός θαμώνας, κυρίως στο παραθαλάσσιο χωριό Γκάνσμπεϊ (Gansbaai), που απέχει περίπου δύο ώρες με το αυτοκίνητο από το Κέιπ Τάουν. Οι σχετικές τουριστικές εταιρείες αναλαμβάνουν τη μεταφορά των επισκεπτών και εκεί, στο Γκάνσμπεϊ, προσφέρεται πρωινό, κυρίως όμως δίνονται οι απαραίτητες οδηγίες ασφαλείας, τις οποίες οφείλεις να ακολουθήσεις αυστηρά. Επειτα από μια διαδρομή δεκαπέντε λεπτών περίπου, το σκάφος φτάνει στις νήσους Ντάιερ, οι οποίες είναι γεμάτες φώκιες –αγαπημένος μεζές του Μεγάλου Λευκού–, ρίχνει άγκυρα στο λεγόμενο «Shark Alley» (πέρασμα των καρχαριών) και ήδη οι βοηθοί του σκίπερ (ο οποίος θυμίζει τον θαλασσόλυκο Κουίντ του «Jaws») πετάνε τα ειδικά «δολώματα» στο νερό και σε βοηθάνε να φορέσεις καταδυτική στολή, ειδικά βαρίδια και μάσκα. Οι επισκέπτες πέφτουν σε ομάδες των οκτώ στο ατσάλινο κλουβί, το οποίο ανοίγει από πάνω και είναι δεμένο στο πλάι του σκάφους. Η άνω πλευρά του εξέχει από την επιφάνεια, οπότε κρατάς απλώς την ανάσα σου, βουτάς, βγαίνεις, βουτάς.
Πρέπει συνολικά να περάσαμε κάπου δύο ώρες στη θάλασσα και στο διάστημα αυτό ζήτησα και μπήκα δύο φορές στο κλουβί. Είδαμε τουλάχιστον τρεις Λευκούς – και όχι μόνον όσοι μπήκαμε στο κλουβί: στην προσπάθειά του να αρπάξει τη λεία του, ο Λευκός αναδύεται κανονικά, οπότε η θέα προσφερόταν και από το σκάφος. Βεβαίως, αυτό που βλέπεις και ζεις μέσα στο κλουβί, η τρομακτική εγγύτητα με την οποία έρχεσαι σε επαφή με το σπάνιο αυτό ζώο, δεν χωράει σε λόγια. Ας πούμε μόνον ότι αυτή ήταν μία από τις σπάνιες στιγμές όπου το όνειρο ενός μικρού αγοριού έγινε πραγματικότητα. Και η αδρεναλίνη χτύπησε κόκκινο, φυσικά.
Δεν είδα ωστόσο καμία «φονική μηχανή» μα ένα επιβλητικό, αγέρωχο ζώο που προσέχει πολύ πώς και ποιον πλησιάζει, παρά τα ξέφρενα πετάγματά του έξω από την επιφάνεια του νερού. Οσο για τη σιλουέτα του, την κίνησή του μέσα στο νερό – ο Σολωμός θα είχε γράψει έναν ακόμα «Πόρφυρα» αν το είχε δει όπως το είδαμε όσοι μπήκαμε στο κλουβί.
Είχα μαζί μου ένα παλιό βιβλίο, το «Καρχαρίες. Ιστορία ενός ναυαγίου» του αυτόχειρα Νορβηγού Γιενς Μπιέρνεμπου (1920-1976), σε εξαιρετική μετάφραση του Δημοσθένη Κούρτοβικ, εκπληκτική θαλασσινή περιπέτεια με φιλοσοφικές προεκτάσεις. Μετά τη βουτιά στο Shark Alley ξαναδιάβασα αλλιώς τον Μπιέρνεμπου: «Τι είχε στο νου της η Φύση όταν έπλασε αυτά τα ωραία τέρατα; Από μια άποψη, ο καρχαρίας είναι το πιο ολοκληρωμένο, το πιο τέλειο πλάσμα στο βασίλειο του Ποσειδώνα. (…) είναι ο περιπλανώμενος Ιουδαίος της θάλασσας· εδώ και χιλιετηρίδες αλωνίζει τον ατέλειωτο τροπικό ωκεανό, για να κορέσει μια πείνα που δεν μπορεί να κορεστεί».
Τι πρέπει να γνωρίζετε για το Κέιπ Τάουν
Στο Κέιπ Τάουν, και ειδικά στην πολύ κεντρική, και τουριστική, περιοχή του Waterfront, μπορεί όποιος ενδιαφέρεται να κλείσει εύκολα θέση σε αυτές τις ιδιότυπες εκδρομές. Παρότι υπάρχουν και αρκετά προγράμματα για τους θιασώτες του scuba diving, αυτό που περιγράφουμε εμείς εδώ μπορεί να το κάνει οποιοσδήποτε – και παιδιά.
Εμείς χρησιμοποιήσαμε την εταιρεία Shark Cage Diving (www.sharkcagediving.net) και το κόστος κατ’ άτομο ανέρχεται στα 107 ευρώ. Φυσικά, το μεγάλο πρόβλημα (και το υψηλό κόστος) είναι το αεροπορικό εισιτήριο για το Κέιπ Τάουν, το οποίο όμως είναι εκπληκτικός προορισμός ανεξαρτήτως… καρχαριών, με φυσικά τοπία μοναδικής ομορφιάς, μέσα αλλά και γύρω από την πόλη, καλό φαγητό (κρέας και ψάρι), καλό κρασί, ωραία τζαζ μπαρ και πολλές προσφορές για εκδρομές στην άγρια φύση. Εγκαιρο κλείσιμο των αεροπορικών εισιτηρίων θα μειώσει αισθητά το κόστος του ταξιδιού.
Οσοι ενδιαφέρονται μπορούν να δοκιμάσουν και τις εξής ιστοσελίδες: www.gosharkdiving.com/one-day-trips/shark-alley-express, www.sharkcagediving.co.za/the-company, www.enkosini.org/GreatWhiteSharkProject.