Το ανοσοποιητικό σας σύστημα, ένα δίκτυο από εξειδικευμένα κύτταρα και όργανα, προστατεύει το σώμα σας από ιούς, βακτήρια και άλλους εισβολείς. Μερικές φορές όμως, για λόγους που σε μεγάλο βαθμό εξακολουθούν να αποτελούν μυστήριο, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού εξαπολύουν μια άνευ λόγου επίθεση εναντίον των ιστών του ίδιου του σώματος. Αυτό οδηγεί στην αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων και άλλων ουσιών και στην ανάπτυξη φλεγμονής, με επακόλουθο την εμφάνιση του πόνου, της ερυθρότητας και του οιδήματος που χαρακτηρίζουν πολλά αυτοάνοσα νοσήματα (βλ. «Αυτοάνοσα νοσήματα: Από τις συχνές στις σπάνιες»).
Ωστόσο η φλεγμονή καταστρέφει επίσης την εσωτερική επικάλυψη των αιμοφόρων αγγείων, ευνοώντας την ανάπτυξη λιπώδους πλάκας, η οποία μπορεί να έχει ως συνέπεια τη στένωση των αρτηριών (αθηροσκλήρωση), να αυξήσει την αρτηριακή πίεση και να ενισχύσει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Η σύνδεση αυτή εξηγεί πιθανόν γιατί τα άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, έχουν υψηλότερα ποσοστά καρδιοπάθειας. Έως πρόσφατα, ωστόσο, το εύρος και η βαρύτητα αυτού του προβλήματος ήταν ασαφή.
Αυξημένος κίνδυνος
Όμως, το 2022 το Lancet δημοσίευσε μια μελέτη που εξέταζε τα ποσοστά καρδιαγγειακής νόσου σε συνδυασμό με 19 από τα συχνότερα αυτοάνοσα νοσήματα. Ανάλογα με τη συγκεκριμένη πάθηση, τα άτομα με αυτά τα νοσήματα είχαν έως και τριπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιαγγειακή νόσο σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς αυτοάνοσο νόσημα.
Η αξονική τομογραφία με ασβέστιο ανιχνεύει πρώιμες ενδείξεις αθηροσκλήρωσης και μπορεί να συμβάλει στην αξιολόγηση του κινδύνου ενός ατόμου και στην καθοδήγηση της θεραπευτικής αντιμετώπισης.
«Οι ασθενείς μου μου είπαν: “Δεν είχα ιδέα ότι το αυτοάνοσο νόσημα θα μπορούσε να επηρεάσει την καρδιά μου”», αναφέρει η δρ Brittany Weber, ειδική καρδιο-ρευματολόγος στο Brigham and Women’s Hospital, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. Πολλοί από τους ασθενείς της έχουν ρευματοειδή αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα ή λύκο – τρεις συχνές παθήσεις που συνδέονται με καρδιαγγειακά προβλήματα.
Η επίγνωση αυτού του αυξημένου κινδύνου είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί τα αυτοάνοσα νοσήματα εμφανίζονται κατά κανόνα σε άτομα 20 έως 40 ετών. Τα καρδιολογικά προβλήματα, με τη σειρά τους, μπορεί να αναπτυχθούν έως και μία δεκαετία νωρίτερα από ό,τι στα άτομα χωρίς αυτοάνοσο νόσημα. Η αξονική τομογραφία με ασβέστιο, η οποία ανιχνεύει πρώιμες ενδείξεις αθηροσκλήρωσης, μπορεί να συμβάλει στην αξιολόγηση του κινδύνου ενός ατόμου και στην καθοδήγηση της θεραπευτικής αντιμετώπισης, αναφέρει η δρ Weber. Μερικές φορές, προσθέτει, οι ασθενείς αποδίδουν στη ρευματοειδή αρθρίτιδα συμπτώματα που στην πραγματικότητα οφείλονται στην καρδιοπάθεια (όπως το λαχάνιασμα όταν ανεβαίνουν μια σκάλα).
