Λίγα μόλις εκατοστά δίπλα στο τμήμα καλλυντικών ενός πολυκαταστήματος βρίσκονται τοποθετημένα δύο βαζάκια κρέμας νυκτός, και τα δύο του ίδιου κατασκευαστή. Η μία ετικέτα είναι φούξια, η άλλη γαλαζοπράσινη. «Ξυπνήστε με ανανεωμένη και πιο ξεκούραστη όψη στο δέρμα» υπόσχεται η φούξια εκδοχή, με την ετικέτα «φροντίδα για την εμμηνόπαυση». Παράλληλα, η γαλαζοπράσινη ετικέτα με την επιγραφή «ενισχυμένη κρέμα νυκτός» –που λογικά απευθύνεται σε όλες τις άλλες γυναίκες– ισχυρίζεται ότι «οι λεπτές γραμμές και ρυτίδες εμφανίζονται ορατά μειωμένες».
Αν κοιτάξουμε τις ετικέτες πιο προσεκτικά, αποκαλύπτεται ότι και οι δύο κρέμες περιέχουν σχεδόν τα ίδια ενεργά συστατικά. Αλλά η εκδοχή για την εμμηνόπαυση στοιχίζει 5 ευρώ παραπάνω για την ίδια ποσότητα, δηλαδή 25% παραπάνω από την απλή αντιγηραντική κρέμα. Ποια είναι λοιπόν η πραγματική διαφορά; Όχι μεγάλη, πέρα από τη σήμανση και την τιμή – που σημαίνει ότι οι μάρκες δερμοκαλλυντικών μπορεί να «μαδάνε» σιωπηλά τις γυναίκες που διανύουν μια ευάλωτη περίοδο της ζωής τους, έχοντας να αντιμετωπίσουν τον προβληματισμό για τις αλλαγές στην εμφάνιση και στη ζωτικότητά τους, σε συνδυασμό με τις εξάψεις και την περίοδο που μία εμφανίζεται και μία όχι.
«Εάν κάποιος παίρνει πρακτικά το ίδιο προϊόν, αλλάζει το χρώμα της ετικέτας και την περιγραφή για να το κάνει πιο ελκυστικό στις γυναίκες μέσης ηλικίας, και το πουλάει σε υψηλότερη τιμή, αυτό αποτελεί επιθετική τακτική», λέει η δρ Jan Shifren, διευθύντρια του Κέντρου Υγείας Γυναικών Μέσης Ηλικίας στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital.
«Μια εταιρεία ενδέχεται απλώς να τοποθετεί μια ετικέτα “εμμηνόπαυση” σε ένα προϊόν, ενώ πολλά από αυτά περιέχουν τα ίδια δοκιμασμένα συστατικά με αντιγηραντικές ιδιότητες που ισχύουν για όλους», συμφωνεί η δρ Arianne Shadi Kourosh, δερματολόγος στο Massachusetts General. «Πιθανόν να υπάρχει μια υπερβολή στη σήμανση».
Σημαντική αγοραστική δύναμη
Δεν υπάρχει κανένα μυστήριο πίσω από το γιατί τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί στα ράφια των καταστημάτων πληθώρα προϊόντων «περιποίησης του δέρματος στην εμμηνόπαυση». Η τάση συμπίπτει με ένα κύμα γυναικών μέσης ηλικίας, οι οποίες μπορεί να έχουν τη διάθεση να ξοδέψουν περισσότερα χρήματα καθώς αποπληρώνουν το στεγαστικό τους δάνειο και εξοφλούν τα δίδακτρα των παιδιών τους. Σχεδόν 63 εκατομμύρια Αμερικανίδες ήταν 50 ετών και άνω το 2021 (περίπου το 20% του πληθυσμού των ΗΠΑ), ενώ οι μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες προβλέπεται ότι θα είναι περισσότεροι από τα παιδιά για πρώτη φορά στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών το 2034, σύμφωνα με την υπηρεσία απογραφών των ΗΠΑ.
Έτσι, ενώ τα διαφόρων ειδών προϊόντα και μαγικά φίλτρα αντιγήρανσης κυκλοφορούν στην αγορά εδώ και δεκαετίες, η βιομηχανία της ομορφιάς των 49 δισ. δολαρίων, σήμερα στα πρόσωπα των γυναικών μέσης ηλικίας που βρίσκονται στο ζενίθ των αποδοχών και της αγοραστικής δύναμής τους, βλέπει μόνο δολάρια, λέει η δρ Shifren. Οι γυναίκες άνω των 50 διαθέτουν συνδυαστική καταναλωτική δύναμη 15 τρισ. δολαρίων και ελέγχουν το 95% των αποφάσεων του νοικοκυριού για αγορές, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Συνταξιούχων (AARP).
