Τα φιλόδοξα σχέδιά του για την ανάπλαση του ιστορικού κέντρου παρουσίασε πριν από λίγες μέρες ο Δήμος Αθηναίων. Το σχέδιο –με παρεμβάσεις προϋπολογισμού 2,6 εκατ. ευρώ– προβλέπει λειτουργική αναβάθμιση του χώρου με τον περιορισμό των τραπεζοκαθισμάτων των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος στους νόμιμους χώρους και την απομάκρυνση της παράνομης στάθμευσης. Με λίγα λόγια, ο Δήμος Αθηναίων προσπαθεί για το αυτονόητο, να βάλει τάξη σε επιλεγμένη περιοχή του εμπορικού τριγώνου, σε Σύνταγμα, Ομόνοια, Μοναστηράκι. Αν η παρέμβαση πετύχει, θα γίνουν ανάλογες παρεμβάσεις και σε άλλες γειτονιές της Αθήνας. Θα πετύχει όμως; «Πρόκειται για την πολλοστή τέτοια παρέμβαση στο πολύπαθο κέντρο», λέει ο επιχειρηματίας Βασίλης Μασσέλος. Και συμπληρώνει: «Ο λόγος που απέτυχαν όλα τα έργα του παρελθόντος ήταν ότι το ενδιαφέρον κάθε φορέα εξαντλείται στην κατασκευή. Δεν υπάρχει δηλαδή η έννοια του “κύκλου ζωής”».
Από την άλλη πλευρά, ο επίσης επιχειρηματίας Ηλίας Βλαχάκης τονίζει ότι «το έργο είναι αφορμή για να ισχύσουν και να εφαρμοστούν στο σύνολό τους οι νόμοι και οι κανονισμοί του δημόσιου κοινόχρηστου χώρου». Και εξηγεί: «Να επιστρέψουμε δηλαδή τον δημόσιο χώρο στους πολίτες και τους επισκέπτες της Αθήνας». Η «Κ» τούς προσκάλεσε σε γόνιμη «αντιπαράθεση».
ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΣΣΕΛΟΣ: Τρεις προϋποθέσεις επιτυχίας
Ο Δήμος Αθηναίων παρουσίασε πρόσφατα τα σχέδιά του για την ανάπλαση του ιστορικού κέντρου, που περιλαμβάνουν την αποκατάσταση-κατασκευή πεζοδρόμων, πεζοδρομίων και οδοστρωμάτων, αλλά και την επιβολή των κανόνων στάθμευσης, καθαριότητας, κ.λπ. Πρόκειται για την πολλοστή τέτοια παρέμβαση στο πολύπαθο κέντρο.
Οι παλαιότεροι θυμούνται τις βυθιζόμενες μπάρες ελέγχου πρόσβασης που αχρηστεύθηκαν γρήγορα, με τα κουφάρια τους να παραμένουν στη θέση τους για πολλά χρόνια. Οι πεζόδρομοι που κατασκευάστηκαν είναι σήμερα βρόμικοι, με κακότεχνες επισκευές, γεμάτοι παρανόμως σταθμευμένα αυτοκίνητα. Η παρέμβαση της Εταιρείας Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων κατέστρεψε τα θαυμάσια παλιά πεζοδρόμια με τα μαρμάρινα ρείθρα, τοποθετώντας θλιβερές γκρίζες πλάκες με ράμπες πρόσβασης ΑΜΕΑ, οι οποίες χρησιμοποιούνται κυρίως για στάθμευση αυτοκινήτων ή είσοδο δικύκλων. Ο λόγος που απέτυχαν όλα τα έργα του παρελθόντος ήταν ότι το ενδιαφέρον κάθε φορέα εξαντλείται στην κατασκευή. Δεν υπάρχει δηλαδή έννοια του «κύκλου ζωής», όπου ο σχεδιασμός περιλαμβάνει οικονομικές αλλά και λειτουργικές πρόνοιες για όλη τη διάρκεια ζωής κάθε έργου.
Ετσι, πρώτη προϋπόθεση για να πετύχει η νέα παρέμβαση είναι η κατάρτιση και χρηματοδότηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου λειτουργίας, συντήρησης και αστυνόμευσης. Για να γίνει αυτό, πρέπει κατ’ αρχήν να γίνει λεπτομερής και εξαντλητική καταγραφή των αναγκών των υφιστάμενων αλλά και μελλοντικών κατοίκων / επιχειρήσεων. Αυτή που θα αποτελέσει τη βάση για μία εξαντλητική προσομοίωση της λειτουργικότητας της περιοχής μετά την παρέμβαση. Αφού ολοκληρωθεί η κατασκευή, χρειάζεται συστηματική αστυνόμευση για να εξασφαλισθεί η τήρηση των κανόνων. Το παράδειγμα του αεροδρομίου των Αθηνών έχει δείξει ότι όταν ένα έργο έχει καλή λειτουργικότητα, η συστηματική αστυνόμευση μπορεί να κάνει θαύματα.
Δεύτερη προϋπόθεση είναι η οικονομική αναζωογόνηση του εμπορικού τριγώνου, όπου η γκετοποίηση και η ερήμωση συνεχίζουν ακάθεκτες. Με εξαίρεση τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, η υπό ανάπλαση περιοχή είναι στην πραγματικότητα ένα οικονομικό κουφάρι. Κύρια αιτία είναι προφανώς η οικονομική κρίση, αλλά σημαντικό ρόλο έχει παίξει και η μυωπική επιλογή του Δήμου να διατηρεί το ύψος των δημοτικών τελών στα προ κρίσης επίπεδα. Το ιστορικό κέντρο χρειάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο προσέλκυσης κατοίκων και επιχειρήσεων χαμηλής όχλησης, με σημαντική μείωση των δημοτικών τελών, καθώς και κίνητρα συντήρησης των κτηρίων.
