Για την παρακολούθηση της υγείας της καρδιάς, ο γιατρός μπορεί να συστήσει διάφορες εξετάσεις. Μία από αυτές είναι η αξονική στεφανιογραφία με μέτρηση του φορτίου ασβεστίου (CAC), στην οποία χρησιμοποιείται ένας ειδικός τύπος ακτίνων-Χ για την αναζήτηση ενδείξεων πλάκας στις αρτηρίες.
Η αθηρωματική πλάκα στις αρτηρίες που αιματώνουν την καρδιά (στεφανιαίες) συχνά περιέχει ασβέστιο – σε αυτό οφείλεται και η ονομασία αυτού του τύπου αξονικής τομογραφίας. Οι γιατροί θέλουν να εντοπίσουν τα άτομα που έχουν αυξημένη αθηρωματική πλάκα στις στεφανιαίες αρτηρίες, γιατί αυτό αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιολογικών προβλημάτων. Η πλάκα μπορεί να εμποδίσει ή να διακόψει τη ροή του αίματος, προκαλώντας καρδιακή προσβολή ή άλλα προβλήματα.
Παρότι η εξέταση CAC είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τον εντοπισμό των ατόμων που έχουν υψηλότερο κίνδυνο για εκδήλωση καρδιολογικών προβλημάτων λόγω ανάπτυξης πλάκας, η εξέταση αυτή δεν είναι κατάλληλη για όλους, δηλώνει η δρ Ariane CoCo Fraiche, καρδιολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Κατά κανόνα είναι περισσότερο χρήσιμη για άτομα τα οποία δεν έχουν ακόμη συμπτώματα καρδιοπάθειας αλλά έχουν κάποιους παράγοντες κινδύνου. Εάν ο γιατρός σας δεν μπορεί να αποφασίσει πόσο επιθετική θα πρέπει να είναι η προσέγγισή του βάσει αυτών των παραγόντων κινδύνου, η εξέταση CAC μπορεί να τον βοηθήσει να καθορίσει την καταλληλότερη θεραπευτική τακτική.
«Στόχος της βαθμολογίας CAC (σκορ ασβεστίου) είναι να προχωρήσει πέρα από τους κλασικούς κλινικούς παράγοντες κινδύνου, ώστε να εντοπίσει τους ασθενείς που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να ωφεληθούν από προληπτικές θεραπείες, όπως τα φάρμακα μείωσης της χοληστερόλης», εξηγεί η δρ Fraiche.
«Το σκορ ασβεστίου μπορεί να προσθέσει χρήσιμες πληροφορίες, που βοηθούν στη λήψη αποφάσεων σε αυτές τις περιπτώσεις».
Η εξέταση μπορεί επίσης να ενθαρρύνει τους ασθενείς να πάρουν πιο σοβαρά την υγεία τους. «Αν ένας ασθενής διστάζει να ξεκινήσει φαρμακευτική αγωγή ή να κάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής του, μια μη φυσιολογική βαθμολογία CAC μπορεί να του δώσει το απαραίτητο κίνητρο για να το κάνει», δηλώνει η δρ Ariane CoCo Fraiche.
Από την άλλη μεριά, αν η στεφανιογραφία με μέτρηση του φορτίου ασβεστίου δείξει ότι οι αρτηρίες είναι καθαρές, τόσο ο ασθενής όσο και ο γιατρός θα αισθανθούν πιο άνετα να ακολουθήσουν μια πιο συντηρητική προσέγγιση της θεραπείας.
Σταθμίστε τα υπέρ και τα κατά
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, η εξέταση CAC δεν προσφέρει πολλά στην εξίσωση.
«Η βαθμολογία CAC είναι λιγότερο χρήσιμη όταν ένας ασθενής έχει πολύ χαμηλό ή πολύ υψηλό κίνδυνο για καρδιοπάθεια, γιατί η βαθμολογία δεν θα αλλάξει τις συστάσεις αντιμετώπισης ή μπορεί να οδηγήσει σε περιττές εξετάσεις», εξηγεί η δρ Fraiche.
Αυτό μπορεί να ισχύει για παράδειγμα στην περίπτωση μιας γυναίκας 62 ετών η οποία έχει οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου και παράλληλα έχει ήδη ανησυχητικά συμπτώματα. «Θα προτιμούσα κάποια άλλη εξέταση, όπως το τεστ κοπώσεως ή η αξιολόγηση της ανατομίας των στεφανιαίων, παρά την εξέταση CAC», δηλώνει η δρ Fraiche.
Επίσης, η εξέταση CAC δεν θα ήταν χρήσιμη σε μια γυναίκα 57 ετών με διαβήτη και υψηλή χοληστερόλη, αλλά χωρίς συμπτώματα καρδιοπάθειας.
«Για αυτή την ασθενή, οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν στατίνη για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και, επομένως, η εξέταση δεν θα πρόσφερε περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου», διευκρινίζει η δρ Fraiche.
Εάν ο γιατρός σας σας συστήσει εξέταση CAC, υπάρχουν ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας, λέει η δρ Fraiche. Τα υπέρ αυτής της εξέτασης είναι τα εξής:
– Είναι άμεσα διαθέσιμη.
– Γίνεται εύκολα.
Στα κατά περιλαμβάνονται τα εξής:
– Έκθεση σε ακτινοβολία (αν και χαμηλού επιπέδου).
