Ένας τρομερός πονοκέφαλος, όπως η ημικρανία, μπορεί να καταστρέψει την ημέρα σου και να σε αναγκάσει να παραιτηθείς από τις δραστηριότητές σου. Όμως, ο «χειρότερος πονοκέφαλος της ζωής σου» είναι ενδεχομένως πολύ πιο επικίνδυνος. Είναι γνωστός ως «κεραυνοβόλος κεφαλαλγία» και η ένταση του πόνου κορυφώνεται μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα ή λεπτά. Αυτό το ανησυχητικό σύμπτωμα μπορεί να προκαλείται από ανεύρυσμα εγκεφάλου – ένα ευένδοτο σημείο στο τοίχωμα μιας αρτηρίας του εγκεφάλου, το οποίο φουσκώνει και προβάλλει όπως ένας μικρός σάκος.
Αν αυτός ο σάκος εμφανίσει διαρροή ή υποστεί ρήξη, τότε προκαλείται αιφνίδιος, έντονος πόνος και αιμορραγία, κατάσταση που μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Απαιτείται άμεση κλήση στο 166.
Ποιοι εμφανίζουν ανεύρυσμα;
Υπολογίζεται ότι έως και 15 εκατομμύρια άτομα στις ΗΠΑ σε μια δεδομένη στιγμή έχουν ανεύρυσμα εγκεφάλου. Ωστόσο τα ανευρύσματα είναι δύσκολο να ανιχνευθούν. Συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα, εκτός και αν μεγαλώσουν πολύ και πιέζουν τα νεύρα ή αν εμφανίσουν διαρροή ή υποστούν ρήξη (κάτι που συμβαίνει σε περίπου 30.000 άτομα κάθε χρόνο).
Και, για να γίνει ακόμη πιο πολύπλοκο, δεν γνωρίζουμε ποιος θα αναπτύξει ανεύρυσμα εγκεφάλου. Τα περισσότερα περιστατικά εμφανίζονται τυχαία και μπορούν να συμβούν σε οποιονδήποτε, σε οποιαδήποτε ηλικία. Λιγότερο συχνά, τα ανευρύσματα εγκεφάλου τείνουν να εμφανίζονται στα μέλη μιας οικογένειας. Παράγοντες κινδύνου για ανεύρυσμα εγκεφάλου είναι οι εξής: γυναικείο φύλο, ηλικία άνω των 50 ετών και κάπνισμα, υψηλή αρτηριακή πίεση, οικογενειακό ιστορικό ανευρυσμάτων εγκεφάλου.
Γιατί το ανεύρυσμα υφίσταται ρήξη
Τις περισσότερες φορές, τα ανευρύσματα εγκεφάλου δεν υφίστανται ρήξη. Μπορεί να έχεις ένα ανεύρυσμα σε όλη σου τη ζωή και να μην το μάθεις ποτέ.
Όμως, ορισμένα χαρακτηριστικά ή συνήθειες του τρόπου ζωής συμβάλλουν στον κίνδυνο ρήξης. «Ο κύριος παράγοντας κινδύνου για ρήξη είναι το μέγεθος του ανευρύσματος. Η χρόνια υψηλή αρτηριακή πίεση και το κάπνισμα μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε μεγάλη αύξηση και σε ρήξη του ανευρύσματος», αναφέρει η δρ Rose Du, διευθύντρια Αγγειοεγκεφαλικής Χειρουργικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
Συμπτώματα ρήξης
Όταν ένα ανεύρυσμα εμφανίσει διαρροή ή υποστεί ρήξη, αλλάζει η πίεση μέσα στο κρανίο. Η φυσιολογική πίεση είναι πολύ χαμηλή. Καθώς όμως το αίμα διαρρέει έξω από το ανεύρυσμα και εισέρχεται στον χώρο γύρω από τον εγκέφαλο, η πίεση αυξάνεται υπερβολικά, προκαλώντας βλάβη, οίδημα, συσσώρευση υγρού και αιφνίδιο, έντονο πόνο. «Ο πόνος δεν αυξάνεται σταδιακά. Είναι κεραυνοβόλος και αφορά ολόκληρο το κεφάλι, όχι μόνο τη μία πλευρά ή ένα σημείο», εξηγεί η δρ Du. «Δεν μοιάζει με καμία κεφαλαλγία που μπορεί να είχατε στο παρελθόν».
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι μόνο μια μικρή μειονότητα των ανευρυσμάτων εγκεφάλου υφίσταται ρήξη. Αν συμβεί αυτό, το άτομο συνήθως επιβιώνει και μπορεί ακόμη και να αναρρώσει πλήρως.
Εάν η ρήξη είναι μεγάλη, μπορεί επίσης να εμφανίσετε σύγχυση, ναυτία ή υπνηλία. Μπορεί να εμφανίσετε θαμπή όραση ή ακαμψία στον αυχένα, να λιποθυμήσετε ή ακόμη και να πέσετε σε κώμα. Το περιστατικό θα μπορούσε να είναι θανατηφόρο.
Αν η διαρροή είναι πολύ μικρή, η δρ Du λέει ότι θα εμφανίσετε αιφνίδια, έντονη κεφαλαλγία, αλλά πιθανότατα δεν θα έχετε άλλα συμπτώματα. Τελικά θα αισθανθείτε καλύτερα (σε μερικές ημέρες ή εβδομάδες) και μπορεί να θεωρήσετε ότι το συμβάν ήταν απλώς μια τρομερή ημικρανία.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η ημικρανία αναπτύσσεται αργά. Ο πονοκέφαλος από ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου είναι ξαφνικός: πριν από πέντε λεπτά ήσασταν απολύτως καλά και ξαφνικά υποφέρετε με οδύνη.
Αντιμετώπιση της ρήξης ανευρύσματος
Μην προσπαθήσετε να καθορίσετε ποιον τύπο ή βαθμό «κεραυνοβόλου κεφαλαλγίας» έχετε. Οποιαδήποτε αιφνίδια, πολύ έντονη κεφαλαλγία θεωρείται επείγουσα ιατρική κατάσταση που είναι απειλητική για τη ζωή και πρέπει να διερευνηθεί σε τμήμα επειγόντων περιστατικών το συντομότερο δυνατό.
Όταν η κεφαλαλγία οφείλεται σε διαρροή ή ρήξη ανευρύσματος του εγκεφάλου, μπορεί να χρειαστεί παροχέτευση του υγρού από τον εγκέφαλο και ενδέχεται να ενδείκνυται χειρουργική επέμβαση για κλείσιμο του ανευρύσματος, ανάλογα με την κατάστασή σας.
Αυτό μπορεί να γίνει με κλασική ανοιχτή χειρουργική επέμβαση (με διάνοιξη κρανίου) ή με μια λιγότερο επεμβατική διαδικασία, που περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός καθετήρα (ενός μακριού, λεπτού σωλήνα) διαμέσου μιας αρτηρίας στον εγκέφαλο.
Πρόγνωση
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι μόνο μια μικρή μειονότητα των ανευρυσμάτων εγκεφάλου υφίσταται ρήξη. Αν συμβεί αυτό, το άτομο συνήθως επιβιώνει και μπορεί ακόμη και να αναρρώσει πλήρως.
«Διαθέτουμε πλέον πολλές και πολύ ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπείες, και η ιατρική των επειγόντων περιστατικών έχει βελτιωθεί σταθερά στην πάροδο των ετών, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι ασθενείς μας να αναρρώνουν καλά στη συνέχεια», δηλώνει η δρ Du. «Το κλειδί είναι να αναζητήσετε φροντίδα το συντομότερο δυνατόν».
Πρόληψη της ρήξης των ανευρυσμάτων εγκεφάλου
Όταν ανακαλυφθεί ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου που δεν έχει υποστεί ρήξη –συνήθως στη διάρκεια απεικονιστικών εξετάσεων για άλλες παθήσεις–, μπορεί να έχετε αρκετές θεραπευτικές επιλογές. «Πρώτον, θα πρέπει να αποφασίσουμε αν υπάρχει υψηλός ή χαμηλός κίνδυνος ρήξης. Αυτό εξαρτάται από το οικογενειακό σας ιστορικό και από το μέγεθος και τη θέση του ανευρύσματος. Αν το ανεύρυσμα είναι μικρό, μπορεί απλώς να το παρατηρούμε περιοδικά για να βεβαιωθούμε ότι δεν μεγαλώνει», αναφέρει η δρ Rose Du, διευθύντρια Αγγειοεγκεφαλικής Χειρουργικής στο Brigham and Women’s Hospital.
Αν ο κίνδυνος ρήξης είναι υψηλός και το ανεύρυσμα έχει διάμετρο 5 mm ή περισσότερο, η δρ Du λέει ότι ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει μια επέμβαση για τη διακοπή της ροής αίματος στο ανεύρυσμα. Μια επιλογή είναι η κλασική ανοιχτή χειρουργική επέμβαση (με διάνοιξη κρανίου), κατά την οποία οι γιατροί τοποθετούν ένα μικροσκοπικό κλιπ στον αυχένα του ανευρύσματος, στο σημείο όπου το ανεύρυσμα συναντά την αρτηρία.
Άλλες διαδικασίες είναι λιγότερο επεμβατικές και περιλαμβάνουν την προώθηση ενός καθετήρα (ενός μακριού, λεπτού σωλήνα) διαμέσου μιας αρτηρίας μέσα στον εγκέφαλο, όπου οι γιατροί μπορούν να εισαγάγουν κάποια συσκευή για να κατευθύνουν τη ροή του αίματος μακριά από το ανεύρυσμα ή να εισαγάγουν υλικά που προκαλούν τον σχηματισμό ενός θρόμβου αίματος στο ανεύρυσμα. «Η νεότερη τεχνική είναι μια συσκευή εμβολισμού στο εσωτερικό του σάκου. Στην ουσία πρόκειται για ένα τρισδιάστατο πλέγμα σε σχήμα μπάλας. Αυτό τοποθετείται μέσα στο ανεύρυσμα για να εμποδίσει την είσοδο αίματος», εξηγεί η δρ Du.
Η δρ Du συνιστά επίσης αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και διακοπή του καπνίσματος. «Αν κόψετε το κάπνισμα», λέει η δρ Du, «ο κίνδυνος ρήξης θα μειωθεί».