Θεραπευτική συμβουλή
Επιπρόσθετα στη συνταγογράφηση στατινών και άλλων φαρμάκων που μειώνουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, οι καρδιο-ρευματολόγοι συνεργάζονται επίσης με τους ρευματολόγους για τη σωστή χρήση των τροποποιητικών της νόσου βιολογικών φαρμάκων, κάποια από τα οποία έχουν υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών ανεπιθύμητων ενεργειών από άλλα.
Οι ίδιες δίαιτες που συνιστώνται για την πρόληψη της καρδιοπάθειας (βλ. σελ. —) είναι επίσης ωφέλιμες για τα άτομα με αυτοάνοσο νόσημα. Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους βοηθά επίσης. Η άσκηση είναι πολλές φορές ιδιαίτερα δύσκολη για τα άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα, ιδίως για τα άτομα με βαριά ρευματοειδή αρθρίτιδα, τα οποία μπορεί να έχουν περιορισμένη κινητικότητα. «Πολλοί από τους ασθενείς μου προτιμούν την κολύμβηση, η οποία είναι πιο ανώδυνη για τις αρθρώσεις», δηλώνει η δρ Weber. Άλλοι βρίσκουν ότι τους βοηθάει η γιόγκα, ιδίως λόγω της πρόσθετης ανακούφισης από το στρες και της χαλάρωσης που παρέχει. Η χρήση ενός ελλειπτικού μηχανήματος είναι άλλη μία άσκηση που μπορεί να αυξήσει την καρδιακή συχνότητα χωρίς να ασκήσει πολύ μεγάλη πίεση στις αρθρώσεις.
Αυτοάνοσα νοσήματα: Από τις συχνές στις σπάνιες
Στις ΗΠΑ, έως και 8% των ατόμων έχουν αυτοάνοσο νόσημα, το οποίο εκδηλώνεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται μη φυσιολογικά σε υγιή όργανα και ιστούς. Για άγνωστους λόγους, οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν αυτές τις παθήσεις. Από τα πάνω από 100 γνωστά αυτοάνοσα νοσήματα, τα τρία που περιγράφονται παρακάτω είναι από τα πιο συχνά και τα καλύτερα μελετημένα. Τα περισσότερα όμως αυτοάνοσα νοσήματα είναι σπάνια και, επομένως, λιγότερο κατανοητά.
Ψωρίαση. Η φλεγμονή στην ψωρίαση αφορά το δέρμα, προκαλώντας ένα ροζ ή ανοιχτό κόκκινο φολιδώδες δερματικό εξάνθημα το οποίο έχει μορφή πλάκας, συνήθως στο πίσω μέρος του αγκώνα, στις πτυχώσεις του δέρματος και στο τριχωτό της κεφαλής. Περίπου ένα στα τρία άτομα με ψωρίαση έχουν επίσης ψωριασική αρθρίτιδα, η οποία προκαλεί φλεγμονή των αρθρώσεων (ιδίως στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών ή στα γόνατα) και πρωινή δυσκαμψία.
Ρευματοειδής αρθρίτιδα. Η επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος έχει στόχο την επικάλυψη των αρθρώσεων (αρθρικός υμένας), προκαλώντας φλεγμονή που χαρακτηρίζεται από οίδημα, πόνο και δυσκαμψία. Συνήθως αφορά πολλές αρθρώσεις συγχρόνως, ιδίως στα χέρια και στα πόδια. Άλλα συμπτώματα είναι η κόπωση και η επίμονη πρωινή δυσκαμψία.
Λύκος. Η φλεγμονώδης διεργασία στον λύκο μπορεί να πλήξει σχεδόν κάθε όργανο στο σώμα, προκαλώντας ένα μεγάλο εύρος συμπτωμάτων. Τα συνήθη πρώιμα συμπτώματα είναι πυρετός και πόνος στις αρθρώσεις, παρόμοιος με αυτόν της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Ένα χαρακτηριστικό του σύμπτωμα είναι ένα «εξάνθημα σε σχήμα πεταλούδας», το οποίο απλώνεται στη μύτη και στα μάγουλα. Επίσης, μπορεί να εμφανιστεί βλάβη στην καρδιά, στους πνεύμονες, στους νεφρούς και στα αιμοφόρα αγγεία.
