Το να είναι κανείς φροντιστής ενός μέλους της οικογένειας –ειδικά κάποιου με καθόλου αμελητέες ανάγκες– είναι ένα έργο αγάπης.
Είτε φροντίζετε έναν σύζυγο, γονιό, ενήλικο τέκνο, εγγόνι ή άλλο μέλος της οικογένειας, η δουλειά αυτή έχει υψηλές απαιτήσεις και εξουθενωτικές ώρες, είναι χωρίς αμοιβή, με ελάχιστο χρόνο για τον εαυτό σας και σε ορισμένες περιπτώσεις ενέχει κινδύνους για την υγεία σας. «Το να ικανοποιεί κανείς τις ανάγκες ενός οικείου του μπορεί να αποβεί σε βάρος της ευεξίας του φροντιστή. Αν και ο ρόλος αυτός μπορεί να προσφέρει βαθιά ικανοποίηση, μπορεί επίσης να καταλήξει σε «επαγγελματική» εξουθένωση (burnout) και σε κίνδυνο υπέρτασης, προβλημάτων κόπωσης ή ύπνου, κατάθλιψης, απομόνωσης, σημαντικής απώλειας ή αύξησης βάρους, ακόμη και πρόωρου θανάτου», εξηγεί η Marie Clouqueur, ψυχοθεραπεύτρια και διευθύντρια γηριατρικής στο Τμήμα Γηριατρικής του συνεργαζόμενου με το Χάρβαρντ McLean Hospital.
Κατά καιρούς χρειάζεστε μια ανάσα –για άσκηση, για να επισκεφτείτε τον γιατρό σας, για να δείτε φίλους ή απλώς για να «γεμίσετε μπαταρίες»– προκειμένου να διατηρήσετε την ισορροπία σας και να έχετε τη δύναμη να συνεχίσετε ως φροντιστής. Ο τρόπος για να το πετύχετε είναι η φροντίδα ανάπαυλας.
Τι είναι η φροντίδα ανάπαυλας;
Η φροντίδα ανάπαυλας προϋποθέτει έναν αντικαταστάτη φροντιστή, ο οποίος θα σας προσφέρει ένα διάλειμμα. Μπορεί να διαρκέσει μόλις λίγες ώρες ή να φτάσει τις μερικές εβδομάδες.
Η φροντίδα ανάπαυλας μπορεί να προέλθει από έναν συγγενή ή φίλο που θα προσφερθεί να βοηθήσει. Ή μπορεί να προέλθει από φορείς που παρέχουν υπηρεσίες, όπως κέντρα ημερήσιας φροντίδας ενηλίκων ή παιδιών, βραχυχρόνιας διαμονής (επτά έως 30 ημερών) σε μια εξειδικευμένη δομή νοσηλείας ή οίκο ευγηρίας ή ειδική μονάδα ηλικιωμένων με άνοια ή παρόμοια προβλήματα, επαγγελματικές υπηρεσίες φύλαξης παιδιών ή αποκλειστική κατ’ οίκον φροντίδα. Ένα γραφείο νοσοκόμων αποκλειστικής φροντίδας μπορεί να στείλει κάποιον που θα βρίσκεται κοντά στον άνθρωπό σας για 24 ώρες τη μέρα.
Τα γραφεία αυτά παρέχουν διαφόρων ειδών επαγγελματίες για φροντίδα ενηλίκων ή για παιδιατρική φροντίδα, ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου: έναν πιστοποιημένο νοσηλευτή/νοσηλεύτρια, έναν διπλωματούχο βοηθό επαγγελματία υγείας που προσφέρει φροντίδα όπως βοήθεια στο μπάνιο, στο φαγητό ή στη χρήση της τουαλέτας, ή ακόμα έναν/μια συνοδό που μπορεί να βοηθήσει στην προετοιμασία των γευμάτων, σε ελαφρές δουλειές του σπιτιού ή στη μεταφορά. (Ένας συνοδός για υγιή παιδιά εντάσσεται στην κατηγορία της επαγγελματικής φύλαξης παιδιών.)
Κόστος
Η φροντίδα ανάπαυλας μπορεί να είναι ακριβή. Παραδείγματος χάριν, η αμοιβή σε εθνικό επίπεδο στις ΗΠΑ για αποκλειστικούς επαγγελματίες φροντιστές είναι περίπου 26 δολάρια την ώρα. Για επαγγελματική φύλαξη παιδιών κυμαίνεται από 12 έως 20 δολάρια. Μια προσωρινή διαμονή σε οίκο ευγηρίας μπορεί να κοστίσει περίπου 200 δολάρια την ημέρα.
Πολλές ομάδες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (όπως κέντρα για ηλικιωμένους και θρησκευτικοί οργανισμοί) παρέχουν εθελοντικές υπηρεσίες φροντίδας ανάπαυλας.
Επίσης, στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν εκατοντάδες οργανισμοί –συμπεριλαμβανομένων της κυβέρνησης σε ομοσπονδιακό ή πολιτειακό επίπεδο, του Υπουργείου Αποστράτων των ΗΠΑ (U.S. Department of Veterans Affairs) και ΜΚΟ (όπως η Easterseals)– οι οποίοι παρέχουν οικονομική υποστήριξη για φροντίδα ανάπαυλας. Οι διαθέσιμοι πόροι είναι συνήθως μικροί και περιορισμένοι, ενώ τα κριτήρια για τους δικαιούχους ποικίλλουν.
