Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology/ nevronas.gr
Το στρες δεν είναι… ένα. Και δεν είναι πάντα καταστροφικό. Αυτό ισχυρίζεται και εξηγεί αναλυτικά η Elizabeth Scott (Ελίζαμπεθ Σκoτ – ψυχολόγος – MSc in Counseling, στην οικογενειακή Θεραπεία – Διαχείριση του άγχους – διαπροσωπικές δεξιότητες – δυναμική των σχέσεων – Θετική ψυχολογία).
Μερικά από τα άγχη που αντιμετωπίζουμε στη ζωή μπορεί να είναι πιο επιζήμια για την ευημερία μας, αλλά υπάρχουν και κάποια είδη άγχους που μπορούν πραγματικά να είναι «υγιεινά» για εμάς. Για παράδειγμα, το χρόνιο άγχος – ο τύπος άγχους που φαίνεται να είναι μόνιμο και κατά κάποιον τρόπο, μας στραγγίζει ψυχολογικά ή συναισθηματικά – είναι το πιο επιβλαβές για την υγεία και την ευημερία μας. Αυτό το είδος χρόνιας καταπόνησης μπορεί να προκαλέσει την ανταπόκριση του οργανισμού μας στο άγχος και να την κρατήσει ενεργοποιημένη για μεγάλες χρονικές περιόδους, αφήνοντάς μας εξαντλημένους και πολύ κοντά στο λεγόμενο «burnout».
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει και άλλο είδος stress που μπορεί να είναι επωφελές και πραγματικά απαραίτητο για την γενική ευημερία μας. Αυτό είναι το «θετικό στρες» – γνωστό σαν Εustress (στα αγγλικά) – που μας κρατά ζωντανούς και ενθουσιασμένους με την ζωή. Ο ενθουσιασμός (η έξαψη) για ένα περιπετειώδες ταξίδι, μια τρομακτική ταινία ή μια «διασκεδαστική» πρόκληση, είναι κάποια παραδείγματα του Eustress. Η προσμονή για ένα σημαντικό πρώτο ραντεβού, για την πρώτη ημέρα σε μια νέα δουλειά, ή άλλων συναρπαστικών πρώτων εμπειριών, εμπίπτουν επίσης στην ομπρέλα του «Eustress».
Το Eustress είναι ένα είδος στρες που είναι σημαντικό για την ζωή μας. Χωρίς αυτό, στην καλύτερη περίπτωση θα βαριόμασταν και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, θα γινόμασταν καταθλιπτικοί. Θα αρχίζαμε να αισθανόμαστε μια έλλειψη κινήτρου, για να πετύχουμε στόχους, και γενικότερα μια έλλειψη νοήματος στην ζωή. Το να μην αγωνιζόμαστε για στόχους, το να μην αντιμετωπίζουμε και να ξεπερνάμε τις προκλήσεις, να μην έχουμε λόγο να ξυπνήσουμε το πρωί, θα ήταν επιζήμιο για εμάς. Έτσι το Eustress θεωρείται «καλό» άγχος. Με κάποιο τρόπο, μας κρατάει υγιείς και χαρούμενους.
Η κατανόηση του θετικού άγχους – Eustress, μπορεί να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε ευκολότερα και άλλα είδη στρες…
Για παράδειγμα, όπως κάποιες έρευνες δείχνουν, όταν ένα γεγονός θεωρείται ως «απειλή», ανταποκρινόμαστε σε αυτό διαφορετικά από ό,τι αν θεωρηθεί ως «πρόκληση». Οι απειλές τείνουν να προκαλέσουν μεγαλύτερη αντίδραση – στρες από εμάς και να δημιουργήσουν μεγαλύτερα επίπεδα άγχους. Οι προκλήσεις, από την άλλη πλευρά, μπορεί να είναι συναρπαστικές και ακόμη και ευχάριστες, στο να τις ξεπεράσουμε.
