Προσπαθούσα να δω αν υπάρχει κάτι στην πλατεία Κοτζιά που να θυμίζει την ύπαρξη του Δημοτικού Θέατρου της Αθήνας. Γιατί μόνο όσοι είναι μεγάλης ηλικίας ή γνωρίζουν την ιστορία της πόλης ξέρουν ότι απέναντι από την Εθνική Τράπεζα, πάνω στην επιφάνεια της πλατείας, υπήρχε ώς το 1940 το περικαλλές θέατρο που είχε σχεδιάσει ο Τσίλλερ. Δεν βρήκα μία επιγραφή που να το μνημονεύει ή ένα καφενείο με επωνυμία «Το Θέατρον».
Και το σκεφτόμουν, καθώς οι πολλαπλές αναφορές σε κείμενα και γεγονότα που συνδέονται με την ύπαρξη αυτού του οικοδομήματος, το οποίο συνέδεε την Αθήνα με έναν δυτικό κανόνα, είναι πολλές και αναφύονται σε ποικίλα διαβάσματα ή αφηγήσεις. Αναρωτιέμαι αν έχει πλήρως εξατμιστεί, π.χ. το απόθεμα της παραμονής του Γάλλου συνθέτη Καμίγ Σεν-Σανς στην Αθήνα την άνοιξη του 1920, όταν, ανταποκρινόμενος σε πρόσκληση του Γεωργίου Νάζου, διευθυντή του Ωδείου Αθηνών, ήρθε στην Αθήνα για συναυλίες. Εμεινε για μεγάλο διάστημα, ανέβηκε στην Ακρόπολη, μπροστά στη θέα της οποίας έμεινε εκστατικός, και ανάμεσα σε πολλά, οργανώθηκε Φεστιβάλ Σεν-Σανς στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών με δικά του έργα. Οι πρόβες γίνονταν κυρίως στο Ωδείο Αθηνών, αλλά η αίθουσα του Δημοτικού Θέατρου λαμπρύνθηκε με συγκινήσεις ανυπέρβλητες. Ιστορικές ημέρες για την Αθήνα έγραφε ο Τύπος, με αφορμή «την μεγαλυτέρα δόξα της συγχρόνου Γαλλίας», προς τιμήν της οποίας δόθηκε δεξίωση στο Ηρώδειο, παρουσία και του Βενιζέλου (αναρωτιόταν η «Εστία» στις 17.5.1920: «Εχάθη ένας κινηματογράφος να πάρη αυτήν την εορτήν;»). Ο Σεν-Σανς είχε φθάσει στον Πειραιά με το ατμόπλοιο «Ανδρος» και τον υποδέχθηκε όχι μόνο ο Γεώργιος Νάζος αλλά και ο δήμαρχος Πειραιώς. Στο βιβλίο «Camille Saint-Saens and his World» (ed. Jann Pasler, Princeton Un. Press) αναφέρεται ότι τον υποδέχθηκε ο ίδιος ο βασιλιάς Αλέξανδρος και ότι το πλήθος ζητωκραύγαζε υπέρ της Γαλλίας. «Η επίσημη νότα στην επίσκεψη Σεν-Σανς εκ μέρους των Ελλήνων έκανε τον Γάλλο συνθέτη παράγοντα διπλωματικής προσέγγισης».
Κοιτάς ολόγυρα στην πλατεία Κοτζιά σήμερα και αναρωτιέσαι τι απέγινε αυτή η ιστορική σκόνη. Ο Μανώλης Καλομοίρης γράφει στα δικά του απομνημονεύματα για τον τενόρο Giuseppe Anselmi, που είχε έρθει στην Αθήνα (και τραγούδησε «Μποέμ») και για την πρεμιέρα της όπερας «Μεφιστοφελής» του Αρίγκο Μπόιτο, κάτι «πρωτόφαντο για την Αθήνα». Και είναι και οι πλείστες τόσες διηγήσεις, όπως του Θανάση Πετσάλη-Διομήδη, που στα «Δεκατρία χρόνια» γράφει για την εμπειρία που βίωσε μικρός ακόμη, στα 1914, μέσα στο Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας. Εκστατικός και εκείνος είχε παρακολουθήσει την παράσταση της διάσημης χορεύτριας Loie Fuller, σε ένα κατάμεστο θέατρο. «Ολη η Αθήνα είναι εδώ», έγραφε τονίζοντας την επίδραση των φωτισμών που έδιναν στις κινήσεις των χορευτριών «κυματισμούς και πεταλουδίσματα».
Η Loie Fuller ήταν από τα πρώτα ονόματα τότε και είχε φθάσει στο Δημοτικό Θέατρο.
Ατμός όλες αυτές οι αναμνήσεις και οι πρεμιέρες και οι παρουσίες, οι κοσμικότητες και ο καλλιτεχνικός οίστρος. Και να ήταν μόνο αυτά… Ο Καρλ Νίλσεν, ο σπουδαίος Δανός συνθέτης, που είχε καταλύσει στο Τατόι το 1903, όπως γράφει ο Κώστας Σταματόπουλος, ένα ακόμη αστέρι στο στερέωμα μιας Αθήνας χαμένης στη λήθη. Ολα αυτά όμως υπήρξαν και συνέβαλαν στον πολιτισμό της πόλης. Είναι θέμα οπτικής.