«Ζούμε περισσότερο, γερνάμε καλύτερα, είμαστε πιο υγιείς και πιο εύπορες», λέει η δρ Shifren. «Όλοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι γυναίκες μέσης ηλικίας αποτελούν μια μεγάλη ομάδα καταναλωτών με περίσσευμα χρημάτων, και έχουν τραβήξει την προσοχή αυτών των κατασκευαστών προϊόντων».
«Αλλά οι γυναίκες μέσης ηλικίας πρέπει να γνωρίζουν σήμερα ότι αποτελούν στόχο», προσθέτει. «Πρέπει να παραμείνουμε σε μια κατάσταση εγρήγορσης ως αγοραστές, αλλιώς οι εταιρείες θα προσπαθήσουν να μας εκμεταλλευτούν».
Βασικά στοιχεία για το δέρμα κατά την εμμηνόπαυση
Για να παραμείνετε ένα βήμα μπροστά από το δυνητικά παραπλανητικό μάρκετινγκ των καλλυντικών, το πρώτο που χρειάζεται είναι να κατανοήσετε τι συμβαίνει στην επιδερμίδα της γυναίκας καθώς γερνάει. Ως το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος, στο δέρμα αποτυπώνονται στην ουσία, από κοινού με κάθε άλλο μέρος του σώματος, οι επιδράσεις του μειούμενου επιπέδου των οιστρογόνων καθώς πλησιάζει η εμμηνόπαυση.
Τα οιστρογόνα ενισχύουν τη λιπαρότητα του δέρματος και την παραγωγή άλλων ουσιών που ενυδατώνουν και προστατεύουν το δέρμα. Όταν το επίπεδό τους πέφτει, η επιδερμίδα δεν μπορεί να συγκρατήσει την υγρασία το ίδιο αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται ξηρότητα, θαμπάδα και ερεθισμοί. Η μείωση των οιστρογόνων συμπίπτει επίσης με τη μείωση παραγωγής κολλαγόνου, ενός είδους πρωτεΐνης που κάνει την επιδερμίδα πιο σφιχτή.
Επιπλέον, πολλές γυναίκες κατά την περιεμμηνόπαυση, αλλά και αργότερα, εμφανίζουν για πρώτη φορά ή παρουσιάζουν υποτροπή ροδόχρου ακμής, μιας χρόνιας φλεγμονώδους πάθησης του δέρματος, που χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα και εξανθήματα τα οποία εμφανίζονται συνήθως στη μύτη και στα μάγουλα, λέει η δρ Kourosh. Αυτή η χρονική σύμπτωση οφείλεται στο ότι οι εξάψεις προκαλούν διαστολή των τριχοειδών αγγείων του προσώπου ή κάνουν πιο εμφανή την ερυθρότητα.
Ωστόσο, οι κρέμες προσώπου που προμηθεύεστε χωρίς συνταγή συνήθως δεν έχουν αξιοσημείωτη επίδραση στα συμπτώματα της ροδόχρου ακμής, προσθέτει. Μόνο φαρμακευτικά σκευάσματα ή παρεμβάσεις στο ιατρείο, όπως θεραπείες με laser, μπορούν να το κάνουν. «Η φροντίδα της επιδερμίδας έχει περιορισμένα αποτελέσματα», επισημαίνει.
Tίποτα δεν είναι καλύτερο για να διατηρήσετε τη ζωντάνια της επιδερμίδας σας από το να κοιμάστε αρκετά, να έχετε επαρκή ενυδάτωση και να συμβουλεύεστε έναν δερματολόγο για τις ατομικές σας ανάγκες.
Αυτό ισχύει γενικά για τα προϊόντα αντιγήρανσης, καθώς οι περισσότερες μεταβολές στο πρόσωπό μας που καταγράφονται σε βάθος δεκαετιών –μεταξύ των οποίων οι ρυτίδες και η χαλάρωση– είναι αντιμετωπίσιμες αλλά αναπόφευκτες. «Μπορούμε να τις επιβραδύνουμε, αλλά όχι να τις σταματήσουμε», λέει η δρ Kourosh. «Ορισμένες από αυτές τις δυνάμεις θα επιδράσουν ό,τι και να κάνουμε. Η συνεργασία μιας γυναίκας με έναν/μία δερματολόγο που εμπιστεύεται μπορεί να τη βοηθήσει να έχει μια πιο ομαλή πορεία εν μέσω των αλλαγών».
