Ένα πολύ συνηθισμένο καλαμπούρι που κάνουν πολλοί ηλικιωμένοι μεταξύ τους είναι να ανταλλάσσουν σχόλια για τον «πόνο της ημέρας», με τον καθένα να αναφέρει πού πονάει σήμερα και πόσο.
Συνήθως, ένας νέος πόνος, γνωστός ως οξύς πόνος, είναι βραχυχρόνιος και υποχωρεί από μόνος του ή μειώνεται σε ένταση με έναν συνδυασμό ανάπαυσης και μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων.
Μερικές φορές, ωστόσο, ο οξύς πόνος επιμένει και επιδεινώνεται, ώσπου στο τέλος μετατρέπεται σε σοβαρό χρόνιο πόνο.
«Οι άνθρωποι μπορεί να παραβλέπουν τον περιστασιακό οξύ πόνο, θεωρώντας τον φυσική συνέπεια της ηλικίας, και μαθαίνουν να ζουν με αυτόν», δηλώνει ο δρ Edgar Ross, ανώτερος κλινικός ιατρός στο Κέντρο Αντιμετώπισης Πόνου στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
«Η αγνόηση όμως οποιουδήποτε επιπέδου πόνου συχνά οδηγεί σε μεγαλύτερα προβλήματα, τα οποία είναι πιο δύσκολα στην αντιμετώπιση και στη διαχείριση».
Κατηγορίες πόνου
Οι περισσότερες περιπτώσεις οξέος πόνου οφείλονται σε βλάβη στους ιστούς του σώματος. Ο πόνος αυτός είναι γνωστός ως αλγαισθητικός και προκαλείται από σωματικό τραύμα, για παράδειγμα έναν τραυματισμό κατά την άθληση, ένα σπασμένο οστό, μια ιατρική επέμβαση ή ένα οικιακό ατύχημα, όπως όταν χτυπάς το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, κόβεσαι σε ένα δάχτυλο του χεριού ή κουτουλάς πάνω σε κάποιο αντικείμενο.
Ο πόνος μπορεί να είναι οξύς, αιχμηρός ή σφύζων (παλλόμενος) και συνήθως υποχωρεί σε μερικές ημέρες ή εβδομάδες.
Αντιθέτως, ο χρόνιος πόνος διαρκεί τουλάχιστον δύο έως τρεις μήνες, πολλές φορές αρκετό καιρό αφότου έχετε αναρρώσει από τον τραυματισμό ή τη νόσο, και μπορεί να γίνει ακόμη και μόνιμος.
Τα συμπτώματα και η βαρύτητα του χρόνιου πόνου ποικίλλουν και μπορεί να περιλαμβάνουν αμβλύ, καυστικό ή διαξιφιστικό πόνο, πόνο σαν να σε διαπερνά ρεύμα και αίσθηση μυρμηκίασης και μουδιάσματος.
Ο χρόνιος πόνος μπορεί να σχετίζεται με συνεχιζόμενες κακώσεις ή με φλεγμονή ιστού, όπως η αρθρίτιδα. Ωστόσο, τα σήματα του μακροχρόνιου πόνου προέρχονται συνήθως από τον εγκέφαλο, ακόμη και όταν ο αλγαισθητικός πόνος έχει πλέον φύγει.
Στον εγκέφαλο έχουν αναπτυχθεί νέες συνδέσεις, οι οποίες δημιουργούν την αίσθηση του πόνου ακόμη και όταν δεν υπάρχει ενεργή εμπλοκή από τους ιστούς του σώματος.
Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), 20% των ενηλίκων έχουν χρόνιο πόνο –αφορά κυρίως άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω– και 7,4% βιώνουν χρόνιο πόνο που περιορίζει τις δραστηριότητές τους.
Η αγνόηση οποιουδήποτε επιπέδου πόνου συχνά οδηγεί σε μεγαλύτερα προβλήματα, τα οποία είναι πιο δύσκολα στην αντιμετώπιση και στη διαχείρισή τους.