– Κόστος (μπορεί να χρειαστεί να καταβάλετε το κόστος από την τσέπη σας, ανάλογα με την ασφάλισή σας).
Έχετε υπόψη σας ότι ο γιατρός σας μπορεί να δει κάτι στην τομογραφία σας το οποίο ενδέχεται να οδηγήσει σε πρόσθετες εξετάσεις – είτε για καρδιολογικά ζητήματα είτε για κάτι που δεν σχετίζεται με την καρδιά αλλά είναι ανησυχητικό. Και τα δύο σενάρια μπορεί να οδηγήσουν σε πρόσθετη ταλαιπωρία και κόστη, που μερικές φορές είναι περιττά.
Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα
Εάν υποβληθείτε σε εξέταση CAC, θα πρέπει να δείτε τα αποτελέσματα μαζί με τον γιατρό σας, γιατί αυτός θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε πώς συσχετίζονται τα ευρήματα με τους προσωπικούς σας παράγοντες κινδύνου. Συνήθως, η βαθμολογία CAC κινείται στα εξής πλαίσια:
– 0 (καθόλου πλάκα)
– 1 έως 99 (ήπια νόσος)
– 100 έως 399 (μέτρια νόσος)
– 400 και άνω (σοβαρή νόσος)
Αν το σκορ ασβεστίου δεν είναι 0, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει αλλαγές στον τρόπο ζωής και φάρμακα για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, αναφέρει η δρ Fraiche. Ωστόσο, μια παθολογική βαθμολογία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι χρειάζεστε περισσότερες καρδιολογικές εξετάσεις, εφόσον δεν έχετε συμπτώματα. «Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί για να καθοριστεί η τακτική πρόληψης», δηλώνει. Η βαθμολογία CAC είναι ένας μόνο από αρκετούς παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη. Κάτι που θα πρέπει να θυμάστε είναι ότι στις γυναίκες μια χαμηλότερη βαθμολογία μπορεί και πάλι να υποδηλώνει πρόσθετο κίνδυνο.
Μια γυναίκα που έχει την ίδια βαθμολογία με έναν άνδρα μπορεί να έχει υψηλότερο κίνδυνο, λόγω διαφορών στην αθηρωματική πλάκα μεταξύ των φύλων, δηλώνει η δρ Fraiche.
«Η κατανομή του ασβεστίου μπορεί επίσης να επηρεάσει τον κίνδυνο», προσθέτει η δρ Fraiche. Τελικά, η μέτρηση του ασβεστίου στις στεφανιαίες αρτηρίες μπορεί να είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για ορισμένους ασθενείς που έχουν ενδιάμεσο ή ακαθόριστο κίνδυνο για καρδιοπάθεια. «Εάν ανησυχείτε σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχετε για καρδιοπάθεια ή σταθμίζετε τα υπέρ και τα κατά των προληπτικών θεραπειών, προτείνω να συζητήσετε με τον γιατρό σας σχετικά με τον πιθανό ρόλο της βαθμολογίας ασβεστίου», συνιστά η δρ Fraiche.
Μελέτη δίνει περισσότερες πληροφορίες για το ποιος πρέπει να κάνει εξέταση CAC
Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2021 στο JAMA Cardiology μπορεί να βοηθήσει τους γιατρούς να αποφασίσουν ποιος ωφελείται περισσότερο από μια αξονική στεφανιογραφία με μέτρηση του φορτίου ασβεστίου (CAC). «Η μελέτη αυτή τυγχάνει ιδιαίτερης προσοχής, επειδή δείχνει τους περιορισμούς της βαθμολογίας CAC», δηλώνει η δρ Ariane CoCo Fraiche, καρδιολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Η μελέτη εξέτασε περισσότερα από 20.000 άτομα με συμπτώματα που σχετίζονταν με αρτηριακή απόφραξη. Πάρα πολλά από αυτά τα άτομα είχαν βαθμολογία 0 στην εξέταση CAC, παρά το γεγονός ότι είχαν ήδη απόφραξη από αθηρωματική πλάκα στις αρτηρίες τους. Αυτό παρατηρήθηκε ιδιαίτερα στα άτομα ηλικίας κάτω των 40 ετών. Περισσότεροι από τους μισούς (58%) είχαν βαθμολογία 0 στην εξέταση CAC, ενώ στα άτομα ηλικίας 70 ετών και άνω το ποσοστό αυτό ήταν 5%.
Η μελέτη έδειξε ότι η εξέταση CAC δεν είναι απαραίτητα ακριβής στη μέτρηση του κινδύνου στα νεότερα άτομα και στα άτομα με συμπτώματα αρτηριακής απόφραξης, επισημαίνει η δρ Fraiche.
Η βαθμολογία CAC μπορεί να οδηγήσει σε αποτελέσματα που είναι εσφαλμένως καθησυχαστικά σε αυτόν τον πληθυσμό, καθώς εν δυνάμει επικίνδυνες πλάκες μπορεί να μην έχουν εναποθέσεις ασβεστίου. «Αν προβληματιζόμουν για την παρουσία στεφανιαίας νόσου σε κάποιον ασθενή με ανησυχητικά συμπτώματα, θα προτιμούσα κάποια άλλη διαγνωστική εξέταση», δηλώνει η δρ Fraiche.
