Η υψηλή πίεση ή αλλιώς υπέρταση συνήθως προσβάλλει όλες τις αρτηρίες του οργανισμού, τα αγγεία που μεταφέρουν αίμα από την καρδιά στο υπόλοιπο σώμα. Μια διαφορετική πάθηση όμως, η πνευμονική υπέρταση, χαρακτηρίζεται από μη φυσιολογική υψηλή αρτηριακή πίεση στις αρτηρίες που μεταφέρουν αίμα από τη δεξιά πλευρά της καρδιάς στους πνεύμονες (βλ. εικόνα). Αυτή η σοβαρή πάθηση μπορεί να οφείλεται σε πολλά πιθανά αίτια, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται διάφορες ασθένειες και υποκείμενα νοσήματα, καθώς και γενετικές μεταλλάξεις και η λήψη ορισμένων φαρμάκων. Η πνευμονική υπέρταση και η κλασική υπέρταση είναι δυνατόν να συνυπάρχουν στον ίδιο άνθρωπο, αλλά οι δύο παθήσεις δεν συνδέονται.
Αν και δεν υπάρχει ίαση για την πνευμονική υπέρταση, διάφορες θεραπείες μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα και να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου. Τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, ερευνητές ανακοίνωσαν ελπιδοφόρα αποτελέσματα για ένα πειραματικό φάρμακο, που ονομάζεται σοτατερσέπτη σε ασθενείς με πνευμονική αρτηριακή υπέρταση (ΠΑΥ), έναν από τους πέντε κύριους τύπους πνευμονικής υπέρτασης (βλ. «Τύποι πνευμονικής υπέρτασης»).
«Το φάρμακο στοχεύει σε ένα από τα απορυθμισμένα μονοπάτια σηματοδότησης που προκαλούν ΠΑΥ», λέει η καρδιολόγος δρ Jane Leopold, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Σε μια μελέτη ασθενών με ΠΑΥ (η πλειονότητα των οποίων ήδη λάμβαναν δύο ή τρία άλλα φάρμακα), το φάρμακο βελτίωσε την ικανότητά τους για άσκηση όπως μετρήθηκε μέσω δοκιμασίας βάδισης έξι λεπτών. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στις 20 Απριλίου 2023 στο επιστημονικό περιοδικό The New England Journal of Medicine. Η σοτατερσέπτη, η οποία χορηγείται με ένεση κάθε τρεις εβδομάδες, δρα σαν σφουγγάρι, παγιδεύοντας συγκεκριμένα μόρια τα οποία ευθύνονται για την πρόκληση της στένωσης και της σκλήρυνσης των πνευμονικών αρτηριών, λέει η δρ Leopold. Παρότι το φάρμακο δοκιμάστηκε μόνο σε ασθενείς με ΠΑΥ, είναι πιθανό να αποδειχθεί ευεργετικό για κάποιους άλλους τύπους πνευμονικής υπέρτασης, προσθέτει.
Διάγνωση και θεραπεία
Η πνευμονική υπέρταση δεν έχει ιδιαίτερα και χαρακτηριστικά προειδοποιητικά σημεία. Στις αρχές της νόσου, οι ασθενείς αισθάνονται κόπωση και δύσπνοια στη διάρκεια σωματικής δραστηριότητας. «Αλλά αυτά τα αόριστα συμπτώματα εύκολα αποδίδονται σε έλλειψη καλής φυσικής κατάστασης ή απλώς στη γήρανση», επισημαίνει η δρ Leopold. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα πιο συνήθη συμπτώματα, όπως η ζάλη, η πίεση στο στήθος και ταχυπαλμίες, είναι παρόμοια με εκείνα άλλων παθήσεων της καρδιάς και των πνευμόνων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χρειάζονται κατά μέσο όρο δύο χρόνια για τη σωστή διάγνωση ενός ατόμου με πνευμονική υπέρταση, λέει η δρ Leopold.
