Η ζεστασιά των ακτίνων του ήλιου και τα λουλούδια που ανθίζουν μας προσκαλούν με φυσικό τρόπο να βγούμε έξω την άνοιξη. Καθώς όμως περνάτε περισσότερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, να θυμάστε ότι οι μέλισσες, οι σφήκες και οι σκούρκοι περιφέρονται αναζητώντας τροφή και νέκταρ. Η εποχική αύξηση των πληθυσμών τους αυξάνει τον κίνδυνο για τυχαία συναπαντήματα και τσιμπήματα.
Οι συνέπειες του τσιμπήματος
Οι μέλισσες, οι σφήκες και οι σκούρκοι εκκρίνουν δηλητήριο όταν τσιμπούν. Το δηλητήριο περιέχει πρωτεΐνες οι οποίες ανοίγουν τρύπες στα κύτταρα και τους προξενούν πρόσθετη βλάβη. Αυτό γίνεται αμέσως αντιληπτό ως πόνος και κνησμός (φαγούρα), που προκαλούνται στο πλαίσιο μιας φυσιολογικής διαδικασίας που απομονώνει το δηλητήριο και το εμποδίζει να εξαπλωθεί.
«Το δηλητήριο ενεργοποιεί επίσης τα ιστιοκύτταρα, τα οποία προκαλούν επιπλέον οίδημα (πρήξιμο) και ερυθρότητα. Τα ιστιοκύτταρα απελευθερώνουν στην περιοχή ένζυμα για να διασπάσουν τις επικίνδυνες πρωτεΐνες του δηλητηρίου και να μας προστατεύσουν από τις τοξικές τους επιδράσεις», εξηγεί η δρ Caroline Sokol, αλλεργιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης.
Αλλεργικές αντιδράσεις
Στα περισσότερα άτομα, κατά τις ημέρες μετά το τσίμπημα, το δηλητήριο διασπάται και ο οργανισμός αρχίζει να επιδιορθώνει τη βλάβη στους ιστούς. Το οίδημα και η ερυθρότητα διαρκούν περίπου μία ημέρα. Σε ορισμένα άτομα, ωστόσο, το τσίμπημα προκαλεί έναν από δύο πιθανούς τύπους αλλεργικής αντίδρασης.
Μια μη απειλητική για τη ζωή αντίδραση προκαλεί μακροχρόνια συμπτώματα στο σημείο του τσιμπήματος.
«Μπορεί να είναι αρκετά έντονη, προκαλώντας έντονο οίδημα και ερυθρότητα, που παραμένουν αρκετές ημέρες έως μία εβδομάδα. Τα κύτταρα συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται και προσπαθούν να προκαλέσουν περαιτέρω ενεργοποίηση γιατί το σώμα διαισθάνεται κίνδυνο. Δεν κατανοούμε πλήρως γιατί», αναφέρει η δρ Sokol.
Μια απειλητική για τη ζωή αντίδραση σε ένα τσίμπημα, η οποία ονομάζεται αναφυλαξία, επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό. «Περιλαμβάνει αρκετά συστήματα του οργανισμού συγχρόνως. Για παράδειγμα, μπορεί να εμφανίσετε κνίδωση [καντήλες (πομφοί) και κνησμός] στο δέρμα, κρίση άσθματος στους πνεύμονες, έντονο οίδημα στην αναπνευστική οδό, το οποίο εμποδίζει το οξυγόνο, και αιφνίδια πτώση της αρτηριακής πίεσης», αναφέρει η δρ Sokol.
Αντιμετώπιση
Παρατηρήστε προσεκτικά πώς αντιδρά ο οργανισμός σας αν βιώσετε τη δυσάρεστη εμπειρία του τσιμπήματος.
Αν αναπτύξετε διάχυτη κνίδωση ή δυσκολία στην αναπνοή, θα μπορούσε να είναι αναφυλαξία. Καλέστε το 166 και –αν την έχετε πρόχειρη– κάντε μια ένεση επινεφρίνης (αδρεναλίνης) με μια συσκευή αυτόματης χορήγησης. «Είναι το καλύτερο και το μοναδικό αντίδοτο», δηλώνει η δρ Sokol.