Ευεργετικά συστατικά
Τίποτα δεν θα γυρίσει πίσω τον χρόνο. Αλλά ορισμένα ενεργά συστατικά ομορφιάς μπορούν να αντιμετωπίσουν τους μεγαλύτερους εχθρούς της επιδερμίδας που γερνά:
• Ένα αντηλιακό ευρέος φάσματος είναι ένα προϊόν που κυκλοφορεί μεμονωμένα, αλλά επίσης ενσωματώνεται σε πολλά προϊόντα ενυδάτωσης και βάσεις για μέικαπ. Η έκθεση στον ήλιο επιταχύνει τη γήρανση της επιδερμίδας και επιτρέπει την εμφάνιση καφέ κηλίδων.
• Τα α-υδροξυοξέα (AHA) προκαλούν την απολέπιση των νεκρών κυττάρων της επιδερμίδας και αποκαλύπτουν από κάτω μια πιο λεία επιδερμίδα.
• Οι ρετινόλες και τα ρετινοειδή είναι μορφές της βιταμίνης A. Εντατικοποιούν την ανανέωση των κυττάρων της επιδερμίδας, καταπολεμώντας τις λεπτές ρυτίδες και τις βλάβες από τον ήλιο.
• Το υαλουρονικό οξύ δεσμεύει το νερό στην επιδερμίδα και το «παγιδεύει» μέσα στα κύτταρα ώστε να διατηρείται η υγρασία.
• Τα κεραμίδια ενισχύουν τον δερματικό φραγμό με συνέπεια να εμποδίζεται η απώλεια της υγρασίας.
• Τα ενυδατικά προϊόντα βελτιώνουν τη λεία, μαλακή όψη και την ελαστικότητα της επιδερμίδας. Γνωστά μεμονωμένα τέτοια συστατικά είναι μεταξύ άλλων η γλυκερίνη, το βούτυρο καριτέ, η αλόε βέρα και διάφορα φυσικά έλαια, όπως από καρύδα, από σπόρους ηλιοτρόπιου, από σπόρους σταφυλιού, καθώς και το έλαιο τζοτζόμπα και το έλαιο τεϊόδεντρου.
Παρότι η χρήση των παραπάνω συστατικών δεν θα σας βλάψει, μην περιμένετε θαύματα στις επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης, ό,τι και να γράφει η ετικέτα, λέει η δρ Kourosh. Αντίθετα με αυτά που ισχύουν για τα φάρμακα, ο FDA δεν δίνει έγκριση για τα μη συνταγογραφούμενα προϊόντα φροντίδας του δέρματος πριν από την κυκλοφορία τους στην αγορά.
«Δεν γνωρίζω προϊόντα φροντίδας του δέρματος που πρόκειται να αλλάξουν τα δεδομένα όσον αφορά τα προβλήματα της εμμηνόπαυσης», δηλώνει. «Μπορεί να βοηθούν κάπως, αλλά περιέχουν τα ίδια αντιγηραντικά συστατικά που χρησιμοποιούμε κατά την ενήλικη ζωή μας. Και παρότι ορισμένα καλλυντικά, όπως οι ρετινόλες και ενυδατικά προϊόντα, μπορεί να είναι χρήσιμα, δεν είναι σίγουρο ότι θα είναι αποτελεσματικά για όλες τις γυναίκες».
Ευθύνη του καταναλωτή
Εάν ψάχνετε τα ράφια των δερμοκαλλυντικών και σκέφτεστε να αγοράσετε προϊόντα για «φροντίδα της επιδερμίδας στην εμμηνόπαυση», οι ειδικοί του Χάρβαρντ δίνουν δύο βασικές συμβουλές:
Επιστρατεύστε μια κριτική ματιά. Εξετάστε τα συστατικά του προϊόντος και όχι τους ισχυρισμούς του. Περιέχει κάτι διαφορετικό από αυτό που ήδη χρησιμοποιείτε; «Μέχρι κάποιος να αποδείξει ότι οι ανάγκες της επιδερμίδας των γυναικών μέσης ηλικίας διαφέρουν και να σχεδιάσει ένα προϊόν που να ικανοποιεί τις ανάγκες αυτές με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που ισχύει για νεότερες γυναίκες –κάτι που κανείς δεν έχει κάνει, απ’ όσο γνωρίζω– πιθανότατα πρέπει να συνεχίσετε με τα προϊόντα που χρησιμοποιούσατε στο παρελθόν και όχι να πληρώνετε περισσότερα για το ίδιο πράγμα», υπογραμμίζει η δρ Shifren. «Εάν έχετε βρει μια ενυδατική κρέμα που σας εξυπηρετεί για μεγάλο διάστημα, δεν υπάρχει λόγος να αγοράσετε τώρα μια άλλη που στην ετικέτα της γράφει ότι είναι ιδανική για την εμμηνόπαυση».