Καταρχάς, οι γιατροί αποκλείουν συχνότερα προβλήματα, μεταξύ των οποίων παθήσεις του θυρεοειδούς, του ήπατος ή καρδιολογικά προβλήματα, ορισμένα από τα οποία μπορεί να είναι υποκείμενα της πνευμονικής υπέρτασης. Αλλά ο μόνος τρόπος για οριστική διάγνωση της πνευμονικής υπέρτασης είναι ο καθετηριασμός της δεξιάς πλευράς της καρδιάς, ο οποίος μετρά απευθείας την πίεση στο εσωτερικό των πνευμονικών αρτηριών και ελέγχει πόσο αίμα εξωθεί η καρδιά σας ανά λεπτό. Απεικονιστικές εξετάσεις (συμπεριλαμβανομένων υπερήχων και αξονικής τομογραφίας της καρδιάς), εξετάσεις της πνευμονικής λειτουργίας, αιματολογικές αναλύσεις και άλλες εξετάσεις συμβάλλουν στον εντοπισμό της υποκείμενης αιτίας.
Επιπλέον της αντιμετώπισης παθήσεων που συντελούν στην πνευμονική υπέρταση, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου και τη μείωση των επιπλοκών της. Σήμερα, ασθενείς με πνευμονική υπέρταση επιβιώνουν για μεγαλύτερο διάστημα συγκριτικά με το παρελθόν, χάρη στην πιο πρώιμη διάγνωση, που δίνει τη δυνατότητα να ξεκινήσει νωρίτερα η θεραπεία, λέει ο δρ Leopold. Η Ένωση Πνευμονικής Υπέρτασης (www.phassociation.org) διαθέτει πρόσθετες πληροφορίες για ασθενείς, μεταξύ των οποίων πηγές για την ανεύρεση ομάδων υποστήριξης διά ζώσης, τηλεφωνικά και διαδικτυακά.
Τύποι πνευμονικής υπέρτασης
Οι ειδικοί κατηγοριοποιούν την πνευμονική υπέρταση σε πέντε ομάδες, με βάση την υποκείμενη αιτία, ως εξής:
1. Πνευμονική αρτηριακή υπέρταση (ΠΑΥ). Παρουσιάζεται όταν οι πνευμονικές αρτηρίες εμφανίζουν στένωση, πάχυνση των τοιχωμάτων ή σκληραίνουν, με αποτέλεσμα την αύξηση της αρτηριακής πίεσης εντός των αγγείων. Στα αίτια περιλαμβάνονται συγγενή καρδιολογικά προβλήματα ή άλλα γενετικά αίτια, η λήψη ορισμένων φαρμάκων (μεταξύ των οποίων και η μεθαμφεταμίνη) και νοσήματα όπως το HIV/AIDS, η χρόνια ηπατοπάθεια και διαταραχές του συνδετικού ιστού.
2. Παθήσεις της αριστερής πλευράς της καρδιάς. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται οι παθήσεις της μιτροειδούς και της αορτικής βαλβίδας και προβλήματα της κύριας κοιλότητας εξώθησης της καρδιάς (αριστερή κοιλία). Αυτές οι παθήσεις έχουν ως αποτέλεσμα το αίμα να επιστρέφει στην καρδιά, αυξάνοντας την πίεση στις πνευμονικές αρτηρίες.
3. Πνευμονοπάθειες. Αυτές περιλαμβάνουν τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και την πνευμονική ίνωση (ουλοποίηση στο εσωτερικό των πνευμόνων). Οι διαταραχές αυτές περιορίζουν τη ροή του αίματος μέσω των πνευμόνων, αυξάνοντας την πίεση στα αγγεία των πνευμόνων.
4. Εμφράξεις στους πνεύμονες. Οι θρόμβοι αίματος και οι ουλές που προκαλούνται από αυτούς εμποδίζουν τη φυσιολογική ροή του αίματος μέσω των πνευμόνων. Η επιβάρυνση της δεξιάς πλευράς της καρδιάς που προκύπτει αυξάνει την αρτηριακή πίεση στην πνευμονική κυκλοφορία.
5. Άλλες παθήσεις. Ορισμένοι τύποι αιματολογικών, μεταβολικών, νεφρολογικών και φλεγμονωδών παθήσεων συνδέονται με την πνευμονική υπέρταση. Ωστόσο, οι υποκείμενες διασυνδέσεις και οι παράγοντες που τις προκαλούν παραμένουν ασαφείς.