Ζητήστε βοήθεια
Μερικές φορές ο οξύς πόνος γίνεται χρόνιος επειδή δεν δόθηκε αρκετή προσοχή στην έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος. «Οι άνθρωποι συχνά αισθάνονται ότι μπορούν να ζήσουν με αυτόν ή προσαρμόζουν τον τρόπο ζωής τους, έτσι ώστε να μην τους ενοχλεί πολύ ο πόνος, και δεν λαμβάνουν κατάλληλη θεραπεία», αναφέρει ο δρ Ross.
Ένα άλλο εμπόδιο είναι το ψυχολογικό. «Ορισμένες φορές οι άνθρωποι χρειάζονται τακτική κίνηση, άσκηση ή φυσικοθεραπεία για την αντιμετώπιση του οξέος πόνου, αλλά, επειδή τους προκαλεί ενόχληση ή δεν τους βολεύει, την αποφεύγουν, γεγονός το οποίο μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση», παρατηρεί ο δρ Ross.
Η αποφυγή της θεραπείας, που επιτρέπει στον οξύ πόνο να παραταθεί, μπορεί επίσης να καταστήσει τους πάσχοντες πιο ευαίσθητους στον πόνο. «Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο πόνος να γίνεται πιο έντονα αισθητός και οι άνθρωποι να δυσκολεύονται περισσότερο να τον αντιμετωπίσουν», σχολιάζει ο δρ Ross.
Ο καλύτερος τρόπος για να μη γίνει ο πόνος χρόνιος είναι να αντιμετωπιστεί ευθύς αμέσως.
«Μην τον αγνοείτε. Ζητήστε ιατρική συμβουλή και ακολουθήστε τους κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης, είτε πρόκειται για θεραπεία με θερμά ή ψυχρά επιθέματα ή φυσικοθεραπεία είτε για φαρμακευτική αγωγή, ανάπαυση ή συνδυασμό των προηγούμενων», συνιστά ο δρ Ross.
«Όσο περισσότερο συνεχίζεται ο οξύς πόνος χωρίς κατάλληλη θεραπεία, τόσο πιθανότερο είναι να γίνει χρόνιος».
Εξατομικευμένη θεραπεία
Ο χρόνιος πόνος μπορεί να είναι δύσκολο να αναστραφεί, μερικές φορές ακόμη και αδύνατο. Σε αυτή την περίπτωση, στόχος είναι η αποκατάσταση της λειτουργικότητας, η αντιμετώπιση των εξάρσεων ή η μείωση των συμπτωμάτων.
Ασφαλώς, η θεραπευτική στρατηγική εξαρτάται από το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, την πηγή του χρόνιου πόνου και την έντασή του. Ο τυπικός τρόπος δράσης είναι να συνεργαστείτε με έναν ειδικό στον πόνο για να σχεδιάσετε ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπείας.
Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει έναν συνδυασμό επιλογών, όπως συνταγογραφούμενα φάρμακα για τον πόνο, ενέσεις στεροειδών, φυσικοθεραπεία, συμπληρωματικές θεραπείες και συμπεριφορική θεραπεία.
Μερικές φορές συνιστάται ψυχολογική αξιολόγηση. Ο χρόνιος πόνος μπορεί να είναι τραυματικός και να προκαλεί κατάθλιψη και άγχος, που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Μπορεί επίσης να υπάρχουν προσωπικοί στρεσογόνοι παράγοντες που επιδεινώνουν τον χρόνιο πόνο, όπως ζητήματα σχέσης ή οικονομικά προβλήματα.
«Δεν είναι εύκολο να μοιράζεσαι προσωπικά ζητήματα, αλλά η διερεύνησή τους μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της θεραπείας και της διαχείρισης», δηλώνει ο δρ Ross.
Η αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου απαιτεί χρόνο και αφοσίωση. Ανάλογα με το πόσο διάστημα είναι παρών ο πόνος, η θεραπεία θα μπορούσε να διαρκέσει αρκετούς μήνες ή και χρόνια.
«Και πάλι, όμως, η αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου δεν είναι μια απέλπιδα κατάσταση», δηλώνει ο δρ Ross. «Υπάρχουν πολλές επιλογές για να βοηθηθούν οι άνθρωποι να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους».