Τρίτη προϋπόθεση είναι κατά την κατασκευή του έργου να λυθούν τα προβλήματα δικτύων υποδομής (ηλεκτρικού, ύδρευσης, αποχέτευσης, ομβρίων, αερίου, τηλεπικοινωνιών, κ.λπ.) σε συνεννόηση με όλους τους παρόχους, ώστε να αποφευχθεί το φαινόμενο των «μπαλωμάτων» που συνήθως κάνουν την εμφάνισή τους λίγες εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση μιας «αποκατάστασης».
Φοβάμαι όμως ότι δεν θα γίνει τίποτε από αυτά, και το νέο σχέδιο θα αποτύχει, παρότι αρκετές από τις παρεμβάσεις του είναι απολύτως απαραίτητες.
ΗΛΙΑΣ ΒΛΑΧΑΚΗΣ: Επανάσταση του αυτονόητου
«Τι θα κάνετε στο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας;» Το ερώτημα έχει ακουστεί πολλές φορές τις τελευταίες ημέρες από κατοίκους και επιχειρηματίες της πόλης.
Επιλέξαμε λοιπόν μια πολύ μικρή περιοχή του εμπορικού τριγώνου της Αθήνας, η οποία αποτελείται μόνο από πεζοδρόμους (εκτός της οδού Κολοκοτρώνη), όπου: πρώτον, βελτιώνουμε τις υποδομές, τη λειτουργία, τη συντήρηση και τη φύλαξή της και, δεύτερον, τηρούμε απολύτως τους κανόνες, επιβάλλοντας τις θεσμοθετημένες, εδώ και πολλά χρόνια, αποφάσεις.
Κυρίαρχη αντίληψη του δημάρχου Γιώργου Καμίνη και όλων μας είναι πως η εποχή αλλά και η Αθήνα δεν «σηκώνουν» φαραωνικού τύπου έργα. Η οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα επιβάλλει παρεμβάσεις ουσίας, αρκετές φορές ήπιες και μικρής κλίμακας, που βελτιώνουν όμως τη ζωή του πολίτη γιατί είναι στρατηγικά προσδιορισμένες να δημιουργήσουν προϋποθέσεις σημαντικής αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος.Τι θέλουμε από μία γειτονιά όπως το εμπορικό τρίγωνο (Αθηνάς – Ευριπίδου – Πραξιτέλους – Λέκκα – Περικλέους – Αθηναΐδος – Αγίας Ειρήνης); Να πάψει να μεταβάλλεται σε υπαίθριο σταθμό στάθμευσης αυτοκινήτων, να περιοριστούν τα τραπεζοκαθίσματα στη νόμιμη έκτασή τους, να μεγαλώσει ο χώρος για τους πεζούς και το ποδήλατο, να εξωραϊστούν αισθητικά οι πλατείες (Αγία Ειρήνη, Καραμάνου, Ιερού Λόχου, κ.α.), να βελτιωθούν η σήμανση και ο φωτισμός, και τα πεζοδρόμια να επισκευαστούν με υλικά φιλικά στο περιβάλλον. Θέλουμε να στηρίξουμε το υφιστάμενο παραδοσιακό εμπόριο και να δώσουμε κίνητρα εγκατάστασης και σε άλλες (εκτός των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος) μορφές οικονομικής δραστηριότητας, και βεβαίως να ενθαρρύνουμε την κατοίκηση. Το έργο λοιπόν είναι αφορμή για να ισχύσουν και να εφαρμοστούν στο σύνολό τους οι νόμοι και οι κανονισμοί του δημόσιου κοινόχρηστου χώρου. Η ευθύνη όλων των χρηστών των ισογείων (κάθε είδους δραστηριότητας) είναι πολύ μεγάλη για τη συντήρηση αυτών των παρεμβάσεων. Είναι αυτονόητο ότι κάθε μέτρο που θα εφαρμοστεί πιλοτικά στην περιοχή αυτή θα ανοίξει τον δρόμο ώστε να εξαπλωθεί στο σύνολο των πεζοδρόμων, πλατειών και πεζοδρομίων όλου του ιστορικού κέντρου. Δεν χρειάζονται χρήματα. Χρειάζεται η άμεση, αυστηρή εφαρμογή του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου. Να επιστρέψουμε δηλαδή τον δημόσιο χώρο στους πολίτες και τους επισκέπτες της Αθήνας.
Συνεπώς επιχειρούμε μία παρέμβαση στο αναπτυσσόμενο αυτό τρίγωνο, έχοντας στο μυαλό μας ότι δεν πρέπει να εξελιχθεί σε μία ακόμη περιοχή όπου θα επαναληφθούν λάθη που έγιναν κατά το παρελθόν σε κάποιες άλλες, οι οποίες αναπτύχθηκαν μονομερώς (διασκέδαση, εστίαση): όπως η περιοχή του Ψυρρή και το Γκάζι.
Κοντολογίς, θέλουμε να φτιάξουμε μία πραγματική γειτονιά. Ενα τρίγωνο-πρότυπο. Και αν αυτό πετύχει, τότε θα εξετάσουμε την επέκτασή του στο αμέσως μεγαλύτερο τρίγωνο, μεταξύ Συντάγματος – Ομόνοιας και πλατείας Μοναστηρακίου.
* Ο κ. Βασίλης Μασσέλος είναι επιχειρηματίας.
** Ο κ. Ηλίας Βλαχάκης είναι επιχειρηματίας, δημοτικός σύμβουλος, εντεταλμένος σύμβουλος του δημάρχου Αθηναίων για το ιστορικό κέντρο και αντιπρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών.