Έχετε βολευτεί σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου, περιτριγυρισμένοι από αφοσιωμένους γιατρούς και νοσηλευτές και νιώθετε ανακουφισμένοι που αναρρώνετε σε έναν χώρο αποστολή του οποίου είναι να σας κάνει καλά.
Είστε όμως ασφαλείς; Μπορεί η ερώτηση να σας φαίνεται περίεργη, καθώς βρίσκεστε σε ένα νοσοκομείο, το οποίο στόχο έχει να αποκαταστήσει την υγεία σας ή ακόμη και να σας σώσει τη ζωή.
Περισσότερα από 33 εκατομμύρια άτομα εισήχθησαν το 2022 στα 6.000 νοσοκομεία των ΗΠΑ, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Νοσοκομείων. Περίπου 13 εκατομμύρια ήταν ηλικίας 65 ετών και άνω. Όλοι προσήλθαν στο νοσοκομείο σε μια ευάλωτη στιγμή τους, δείχνοντας εμπιστοσύνη ότι θα τους φρόντιζαν με ασφάλεια.
Κάποιες φορές όμως τα πράγματα δεν πάνε καλά. Παρά τις καλύτερες δυνατές προσπάθειες της ιατρικής ομάδας, ανεπιθύμητα συμβάντα και ιατρικά λάθη μπορεί να συμβούν.
«Τα νοσοκομεία δεν είναι όσο ασφαλή θα μπορούσαν να είναι», δηλώνει ο δρ David Bates, επικεφαλής του Τμήματος Παθολογίας στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital και διευθυντής του Κέντρου Ερευνών και Πρακτικών για την Ασφάλεια των Ασθενών, το οποίο λειτουργεί στο νοσοκομείο αυτό.
«Είναι σίγουρα ανησυχητικό», προσθέτει ο δρ Bates, που ηγήθηκε μιας μελέτης η οποία εξέταζε τα ανεπιθύμητα ιατρικά συμβάντα στη διάρκεια της νοσηλείας σε νοσοκομείο και δημοσιεύθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2023 στην ηλεκτρονική έκδοση του επιστημονικού περιοδικού The New England Journal of Medicine. «Με αυτό το δεδομένο, πρέπει να επισημανθούν οι τρόποι που υπάρχουν και με τους οποίους μπορούν οι ασθενείς και οι οικογένειές τους να προστατευθούν».
Τι μπορεί να πάει λάθος;
Η έρευνα του δρος Bates –η οποία επαναλάμβανε σε μεγάλο βαθμό μια ανάλυση που πραγματοποιήθηκε στο Χάρβαρντ το 1991– έδειξε επίσης ότι νοσοκομειακά ανεπιθύμητα συμβάντα συμβαίνουν δέκα φορές συχνότερα σε σχέση με 30 χρόνια πριν, αν και οι σχεδιασμοί των μελετών και ορισμένοι ορισμοί των συμβάντων διέφεραν. «Έμεινα έκπληκτος που υπάρχουν τόσα συμβάντα», δήλωσε ο δρ Bates.
Ο ίδιος και συνάδελφοί του ανέλυσαν ένα τυχαίο δείγμα 2.809 εισαγωγών σε 11 νοσοκομεία της Μασαχουσέτης το 2018. Ιατρικά συμβάντα που θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί συνέβησαν σχεδόν στο 7% του συνόλου των εισαγωγών, ενώ σοβαρά και ενδεχομένως απειλητικά για τη ζωή συμβάντα που θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί προέκυψαν στο 1%.
Ένα ανεπιθύμητο νοσοκομειακού συμβάν μπορούν να επηρεάσουν τη σωματική, ψυχική και οικονομική ευεξία ενός ασθενούς.
Τι συνιστά ιατρικό ανεπιθύμητο συμβάν; Ένα παράδειγμα είναι η λήψη από τον ασθενή λανθασμένου φαρμάκου ή λανθασμένης δόσης είτε η εμφάνιση νέας λοίμωξης στη διάρκεια της νοσηλείας, η ανάπτυξη ελκών κατάκλισης ή η πτώση.
