Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι μπορεί κανείς να πάθει μια καρδιακή προσβολή χωρίς να το καταλάβει. Στην πραγματικότητα, οι λεγόμενες σιωπηρές καρδιακές προσβολές εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύουν ένα 30% με 60% του συνόλου των καρδιακών προσβολών. Όμως η αναγνώριση και η αντίδραση σε μια σιωπηρή καρδιακή προσβολή είναι σημαντικές, καθώς μπορεί να αποτελεί προάγγελο ενός σοβαρότερου, δυνητικά θανατηφόρου, καρδιακού επεισοδίου.
«Μια καρδιακή προσβολή μπορεί να είναι σιωπηρή για διάφορους λόγους», λέει ο καρδιολόγος δρ Peter Stone, καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Όπως μια τυπική καρδιακή προσβολή, έτσι και μια σιωπηρή συμβαίνει όταν το μυοκάρδιο δεν τροφοδοτείται επαρκώς με αίμα, κάτι που συνήθως συμβαίνει όταν ένας θρόμβος φράσσει τη ροή του αίματος σε μια στενωμένη αρτηρία της καρδιάς.
Η ποιότητα, η διάρκεια και η ένταση του πόνου που προκαλείται μπορεί να ποικίλλουν αρκετά. Ορισμένοι ασθενείς περιγράφουν την αίσθηση σαν έναν διάχυτο πόνο ή σαν μια ισχυρή πίεση, που μπορεί να είναι ήπια ή σύντομη και κατά συνέπεια να περνά απαρατήρητη ή ο ασθενής να την αγνοεί. Συνήθως, η μείωση της ροής του αίματος πρέπει να διαρκέσει περίπου 15 με 30 λεπτά ώστε να προκληθεί μια ανιχνεύσιμη καρδιακή προσβολή (που σημαίνει ότι τμήμα του μυοκαρδίου υφίσταται βλάβη ή νεκρώνεται). Μερικές φορές τα συμπτώματα εμφανίζονται και υποχωρούν, φαινόμενο που οι γιατροί ονομάζουν «παροδικά συμπτώματα». «Όταν ένας θρόμβος φράσσει μια αρτηρία, τίθεται άμεσα σε λειτουργία η φυσιολογική διαδικασία του οργανισμού για να διαλύσει τον θρόμβο», εξηγεί ο δρ Stone. Εάν ο θρόμβος διαλυθεί, τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν – όμως θα επανέλθουν εάν υπερισχύσουν οι παράγοντες που ευνοούν τον σχηματισμό θρόμβων.
Αντανακλαστικός και αναγόμενος πόνος
Διάφορες ιδιορρυθμίες που συνδέονται με την αντίληψη του πόνου ενδέχεται να παίζουν ρόλο στη μη αναγνώριση μιας καρδιακής προσβολής. «Ο κόσμος συχνά πιστεύει ότι η δυσφορία πρέπει να εντοπίζεται στην αριστερή πλευρά του θώρακα, γιατί εκεί βρίσκεται η καρδιά», λέει ο δρ Stone. Όμως, νεύρα στο εσωτερικό της καρδιάς μπορεί να στέλνουν σήματα στα νεύρα που την περιβάλλουν, προκαλώντας πόνο που αντανακλά στο στομάχι, στην πλάτη, στον αυχένα, σε έναν βραχίονα ή στην κάτω γνάθο.
Oι λεγόμενες σιωπηρές καρδιακές προσβολές εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύουν ένα 30 έως 60% του συνόλου των καρδιακών προσβολών.
Παραδείγματος χάριν, εάν η στένωση μιας αρτηρίας εμφανίζεται κοντά στο κάτω τμήμα της καρδιάς, μπορεί να επηρεάζει νεύρα του διαφράγματος, της μυϊκής μεμβράνης που χωρίζει τον θώρακα από την κοιλότητα της κοιλιάς, εξηγεί ο δρ Stone. Αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό ως κοιλιακή δυσφορία ή ναυτία. Ίσως κάποιοι να αισθανθούν πόνο σε έναν ώμο, ένα κλασικό παράδειγμα «αναγόμενου πόνου». Το φαινόμενο αυτό –στο οποίο ο πόνος γίνεται αντιληπτός σε διαφορετικό σημείο και όχι στην πραγματική πηγή του– συμβαίνει λόγω συμπτώσεων στο δίκτυο των νεύρων της σπονδυλικής στήλης.
Λανθασμένη απόδοση συμπτωμάτων
Προβλήματα των πνευμόνων και του οισοφάγου (του σωλήνα που συνδέει τον λαιμό με το στομάχι) μερικές φορές χαρακτηρίζονται εσφαλμένα ως καρδιακή προσβολή, αλλά είναι δυνατό να συμβεί και το αντίθετο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ασθενείς υποθέτουν ότι ένας πόνος στο στήθος τους οφείλεται σε μια λοίμωξη του αναπνευστικού ή σε άλλη πάθηση των πνευμόνων, ενώ στην πραγματικότητα υφίστανται καρδιακή προσβολή. Μια άλλη πιθανή λανθασμένη απόδοση συμπτώματος είναι ο καύσος από δυσπεψία, ο οποίος παρουσιάζεται όταν οξέα του στομάχου ανεβαίνουν στον οισοφάγο (βλ. «Καρδιοπάθεια και στομαχικός καύσος: Πώς αλληλεπικαλύπτονται;» στο τεύχος Καρδιολογίας Ιανουαρίου 2023 των Θεμάτων Υγείας).
Εάν έχετε διαβήτη, είναι περισσότερο πιθανό να υποστείτε μια σιωπηρή καρδιακή προσβολή. Με τον χρόνο, το υψηλό σάκχαρο αίματος μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα νεύρα και στα μικρά αιμοφόρα αγγεία που τα τροφοδοτούν – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διαβιβάζουν τα σήματα πόνου.
Αν και η ανοχή του πόνου μπορεί να είναι φυσιολογική, σε αυτήν εμπλέκονται και συναισθηματικοί και πολιτισμικοί παράγοντες, λέει ο δρ Stone. Παραδείγματος χάριν, ορισμένα άτομα μπορεί να παραβλέπουν ή να αγνοούν τον πόνο γιατί δεν θέλουν να φανούν αδύναμοι.
Πώς ανιχνεύεται η σιωπηρή καρδιακή προσβολή;
Η βλάβη του μυοκαρδίου από μια καρδιακή προσβολή βάζει μια ευδιάκριτη υπογραφή στο ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), που είναι μια καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς. Ένας υπέρηχος της καρδιάς (ηχωκαρδιογράφημα) μπορεί επίσης να εντοπίσει μια προηγούμενη καρδιακή προσβολή. Ακολουθείτε υγιεινές συνήθειες στον τρόπο ζωής σας (και πάρτε φάρμακα, αν είναι απαραίτητο) ώστε να διασφαλίσετε ότι το βάρος, η αρτηριακή πίεση, η χοληστερόλη και οι τιμές σακχάρου στο αίμα σας βρίσκονται εντός των φυσιολογικών ορίων.
