Για πολλές γυναίκες, η έλευση της εμμηνόπαυσης είναι λόγος εορτασμού. Μετά από δεκαετίες μηνιαίας αιμορραγίας, η περίοδος θα αποτελέσει επιτέλους παρελθόν, όπως και η ανησυχία για τυχόν εγκυμοσύνη. Κάποιες από εμάς, ωστόσο, αναμένουμε με ανυπομονησία αυτή τη μετάβαση και για έναν ακόμη λόγο: η μείωση του επιπέδου των οιστρογόνων συχνά βελτιώνει τα ινομυώματα, αυτές τις μη καρκινικές μάζες στο τοίχωμα της μήτρας οι οποίες επηρεάζουν οκτώ στις δέκα γυναίκες έως την ηλικία των 50 ετών.
Οι γυναίκες ηλικίας 40 έως 55 ετών των οποίων τα ινομυώματα προκαλούν μόνο ήπια συμπτώματα μπορεί να πρέπει να κάνουν λίγη ακόμη υπομονή, δεδομένου ότι τα ινομυώματα βασίζονται στα οιστρογόνα για να αναπτυχθούν. Ωστόσο, οι γυναίκες που έχουν πιο ενοχλητικά συμπτώματα –όπως έντονη αιμορραγία, πόνο στην πυελική χώρα ή στη μέση, μετεωρισμό (φούσκωμα), συχνουρία ή επώδυνη σεξουαλική επαφή– είναι πιθανό να μην ανακουφιστούν με την εμμηνόπαυση. Η σιωπηλή αύξηση των ινομυωμάτων στην πάροδο των ετών μπορεί να τα κάνει να δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα στη διάρκεια της εμμηνόπαυσης και μετά από αυτήν, και όχι να μειωθούν, όπως θα αναμενόταν.
«Το μήνυμα που λαμβάνουν οι γυναίκες είναι ότι, αν μπορείτε να κάνετε υπομονή έως την εμμηνόπαυση, τα ινομυώματα θα βελτιωθούν», δηλώνει η δρ Elisa Jorgensen, χειρουργός ειδικευμένη στην ελάχιστα επεμβατική γυναικολογική χειρουργική στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης. «Όμως, πολλές γυναίκες δεν μπορούν να περιμένουν τόσο πολύ, γιατί τα συμπτώματα έχουν γίνει εξουθενωτικά. Επιπλέον, κάποιες γυναίκες φτάνουν στην εμμηνόπαυση, αλλά εξακολουθούν να υποφέρουν από συμπτώματα».
Παράγοντες που επηρεάζουν την αύξηση
Τα ινομυώματα, γνωστά επίσης ως λειομυώματα της μήτρας, μπορεί να είναι μικρά όπως η κεφαλή μιας βελόνας ή μεγάλα όπως ένα πορτοκάλι. Αν και η αιτία τους είναι άγνωστη, οι μάζες αυτές μπορεί να κληροδοτούνται στα μέλη της ίδιας οικογένειας.
Αν και η άποψη που κυριαρχεί είναι ότι τα ινομυώματα είναι πρόβλημα των νέων γυναικών, πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι είναι πιθανό να πρωτοεμφανιστούν καθώς πλησιάζει η εμμηνόπαυση. Περίπου το ένα τρίτο των νεοδιαγνωσθέντων ινομυωμάτων εμφανίζονται σε γυναίκες ηλικίας 45 έως 50 ετών, σύμφωνα με εργασία που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 στο Menopause και η οποία ανέφερε μια μελέτη του 2009 που περιλάμβανε σχεδόν 1.800 γυναίκες.
«Μια γυναίκα μπορεί να έχει μικρά ινομυώματα νωρίτερα και να μην τα παρατηρήσει, αλλά με την πάροδο του χρόνου –καθώς πλησιάζει στην ηλικία των 50 ετών– τα ινομυώματα μπορεί να φτάσουν σε μέγεθος που θα τα παρατηρήσει», επισημαίνει η δρ Jorgensen.
Μια γυναίκα μπορεί να έχει μικρά ινομυώματα νωρίτερα και να μην τα παρατηρήσει, αλλά με την πάροδο του χρόνου –καθώς πλησιάζει στην ηλικία των 50 ετών– τα ινομυώματα μπορεί να φτάσουν σε μέγεθος που θα τα παρατηρήσει.
Ένα άλλο άρθρο στο Menopause, το οποίο δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2021, ανέφερε ότι τα μικρά ινομυώματα μπορεί να συνεχίσουν να αυξάνονται και μετά την έλευση της εμμηνόπαυσης. Η μελέτη παρακολούθησε την ενεργή αύξηση των ινομυωμάτων σε 102 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες για πέντε χρόνια, χρησιμοποιώντας κολπικά υπερηχογραφήματα κάθε έξι μήνες. Οι ερευνητές εξεπλάγησαν όταν παρατήρησαν ότι τα μικρά ινομυώματα αυξάνονταν συχνότερα από ό,τι τα μεγάλα σε αυτές τις γυναίκες. Επιπλέον, τα ινομυώματα αυξάνονταν πιο γρήγορα και σε μεγαλύτερο μέγεθος στις συμμετέχουσες που ήταν υπέρβαρες ή παχύσαρκες.
Ορμονικά ζητήματα
Η ορμονοθεραπεία είναι άλλος ένας παράγοντας που αυξάνει την πιθανότητα να αναπτυχθούν ινομυώματα ή να επιδεινωθούν με την αύξηση της ηλικίας, επισημαίνει η δρ Jorgensen. Επειδή τα ινομυώματα είναι ευαίσθητα στα οιστρογόνα, οι γυναίκες που λαμβάνουν ορμονοθεραπεία για να μετριάσουν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μπορεί να εμφανίσουν αύξηση των ινομυωμάτων. Από την άλλη, οι γιατροί μπορεί να συνταγογραφήσουν αντισυλληπτικά χάπια συνδυασμού οιστρογόνου-προγεστίνης για προεμμηνοπαυσιακές και περιεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με ινομυώματα που εμφανίζουν συμπτώματα. «Τα χάπια αυτά διακόπτουν τον φυσικό ορμονικό κύκλο του σώματος και έτσι δεν εντείνουν το πρόβλημα των ινομυωμάτων», εξηγεί η δρ Jorgensen.
Θεραπευτικές επιλογές μετά την εμμηνόπαυση
Τα συμπτώματα των ινομυωμάτων σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί επίσης να επηρεαστούν από θεραπείες που χορηγούνται για άλλα προβλήματα υγείας. Για παράδειγμα, η έντονη αιμορραγία συνήθως μειώνεται καθώς πλησιάζει η εμμηνόπαυση, ακόμη και αν άλλα συμπτώματα επιμένουν. Συχνά όμως δεν μειώνεται στις γυναίκες που πρέπει να λαμβάνουν αντιπηκτικό φάρμακο.
«Ακόμη και αν η αιμορραγία σταματήσει», σχολιάζει η δρ Jorgensen, «τα ινομυώματα μπορεί και πάλι να πιέζουν την ουροδόχο κύστη και έτσι οι γυναίκες θα συνεχίσουν να εμφανίζουν συμπτώματα όπως συχνουρία, ακράτεια ούρων και πόνο στη μέση, μεταξύ άλλων. Τα ινομυώματα μπορεί να καταλαμβάνουν χώρο, εμποδίζοντας την ουροδόχο κύστη να διευρυνθεί, με αποτέλεσμα να πρέπει να πηγαίνετε στην τουαλέτα πιο συχνά και να έχετε περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσετε διαρροή ούρων».
Πέραν των συνεπειών των έντονων συμπτωμάτων, τα ινομυώματα που συνεχίζουν να αυξάνονται με αξιοσημείωτο ρυθμό μετά την εμμηνόπαυση αυξάνουν την πιθανότητα για καρκίνο, επισημαίνει η δρ Jorgensen. «Σε περίπτωση τέτοιων αναπτυσσόμενων ινομυωμάτων, θα παρακολουθούσα την αύξησή τους και μπορεί να συνιστούσα χειρουργική αφαίρεση», προσθέτει. «Είναι πολύ σπάνιο ένα ινομύωμα να εξελιχθεί σε καρκίνο, αλλά θα ήθελα να είμαι σίγουρη».
Η χειρουργική αφαίρεση των ινομυωμάτων, που ονομάζεται μυομεκτομή, είναι μαζί με την υστερεκτομή οι δύο επεμβάσεις τις οποίες συνιστούν πιο συχνά οι γιατροί σε γυναίκες που αναζητούν θεραπεία για τα ινομυώματα μετά την εμμηνόπαυση, αναφέρει η δρ Jorgensen. Παρόλο που υπάρχουν αρκετές άλλες τεχνικές για την αντιμετώπιση των ινομυωμάτων, οι περισσότερες δεν λειτουργούν τόσο καλά στις γυναίκες που έχουν φτάσει στην εμμηνόπαυση, λόγω της πολύπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ του επιπέδου των ορμονών και της ανάπτυξης των ινωμάτων.
«Εάν έχετε μπει στην εμμηνόπαυση, γενικά δεν θα μπορείτε να επωφεληθείτε από τις περισσότερες από τις άλλες θεραπείες που συρρικνώνουν τα ινομυώματα», δηλώνει η δρ Jorgensen. Αυτό οφείλεται στο ότι θεωρείται πως τα μετεμμηνοπαυσιακά ινομυώματα έχουν ήδη συρρικνωθεί όσο μπορούσαν να συρρικνωθούν μετά την πτώση της παραγωγής οιστρογόνων στο σώμα και, επομένως, οι επιπλέον θεραπείες που αποβλέπουν στην αναστολή των οιστρογόνων δεν θα κάνουν καμία διαφορά.