Το να ικανοποιεί κανείς τις ανάγκες ενός οικείου του μπορεί να αποβεί σε βάρος της ευεξίας του.
Η αναζήτηση φροντίδας ανάπαυλας
Αρκετοί κυβερνητικοί φορείς και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις μπορούν να σας βοηθήσουν να βρείτε φροντίδα ανάπαυλας (και πιθανή χρηματοδότηση) που ταιριάζει στις ανάγκες σας.
Οι κύριοι φορείς για να απευθυνθεί κανείς στις ΗΠΑ είναι η Συμμαχία για τη Διά Βίου Φροντίδα Ανάπαυλας (Lifespan Respite Coalition) της πολιτείας όπου ανήκει, η τοπική Υπηρεσία Γήρανσης και (για τους απόστρατους) το Υπουργείο Αποστράτων των ΗΠΑ.
Όταν επικοινωνείτε με ένα γραφείο, να είστε συγκεκριμένοι για το τι επιθυμείτε. «Τα γραφεία αυτά παρέχουν πολλές υπηρεσίες κι εσείς θέλετε να βρείτε το κατάλληλο άτομο.
Ζητήστε τον συντονιστή των φροντιστών. Όταν μιλήσετε με τον συντονιστή, εξηγήστε ότι χρειάζεστε ένα διάλειμμα και πως ψάχνετε για φροντίδα ανάπαυλας, καθώς και κάποιον τρόπο να καλύψετε τη δαπάνη», προτείνει η Jill Kagan, διευθύντρια του Εθνικού Δικτύου Φροντίδας Ανάπαυλας και Κέντρου Πληροφόρησης ARCH.
Το ARCH είναι ένα εθνικό πρόγραμμα πληροφόρησης για τις ΗΠΑ, που μπορεί να προσφέρει καθοδήγηση σχετικά με τις υπηρεσίες φροντίδας ανάπαυλας ανά περιοχή. Ο ιστότοπός του (www. archrespite.org/respitelocator) έχει πληροφορίες και συνδέσμους για όλους τους φορείς που αναφέρονται παραπάνω.
Διαχείριση της μετάβασης
Μπορεί αρχικά να αισθανθείτε άβολα βάζοντας κάποιον να σας αντικαταστήσει στον ρόλο σας ως φροντιστή. Δείτε τρία ζητήματα που προκύπτουν συχνά και συμβουλές για το πώς να τα διαχειριστείτε.
Ανησυχία για την ευημερία του οικείου σας προσώπου. Ελέγξτε τα στοιχεία του φροντιστή και αναλύστε του τι επιθυμείτε να κάνει.
«Να είστε ξεκάθαροι όσον αφορά τις ανάγκες του αγαπημένου σας προσώπου, ρωτήστε εάν το πρόγραμμα μπορεί να τις εξυπηρετήσει, πώς θα γνωρίζετε εάν οι φροντιστές ακολουθούν πραγματικά τις οδηγίες σας, πόσο συχνά θα σας ενημερώνουν και πόσο συχνά μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί τους», λέει η Clouqueur. Για περισσότερες ερωτήσεις που μπορείτε να υποβάλετε, επισκεφτείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση www.health.harvard.edu/rcf.
Δυσκολία στο να ανακοινώσετε τα νέα. Μπορεί να αναρωτιέστε πώς να εξηγήσετε τη φροντίδα ανάπαυλας στον οικείο σας. «Πείτε του/της ποιος είναι ο σκοπός αυτής της φροντίδας.
Σχετικά με την ημερήσια φροντίδα ενηλίκων, θα μπορούσατε να πείτε ότι θα πάει σε έναν χώρο με συνομηλίκους του, που θα θέλουν να τον/τη γνωρίσουν και να συναναστραφούν, όπου θα μπορέσει να συμμετάσχει σε κάποιες δραστηριότητες που θα απολαύσει.
Για την αποκλειστική φροντίδα θα μπορούσατε να πείτε ότι φέρνετε κάποιον στο σπίτι που θα φροντίσει για την άνεσή του και θα βρει ενδιαφέροντα πράγματα να κάνει όσο εσείς θα λείπετε», προτείνει η Clouqueur.
Ενοχή γιατί απομακρύνεστε. Είναι φυσιολογικό να αισθανθείτε ενοχή που αφιερώνετε χρόνο στον εαυτό σας. «Δείτε το σαν ένα πείραμα και εξετάστε την έκβαση. Τα οφέλη από τη φροντίδα ανάπαυλας αντιστάθμιζαν το κόστος και τα συναισθήματα ενοχής;» ρωτά η Clouqueur.
«Το να κάνετε ένα διάλειμμα μπορεί να σας βοηθήσει να αποκαταστήσετε την αίσθηση ταυτότητάς σας και να σας επιτρέψει να επαναφέρετε τον “καλύτερο εαυτό” σας στον ρόλο σας ως φροντιστής».