Οι απειλές είναι τρομακτικές, ενώ οι προκλήσεις είναι ευκαιρίες να αποδείξουμε τον εαυτό μας και να μάθουμε το πόσα είμαστε ικανοί να επιτύχουμε, όταν δοκιμάζουμε πραγματικά. Αυτή η κατανόηση μας υπενθυμίζει ότι μπορούμε να δούμε πολλούς από τους παράγοντες πίεσης (άγχους) στη ζωή μας ως προκλήσεις και όχι ως απειλές, απλώς αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε αυτές τις προκλήσεις και εστιάζοντας στα μέσα που διαθέτουμε για να τις αντιμετωπίσουμε, αντί να εστιάζουμε στο τι μπορεί να πάει λάθος και πόσο επιζήμιο θα ήταν αυτό.
Όταν προσπαθούμε να αλλάξουμε την εστίασή μας και να πλησιάσουμε το άγχος ως πρόκληση (όποτε αυτό είναι δυνατόν), μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις ευκολότερα και να έχουμε περισσότερη ζωτική ενέργεια (για να χειριστούμε αυτούς τους παράγοντες άγχους), χωρίς να αισθανόμαστε δυσαρεστημένοι ή και δυστυχείς.
Παρ’ όλα αυτά, ας θυμόμαστε πάντα ότι, ενώ το θετικό άγχος – Eustress δεν προκαλεί βλάβη όπως το χρόνιο στρες, σε πολύ μεγάλες «δόσεις» μπορεί να σας επιβαρύνει πολύ. Ακριβώς όπως ένα απλό πρόγραμμα μπορεί να γίνει υπερφορτωμένο και αγχωτικό, ακόμη κι αν τα δρώμενα είναι δραστηριότητες «διασκέδασης». Μπορεί να αισθανθείτε πολύ πιεσμένοι, από πάρα πολύ Eustress, αν δεν αφήνετε τον εαυτό σας να επιστρέφει (κατά διαστήματα) σε μια πιο χαλαρή κατάσταση, σε έναν αποκαταστατικό χρόνο διακοπής λειτουργίας.
Για τον λόγο αυτό, έχει ζωτική σημασία, η διατήρηση της ισορροπίας. Η ισορροπία ανάμεσα στις εργασιακές δραστηριότητες και τις δραστηριότητες διασκέδασης είναι σημαντική, αλλά η ισορροπία του θετικού άγχους και του ελεύθερου χρόνου (ανάπαυσης) είναι επίσης μια πολύ σημαντική εστίαση. Η αλλαγή της προοπτικής μπορεί σίγουρα να βοηθήσει με τη διαχείριση του άγχους, αλλά δεν είναι ο μόνος τρόπος για να διαχειριστείς το άγχος και δεν είναι η μόνη στρατηγική που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Εάν έχετε πάρα πολλές προκλήσεις στη ζωή σας, ακόμη και το θετικό στρες μπορεί σταδιακά να εξελλιχθεί σε χρόνιο στρες και να οδηγήσει σε εξάντληση ή χειρότερα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να γνωρίζετε ποιά είναι τα όριά σας και να εργαστείτε για να διατηρήσετε την ισορροπία στη ζωή σας.
Αυτό μπορεί να σημαίνει την αποκοπή οποιωνδήποτε περιττών υποχρεώσεων (ιδιαίτερα εκείνων που δεν απολαμβάνετε), υιοθετώντας κάποιες συνήθειες προαγωγής της ψυχικής ανθεκτικότητας που μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιδράτε λιγότερο στο άγχος συνολικά και να αισθανθείτε άνετα με το να λέτε όχι σε νέες δραστηριότητες, αν αυτές δεν σας εξυπηρετούν πραγματικά.
Αυτό, για να γίνει απαιτεί πολύ πρακτική, κατάλληλες (επιστημονικές) συμβουλές και στήριξη, και μπορεί να κάνει όλη τη διαφορά, στα επίπεδα άγχους σας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο nevronas.gr τον Οκτώβριο του 2017
⇒ Παιδί και μάθηση: Δυσλεξία και ζωγραφική ορθογραφία (βίντεο)
⇒ Ο αδερφός μου – η αδερφή μου έχει διαγνωσθεί με καρκίνο
⇒ «Mindfulness»: Δυο λόγια για την ενσυνειδητότητα
⇒ Αναστρέψιμη άνοια και οι συνήθεις αιτίες της
⇒ Μια μητέρα μας ενημερώνει για τον αυτισμό
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr