Ορισμένοι άνθρωποι δεν βήχουν στη διάρκεια της ημέρας, αλλά έχουν έντονο βήχα μόλις ξαπλώσουν στο κρεβάτι. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε πολλές καταστάσεις, ορισμένες από τις οποίες έχουν έναν κοινό παρονομαστή: τη βαρύτητα.
Συχνές αιτίες
Αρκετά προβλήματα υγείας σχετίζονται με νυχτερινό βήχα. Δείτε μερικά από τα συχνότερα:
Οπισθορρινική καταρροή. Η οπισθορρινική καταρροή αφορά τη διαρκή ροή βλέννας από το πάνω μέρος των αεραγωγών – τα ιγμόρεια και τον ρινολάρυγγα. «Στη διάρκεια της ημέρας, όταν ο κορμός σας βρίσκεται σε όρθια στάση, το υγρό αυτό ρέει φυσιολογικά προς τα κάτω με τη βοήθεια της βαρύτητας, το καταπίνετε και το καθαρίζετε. Όταν ξαπλώνετε, χάνετε τη βοήθεια της βαρύτητας και η βλέννα συσσωρεύεται στο πίσω μέρος του λαιμού. Αν η βλέννα επικαθίσει στις φωνητικές χορδές ή αν κάποια ποσότητά της εισέλθει στους πνεύμονες, προκαλείται ένας υγρός βήχας που παράγει φλέγμα ή βλέννα», εξηγεί ο δρ Neil Bhattacharyya, ωτορινολαρυγγολόγος (ΩΡΛ) στο νοσοκομείο Eye and Ear της Μασαχουσέτης, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ). Τα οξέα του στομάχου γενικά ωθούνται προς τα κάτω, στο έντερο, από τις συσπάσεις του στομάχου ή λόγω της βαρύτητας. Ωστόσο, όταν ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας, ο οποίος βρίσκεται ανάμεσα στο στομάχι και στον οισοφάγο (τον σωλήνα που μεταφέρει την τροφή από το στόμα στο στομάχι), δεν καταφέρνει να συσταλθεί σωστά, τα οξέα μπορεί να κινηθούν προς τα πίσω, ερεθίζοντας την επικάλυψη (βλεννογόνο) του οισοφάγου και τις δομές του λαιμού. Αυτή η ροή προς τα πίσω ονομάζεται παλινδρόμηση. Όταν ξαπλώνετε, τα οξέα δεν κινούνται φυσιολογικά προς το έντερο και μπορεί να παλινδρομήσουν ακόμη πιο εύκολα. «Όταν τα οξέα πάνε στις φωνητικές χορδές, αρχίζετε να βήχετε. Σε σοβαρές περιπτώσεις, τα οξέα εισέρχονται στην αναπνευστική οδό και προκαλούν συριγμό», αναφέρει ο δρ Bhattacharyya. Η ΓΟΠ μπορεί να προκαλέσει έναν ξηρό βήχα που μπορεί να συνοδεύεται ή όχι από μια αίσθηση καύσου (καούρας) ή πόνου στον θώρακα.
Ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων. Ορισμένα φάρμακα –όπως για παράδειγμα οι αναστολείς του ΜΕΑ, όπως η λισινοπρίλη ή η εναλαπρίλη, που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υψηλής αρτηριακής πίεσης και της καρδιοπάθειας– μπορούν να προκαλέσουν έναν συχνό ξηρό βήχα ως παρενέργεια. «Στη διάρκεια της ημέρας θα νιώθετε μάλλον μια ανάγκη να καθαρίσετε τον λαιμό σας. Τη νύχτα είναι πολύ χειρότερα», δηλώνει ο δρ Bhattacharyya.
Καρδιακή ανεπάρκεια. Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι η σταδιακή μείωση της ικανότητας της καρδιάς να λειτουργεί ως αντλία αίματος και να καλύπτει τις ανάγκες του σώματος. «Όταν η καρδιά δεν λειτουργεί ικανοποιητικά ως αντλία, υγρό από το αίμα που βρίσκεται μέσα στα αγγεία εισρέει σε άλλους ιστούς. Στη διάρκεια της ημέρας, όταν ο κορμός βρίσκεται σε όρθια στάση, λόγω της βαρύτητας το υγρό συγκεντρώνεται στα κάτω άκρα. Όταν ξαπλώνετε, προκαλείται συσσώρευση υγρού στους πνεύμονες, γεγονός που σας κάνει να βήχετε», εξηγεί ο δρ Bhattacharyya. «Ο ξηρός βήχας τη νύχτα μπορεί να είναι μία από τις πρώτες ενδείξεις καρδιακής ανεπάρκειας».
Τι πρέπει να κάνετε
Όταν ένας νεοεμφανιζόμενος νυχτερινός βήχας διαρκεί περισσότερο από λίγες εβδομάδες, επισκεφθείτε τον γιατρό σας για να αποκλειστούν οι πιο επικίνδυνες αιτίες, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να ελέγξει τα φάρμακά σας για πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να προκαλούν βήχα και να αντικαταστήσει κάποιο φάρμακο, εάν χρειάζεται.
Φάτε ένα κουταλάκι του γλυκού μέλι. Ορισμένοι βρίσκουν ότι το μέλι μαλακώνει τον πονεμένο λαιμό και μειώνει τον βήχα. Στη χειρότερη περίπτωση, θα έχετε γευτεί μια γλυκιά λιχουδιά.
Οι αιτίες αυτές δεν είναι δύσκολο να διαλευκανθούν. «Μπορεί όμως να χρειαστούν μερικές δοκιμές για να διευκρινιστεί αν ο νυχτερινός βήχας προκαλείται από ΓΟΠ ή από οπισθορρινική καταρροή. Συνήθως συνιστώ έναν μήνα θεραπείας για το ένα ή για το άλλο, ανάλογα με τα συμπτώματα, και ελέγχω αν η κατάσταση βελτιώνεται», αναφέρει ο δρ Bhattacharyya. «Αν η μία οδός δεν οδηγεί πουθενά, μπορούμε να δοκιμάσουμε την άλλη. Είναι προτιμότερο από το να υποβληθείς σε μια δαπανηρή διαγνωστική εξέταση που απαιτεί αναισθησία».
Η θεραπεία της ΓΟΠ περιλαμβάνει αλλαγές στη διατροφή (αποφυγή των τροφών και των ποτών που επιδεινώνουν τα συμπτώματα της ΓΟΠ), σε συνδυασμό με φάρμακα που καταστέλλουν τα οξέα, όπως η ομεπραζόλη.
Για την οπισθορρινική καταρροή η θεραπεία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή που αραιώνει την έκκριση βλέννας (έτσι ώστε να ρέει πιο εύκολα και να μην εισέρχεται σε λάθος σημεία) ή στεγνώνει την παραγωγή βλέννας (ώστε να μειωθεί ο όγκος των εκκρίσεων).
Άλλα πράγματα που μπορείτε να κάνετε
Επιπρόσθετα στη φαρμακευτική θεραπεία, οι παρακάτω μέθοδοι μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση του νυχτερινού βήχα:
Χρησιμοποιήστε ένα τριγωνικό μαξιλάρι (σε σχήμα σφήνας). Η ανύψωση του πάνω μέρους του σώματος σας βοηθά να καταπίνετε καλύτερα τις εκκρίσεις και εμποδίζει την παλινδρόμηση των οξέων του στομάχου.
Χρησιμοποιήστε έναν υγραντήρα δωματίου. «Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο τον χειμώνα, που ο ξηρός αέρας κάνει τις εκκρίσεις πιο παχύρρευστες. Ο υγραντήρας μπορεί να τις διασπάσει και να τις αραιώσει», εξηγεί ο δρ Bhattacharyya.
Μην ξαπλώσετε μετά από ένα γεύμα. Περιμένετε μία ή δύο ώρες προτού ξαπλώσετε.
Έχετε πρόχειρες τις καραμέλες για τον βήχα. Αν ξυπνήσετε από τον βήχα, ανασηκωθείτε (όταν είναι δυνατό) και βάλτε στο στόμα μια καραμέλα για τον βήχα για να ηρεμήσετε τον ερεθισμένο λαιμό.
Δοκιμάστε λίγο μέλι. Φάτε μία κουταλιά του γλυκού μέλι ή βάλτε λίγο μέλι σε ένα φλιτζάνι τσάι χωρίς καφεΐνη. Ορισμένοι βρίσκουν ότι το μέλι μαλακώνει τον πονεμένο λαιμό και μειώνει τον βήχα. Στη χειρότερη περίπτωση, θα έχετε γευτεί μια γλυκιά λιχουδιά.