«Η επινεφρίνη ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, με αποτέλεσμα να εξουδετερώνονται πολλά συμπτώματα – για παράδειγμα, διευρύνονται οι πνεύμονες, αυξάνεται η αρτηριακή πίεση ή φεύγει η κνίδωση», εξηγεί η δρ Sokol.
Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, θα χρειαστεί απλά να αντιμετωπίσετε τον πόνο και το οίδημα. Η δρ Sokol συνιστά να χρησιμοποιήσετε μια κομπρέσα με πάγο για το οίδημα, να εφαρμόσετε μια μη συνταγογραφούμενη κρέμα υδροκορτιζόνης στο σημείο του τσιμπήματος για να ανακουφιστείτε από τον κνησμό και το οίδημα και να πάρετε ένα αντιισταμινικό –όπως φεξοφεναδίνη, λαραταδίνη ή σετιριζίνη– για τη μείωση του κνησμού.
Μιλήστε με τον γιατρό σας αν έχετε οίδημα το οποίο δεν φεύγει μετά από μερικές ημέρες ή αν εμφανίσετε στο δέρμα μια κόκκινη γραμμή που εκτείνεται από το τσίμπημα προς την καρδιά σας.
Προετοιμαστείτε εκ των προτέρων
Ελέγξτε το οικιακό σας κουτί πρώτων βοηθειών για να βεβαιωθείτε ότι έχετε αντιισταμινικά και κρέμα κορτιζόνης, για την περίπτωση που σας τσιμπήσει κάποια μέλισσα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις τσιμπήματος, είναι αρκετό να χρησιμοποιήσετε μια κομπρέσα με πάγο για το οίδημα, κρέμα υδροκορτιζόνης στο σημείο του τσιμπήματος για ανακούφιση και ένα αντιισταμινικό για τη μείωση του κνησμού.
Δεν χρειάζεται να κάνετε ένεση επινεφρίνης, εκτός και αν γνωρίζετε ότι διατρέχετε κίνδυνο για αλλεργική αντίδραση στα τσιμπήματα. Το προειδοποιητικό σημάδι κινδύνου είναι μια προηγούμενη αλλεργική αντίδραση –π.χ. κνίδωση ή αναφυλαξία– στο τσίμπημα οποιουδήποτε εντόμου.
«Στην περίπτωση αυτή, φροντίστε να έχετε μαζί σας όχι μία, αλλά δύο ενέσεις επινεφρίνης όπου και αν πάτε. Μπορεί να χρειαστείτε δεύτερη δόση με βάση το βάρος σας ή τη διάρκεια των επιδράσεων του δηλητηρίου», εξηγεί η δρ Sokol.
Πρόληψη
Σε εξωτερικούς χώρους είναι πάντοτε καλό να φοράτε αντηλιακό, καπέλο, μακριά μανίκια και παντελόνια για να προστατεύσετε το δέρμα σας από τις ισχυρές υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.
Οι συνήθειες αυτές θα σας βοηθήσουν επίσης να προστατευτείτε από συναντήσεις με μέλισσες, σφήκες ή σκούρκους. Μπορείτε επίσης να αποφεύγετε να φοράτε ρούχα με έντονα φωτεινά χρώματα, τα οποία μπορεί να προσελκύουν τα έντομα.
Αν έχετε ιστορικό αναφυλαξίας, εξετάστε το ενδεχόμενο να κάνετε μια σειρά από αντιαλλεργικές ενέσεις που μειώνουν τον κίνδυνο αναφυλακτικών αντιδράσεων στα τσιμπήματα. Στις ΗΠΑ, το ασφαλιστικό πρόγραμμα Medicare καλύπτει αυτές τις ενέσεις.
«Δεν θα αποτρέψουν όλα τα συμπτώματα ενός τσιμπήματος, αλλά θα σας προστατεύσουν από την αναφυλαξία», δηλώνει η δρ Sokol. «Κάντε ό,τι μπορείτε για να προστατευτείτε».
Τα βασικά για την αντιμετώπιση του τσιμπήματος
-Αντιισταμινικά για τη μείωση του κνησμού (φαγούρας).
-Κομπρέσες με πάγο για μείωση του οιδήματος (πρηξίματος).
-Κρέμα υδροκορτιζόνης για ανακούφιση από τον κνησμό και το οίδημα.
-Συσκευές αυτοχορήγησης επινεφρίνης (εάν διατρέχετε κίνδυνο για αλλεργική αντίδραση στα τσιμπήματα).