«Τα αποτρέψιμα ανεπιθύμητα συμβάντα συνήθως συμβαίνουν επειδή κάποιος κάνει ένα λάθος ή και περισσότερα από ένα λάθη στη διάρκεια της φροντίδας», δηλώνει ο δρ Bates. «Πιστεύω ότι πολλά από αυτά οφείλονται στην πίεση που υφίστανται οι υπεύθυνοι για την παροχή φροντίδας σήμερα».
Διάφορα νοσοκομειακά πρωτόκολλα μπορούν συχνά να εντοπίσουν αυτά τα προβλήματα προτού ο ασθενής υποστεί βλάβη. «Συγχρόνως, αν και διαθέτουμε καλύτερο εξοπλισμό σήμερα, ο κίνδυνος των ιατρικών πράξεων είναι μεγαλύτερος σε ορισμένες περιπτώσεις», αναφέρει ο δρ Bates. «Σήμερα κάνουμε χειρουργικές επεμβάσεις για πιο σοβαρά προβλήματα και διαθέτουμε πιο ισχυρά φάρμακα, επομένως δεν προκαλεί έκπληξη το ότι βλέπουμε κάποια ανεπιθύμητα συμβάντα».
Τρόποι προστασίας
Οι συνέπειες ενός ανεπιθύμητου νοσοκομειακού συμβάντος μπορούν να επηρεάσουν τη σωματική, ψυχική και οικονομική ευεξία ενός ασθενούς. Μπορεί να καταλήξετε να παραμείνετε περισσότερο στο νοσοκομείο ή να αντιμετωπίσετε μια παρατεταμένη ανάρρωση στο σπίτι. Μέρος των συνεπειών είναι συχνά και η κατάθλιψη, επισημαίνει ο δρ Bates, «και όσο μεγαλύτεροι είστε σε ηλικία, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να υποστείτε ανεπιθύμητο συμβάν και αυτό να σας επηρεάσει ψυχολογικά».
Παρότι τα ανεπιθύμητα συμβάντα συχνά δεν μπορούν να προληφθούν –και σπανίως οφείλονται σε σφάλμα του ασθενούς–, ο δρ Bates προτείνει τρόπους με τους οποίους η δική σας επαγρύπνηση μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες να σας συμβεί κάποια αναποδιά.
Ζητήστε βοήθεια από κάποιον δικό σας. Ζητήστε από τον/τη σύζυγό σας, ένα ενήλικο παιδί σας ή κάποιο άλλο αγαπημένο πρόσωπο να βρίσκεται κοντά όσο είστε στο νοσοκομείο. Αυτό το έμπιστο πρόσωπο μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα δεύτερο ζευγάρι μάτια και αυτιά, και η συμβολή του είναι ιδιαίτερα πολύτιμη εάν είστε πολύ άρρωστοι, για να παρακολουθείτε τη φροντίδα που λαμβάνετε. «Ιδανικά, θα είναι πάντα εκεί, αλλά όσο περισσότερο μπορεί να είναι τόσο το καλύτερο», σχολιάζει ο δρ Bates.
Παρακολουθείτε τα φάρμακά σας. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε ποια φάρμακα παίρνετε συνήθως και για ποιο λόγο. Επίσης είναι ιδιαίτερα χρήσιμο αν ένα μέλος της οικογένειάς σας μπορεί να σας βοηθήσει να οργανώσετε τυχόν ερωτήσεις που έχετε για τα νέα ή μη οικεία φάρμακα – ή για τη διακοπή κάποιας αγωγής που λαμβάνετε. «Ο κατάλογος των φαρμάκων σας πιθανότατα θα αλλάξει αρκετά στη διάρκεια της νοσηλείας σας, οπότε θα πρέπει να έχετε μια λίστα με τα φάρμακα που λαμβάνατε κατά την εισαγωγή και μια λίστα με τα φάρμακα που λαμβάνετε κατά την έξοδό σας», αναφέρει ο δρ Bates.
Κατανοήστε τον κίνδυνο πτώσης. Η ομάδα φροντίδας θα πρέπει να εξετάσει ποιες καταστάσεις μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο πτώσης και να σας ενημερώσει πότε πρέπει να πατάτε το κουμπί κλήσης σε βοήθεια. «Πολλές φορές, η παραμονή σας στο νοσοκομείο μπορεί να σας εξασθενίσει σε βαθμό που δεν το περιμένατε», αναφέρει ο δρ Bates. «Μπορεί να σηκωθείτε ενώ δεν θα έπρεπε ή να σηκωθείτε χωρίς βοήθεια και να πέσετε».
Κινηθείτε τριγύρω εάν μπορείτε. Υπάρχει λόγος που το προσωπικό του νοσοκομείου σάς σηκώνει από το κρεβάτι σύντομα μετά από μια χειρουργική επέμβαση, όποτε αυτό είναι δυνατό. Η κίνηση του σώματος εντός ενός 24ώρου μετά από μια χειρουργική επέμβαση –μετακίνηση από το κρεβάτι στην καρέκλα, έγερση από την καρέκλα, άσκηση εντός ή εκτός του κρεβατιού, κάθισμα σε μια καρέκλα αντί για το κρεβάτι για να φάτε το γεύμα σας ή περπάτημα στους διαδρόμους– βοηθά να διατηρήσετε τη μυϊκή σας δύναμη, μειώνει τον κίνδυνο μετεγχειρητικών επιπλοκών και μειώνει τη διάρκεια της νοσηλείας στο νοσοκομείο, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2022 στο Journal of Comparative Effectiveness Research.
Θέλετε να μείνετε μακριά από το νοσοκομείο; Ασκηθείτε λίγο περισσότερο
Αν ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα, τι μπορεί να επιτύχει μία επιπλέον «δόση» καθημερινής άσκησης; Νέα ανάλυση δείχνει ότι μπορεί να σε κρατήσει έξω από το νοσοκομείο.
Η προσθήκη 20 λεπτών σωματικής δραστηριότητας μέτριας έως υψηλής έντασης –για παράδειγμα, πεζοπορία, ποδηλασία ή κολύμβηση– στο καθημερινό σας πρόγραμμα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο νοσοκομειακής νοσηλείας για διάφορα συχνά ιατρικά προβλήματα, υποστηρίζει η μελέτη.
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2023 στην ηλεκτρονική έκδοση του JAMA Network Open, χρησιμοποίησε δεδομένα από σχεδόν 82.000 ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο (μέσου όρου ηλικίας 62 ετών, 56% γυναίκες), οι οποίοι φορούσαν μια συσκευή παρακολούθησης δραστηριότητας για μία εβδομάδα. Κατά τα επόμενα επτά έτη, αυτοί που είχαν παρουσιάσει υψηλότερο επίπεδο σωματικής δραστηριότητας –ιδίως άσκηση μέτριας έως υψηλής έντασης– είχαν λιγότερες πιθανότητες να έχουν νοσηλευτεί για 9 από τις 25 συχνότερες αιτίες που συνήθως οδηγούν τους ανθρώπους στο νοσοκομείο: διαβήτης, παθήσεις της χοληδόχου κύστης, ουρολοιμώξεις, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, πνευμονία, θρόμβοι αίματος, αναιμία, εκκολπωμάτωση και πολύποδες του παχέος εντέρου.
Πώς μπορεί η άσκηση να οδηγήσει σε αυτό το αποτέλεσμα; Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι βοηθά στον έλεγχο του βάρους και της αρτηριακής πίεσης, ενώ επίσης βελτιώνει την κατάσταση στη φλεγμονή και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού. «Σε πάσχοντες από διαβήτη, για παράδειγμα, είναι σαφές ότι το σάκχαρο του αίματος ελέγχεται καλύτερα αν οι ασθενείς έχουν περισσότερη σωματική δραστηριότητα», δηλώνει ο δρ David Bates, επικεφαλής του Τμήματος Παθολογίας στο Brigham and Women’s Hospital. «Για παθήσεις όπως οι θρόμβοι αίματος και η πνευμονία, αν είστε περισσότερο δραστήριοι, ο κίνδυνος είναι επίσης χαμηλότερος».
«Το ασφαλέστερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να μείνετε εκτός νοσοκομείου», προσθέτει. «Όλο και περισσότερο γνωρίζουμε ότι η σωματική δραστηριότητα συνδέεται έντονα με καλύτερες εκβάσεις για ένα μεγάλο εύρος παθήσεων».