Οταν ο γιατρός σας σας συνταγογραφεί ένα νέο φάρμακο, μπορεί να μη σκεφτείτε όλες τις ερωτήσεις που θα πρέπει να κάνετε σχετικά με αυτό. Μπορεί το ραντεβού σας να γίνεται βιαστικά, να έχετε εστιάσει στη διάγνωση ή απλώς να μην αισθάνεστε καλά.
Όλα αυτά είναι κατανοητά. Χωρίς επαρκείς πληροφορίες, όμως, κινδυνεύετε να υποστείτε τις συνέπειες ενός φαρμακευτικού σφάλματος (όπως το να λάβετε πολύ μεγάλη ή πολύ μικρή ποσότητα του φαρμάκου).
Τέτοιου τύπου σφάλματα οδηγούν σε 1,3 εκατ. επισκέψεις στα τμήματα επειγόντων περιστατικών κάθε χρόνο στις ΗΠΑ. Αν δεν κάνετε ερωτήσεις την ώρα της συνταγογράφησης, αναζητήστε πληροφορίες το συντομότερο δυνατό και γράψτε τις απαντήσεις. Δείτε μερικές ιδέες που θα σας βοηθήσουν να ξεκινήσετε.
Γιατί σας συνταγογραφείται το φάρμακο;
«Θα πρέπει να ασχοληθείτε ενεργά με τη θεραπεία σας, ώστε να κατανοήσετε ποια είναι η πάθησή σας, πώς ένα συγκεκριμένο φάρμακο θα σας βοηθήσει και τι θα συμβεί εάν δεν το πάρετε.
Ένα καλό παράδειγμα είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση. Δεδομένου ότι συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα, ορισμένοι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι το να μην ελέγχεται η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο», εξηγεί η Joanne Doyle Petrongolo, φαρμακοποιός στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης.
Ποιο είναι το όνομα του φαρμάκου;
Φροντίστε να μάθετε το όνομα του φαρμάκου, ώστε να μπορείτε να το αναγνωρίσετε σε ένα φιαλίδιο δισκίων και να γνωρίζετε πώς να αναφέρεστε σε αυτό.
Ποιες είναι οι παρενέργειες;
Τα φάρμακα μπορεί συχνά να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ζάλη, υπνηλία, ναυτία ή πονοκέφαλο. Μάθετε ποιες είναι οι συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου που λαμβάνετε και τι πρέπει να κάνετε αν τις παρατηρήσετε.
Για παράδειγμα, «ορισμένα φάρμακα για το άγχος ή την κατάθλιψη μπορεί να προκαλούν υπνηλία, οπότε ίσως είναι καλύτερα να τα παίρνετε όταν βρίσκεστε σπίτι και να αποφεύγετε την οδήγηση», εξηγεί η Doyle Petrongolo. «Μάθετε πώς αντιδρά ο οργανισμός σας σε αυτά, ώστε να μπορείτε να προγραμματίσετε την ημέρα σας».
Ποιες είναι οι οδηγίες για το φάρμακο;
Οι οδηγίες για τη λήψη των φαρμάκων ποικίλλουν. Ορισμένες είναι απλές, όπως το να λαμβάνετε το φάρμακο μαζί με τροφή (ώστε να αποτραπούν προβλήματα από το στομάχι) ή χωρίς τροφή (προκειμένου να είναι πιο εύκολη η απορρόφηση του φαρμάκου). Κάποιες άλλες είναι πιο πολύπλοκες.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η αλενδρονάτη, η οποία χορηγείται για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.
«Θα πρέπει να τη λαμβάνετε με άδειο στομάχι, μία ώρα πριν από τα γεύματα ή δύο ώρες μετά, με ένα μεγάλο ποτήρι νερό, και δεν πρέπει να ξαπλώσετε για μία ώρα μετά τη λήψη της, γιατί μπορεί να ερεθίσει τον οισοφάγο», αναφέρει η Doyle Petrongolo. Ρωτήστε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να εντάξετε ένα νέο φάρμακο στην αγωγή που ήδη λαμβάνετε.
Για πόσο καιρό θα το παίρνω;
Το χρονικό διάστημα για το οποίο θα πρέπει να παίρνετε ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο επίσης ποικίλλει, ανάλογα με τις ανάγκες σας. Αυτό όμως δεν το καταλαβαίνουν όλοι.
«Για παράδειγμα, συναντώ προβλήματα με ορισμένους ασθενείς που νομίζουν ότι θα πρέπει να πάρουν το φάρμακο για την πίεση για έναν μήνα ή έως ότου τελειώσει η ποσότητα που τους έχω γράψει, ενώ στην πραγματικότητα θα πρέπει να το παίρνουν επ’ αόριστον», αναφέρει η Doyle Petrongolo. «Από την άλλη, φάρμακα όπως τα παυσίπονα μπορεί να προορίζονται για σύντομο μόνο διάστημα».
Ρωτήστε εξαρχής για πόσο διάστημα πιστεύει ο γιατρός σας ότι θα πρέπει να παίρνετε το φάρμακο και πώς θα γνωρίζετε πότε να το σταματήσετε.
Επηρεάζει τα άλλα μου φάρμακα;
Πολλά δισκία –συμπεριλαμβανομένων των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων και συμπληρωμάτων– έχουν επιβλαβείς αλληλεπιδράσεις με άλλα. Ενδέχεται να ενισχύουν ή να εξασθενούν τη δράση κάποιου άλλου φαρμάκου.
Η λήψη ασβεστίου, για παράδειγμα, μπορεί να εμποδίσει τη δράση της λεβοθυροξίνης, που λαμβάνεται για την αντιμετώπιση του υποθυρεοειδισμού.
Ορισμένες αλληλεπιδράσεις μπορεί να είναι επικίνδυνες. «Πολλά αντιβιοτικά μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τη βαρφαρίνη, ένα αντιπηκτικό, αυξάνοντας τον κίνδυνο αιμορραγίας», δηλώνει η Doyle Petrongolo. Βεβαιωθείτε ότι ο γιατρός σας γνωρίζει όλα τα φάρμακα που παίρνετε όταν σας συνταγογραφεί ένα νέο φάρμακο.
Τι πρέπει να κάνω αν ξεχάσω μια δόση;
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να μην υπάρχει πρόβλημα αν ξεχάσετε μια δόση ή αν πάρετε το φάρμακο μόλις το θυμηθείτε. Σε κάποιες άλλες, εξαρτάται από το πότε καταλάβατε ότι το ξεχάσατε.
Για παράδειγμα, με τη μετφορμίνη για τον διαβήτη: «Εάν έπρεπε να πάρετε δόσεις στις 8 το πρωί και στις 6 το απόγευμα και ανακαλύψετε τα μεσάνυχτα ότι ξεχάσατε την απογευματινή δόση, ίσως είναι καλύτερα να την παραλείψετε και να περιμένετε μέχρι το πρωί. Διαφορετικά, θα μπορούσε να είναι πολύ ισχυρή η δράση της πρωινής δόσης.
Θα πρέπει όμως να ζητήσετε οδηγίες από τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας», συνιστά η Doyle Petrongolo.
Περισσότερες ερωτήσεις
Άλλες σημαντικές ερωτήσεις είναι οι εξής:
– Πόσο κοστίζει το φάρμακο;
– Μπορώ να πάρω τη γενόσημη μορφή;
– Πώς θα ξέρω αν λειτουργεί;
– Είναι ασφαλές να οδηγήσω όσο το λαμβάνω;
– Μπορώ να πιω αλκοόλ όσο το λαμβάνω;
– Πώς θα ανανεώσω τη συνταγή;
– Πού πρέπει να φυλάσσεται;
– Υπάρχουν μη φαρμακευτικές εναλλακτικές λύσεις;
«Αν σκεφτείτε και άλλες ερωτήσεις», λέει η Doyle Petrongolo, «μην ντραπείτε να τις κάνετε».