Επιστρέψτε στα βασικά. Είναι μια χαρά να έχετε συμπεριλάβει τη φροντίδα του δέρματός σας στο πρόγραμμα αυτοφροντίδας σας. Αλλά τίποτα δεν είναι καλύτερο για να διατηρήσετε τη ζωντάνια του οργανισμού σας συνολικά και αυτή της επιδερμίδας σας, από το να κοιμάστε αρκετά, να έχετε επαρκή ενυδάτωση και να συμβουλεύεστε έναν δερματολόγο για να στοχεύετε στις ατομικές σας ανάγκες», λέει η δρ Kourosh.
Τι πραγματικά σημαίνει «αγνά καλλυντικά»;
Μπαίνετε ίσως περισσότερο στον πειρασμό να αγοράσετε ένα καλλυντικό εάν το προϊόν ισχυρίζεται ότι είναι αγνό; Η έννοια των «αγνών καλλυντικών», κατά ειρωνικό τρόπο, είναι μάλλον σκοτεινή, λέει ένας δερματολόγος του Χάρβαρντ.
Οι καταναλωτές αναμένουν τα αγνά καλλυντικά –τα οποία καλύπτουν μια παγκόσμια αγορά αξίας 7 δισ. δολαρίων που περιλαμβάνει τα πάντα, από λοσιόν και σαπούνια μέχρι προϊόντα για τα μαλλιά και μέικαπ– να μην περιέχουν βλαβερές ουσίες. Όμως ο χαρακτηρισμός «αγνό» δεν δηλώνει τίποτα σχετικά με την καθαρότητα των συστατικών, λέει η δρ Arianne Shadi Kourosh, δερματολόγος στο Massachusetts General Hospital.
«∆εν υπάρχει νομικός ή επίσημος ορισμός της αγνής ομορφιάς», λέει η δρ Kourosh. «Είναι ένας όρος που έχουν χρησιμοποιήσει και του οποίου έχουν κάνει κατάχρηση οι διαφημιστές από κάθε τομέα της βιομηχανίας ομορφιάς, σε βαθμό που να μη σημαίνει τίποτα πια».
Το κίνημα της αγνής ομορφιάς ενηλικιώθηκε πρόσφατα, παράλληλα με την «αγνή διατροφή», αλλά η τελευταία έχει πολύ περισσότερη ουσία. «Η αγνή διατροφή είναι περισσότερο δομημένη, καθώς οι καταναλωτές προσπαθούν να τρώνε τροφές πλήρεις, χωρίς επεξεργασία και μη συσκευασμένες», εξηγεί. «Είναι κάπως πιο ξεκάθαρο».
Ορισμένα καλλυντικά ισχυρίζονται ότι είναι «αγνά», όταν απλώς δεν περιέχουν άρωμα ή είναι υποαλλεργικά. Όμως, ακόμη και προϊόντα χωρίς άρωμα μπορεί να περιέχουν αρωματισμένα συντηρητικά, που νομικά παρακάμπτουν αυτόν τον ορισμό. Άλλες μάρκες δηλώνουν ότι ένα προϊόν είναι «βίγκαν», δεν έχει δοκιμαστεί σε ζώα («cruelty-free») ή είναι «βιολογικό». Αλλά παρότι αυτοί οι μεμονωμένοι ισχυρισμοί ίσως να είναι αποδεκτοί, συχνά οι διαφημιστές επιχειρούν να κερδίσουν την εύνοια διαφορετικών ομάδων συμφερόντων, λέει η δρ Kourosh.
«Απευθύνονται στην κοινωνική και πολιτιστική ταυτότητα των ατόμων, εκμεταλλευόμενοι τις ευαισθησίες τους προκειμένου να πουλήσουν προϊόντα, όταν ένα προϊόν δεν διέπεται από προδιαγραφές», προσθέτει. «∆εν υπάρχει λογοδοσία, δεδομένου ότι τα καλλυντικά δεν υπόκεινται σε κανονισμούς του FDA».
Εάν έχετε μια καθαρή εικόνα, αλλά σας ενδιαφέρουν όσα μπορούν να σας προσφέρουν τα αγνά καλλυντικά προϊόντα, ερευνήστε προσεκτικά αυτό που ψάχνετε, είτε πρόκειται για ένα υποαλλεργικό προϊόν, για παράδειγμα, είτε η προέλευσή του είναι από φιλικές προς το περιβάλλον πηγές. «Κατ’ αρχάς, χρειάζεται να είστε ξεκάθαρη όσον αφορά τους στόχους σας», λέει. «Στη συνέχεια να κάνετε την έρευνά σας και να συμβουλευτείτε δερματολόγο, για να διαμορφώσετε μια άποψη για τα συστατικά που αναζητάτε πίσω από αυτές τις αόριστες και χωρίς νόημα ετικέτες».
