Τι μπορεί να συνδέει έναν πανεπιστημιακό νομικό με το κρασί, εκτός φυσικά από την οινοποσία; Οπως φαίνεται πάρα πολλά. O Θεόδωρος Γεωργόπουλος είναι διευθυντής του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ), κάτοχος της έδρας Αμπελοοινικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Ρενς και πριν από μερικούς μήνες εξελέγη πρόεδρος του Ινστιτούτου Αμπέλου και Οίνου Georges Chappaz στην Καμπανία της Γαλλίας. Μοιράζει τις ημέρες του μήνα ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Γαλλία όπου έχει την τύχη να ζει στην περιοχή όπου καλλιεργούνται τα αμπέλια για την παρασκευή της σαμπάνιας. Σήμερα η επαγγελματική όπως και η ακαδημαϊκή του δραστηριότητα αφορά το κρασί από την παραγωγή του μέχρι την κατανάλωση και δηλώνει ιδιαίτερα ευτυχής γι’ αυτό.
«Αν ασχολιόμουν με την ιατρική ευθύνη ή την ενέργεια θα ήμουν σαφώς πλουσιότερος. Ομως δεν θα είχα γνωρίσει τους ανθρώπους που γνώρισα και δεν θα είχα ασχοληθεί με κάτι τόσο πολύπλοκο, πολυδιάστατο και ενδιαφέρον. Το κρασί είναι ο δρόμος για να μάθεις τα πάντα, επιστήμη, ιστορία, τη γεωγραφία, τους ανθρώπους, τη γεύση, έναν τρόπο ζωής. Ενα μπουκάλι κρασί περιέχει μια ολόκληρη φιλοσοφία», περιγράφει ο ίδιος το ταξίδι του…
Το… μπλέξιμο
Συναντηθήκαμε, πού αλλού, σε ένα wine bar στο κέντρο της Αθήνας νωρίς το μεσημέρι. Δημοσιογραφικά έχω χρειαστεί πολλάκις τις γνώσεις του, όμως ήταν η πρώτη φορά που μπορούσα να τον ρωτήσω πώς τελικά… έμπλεξε με το κρασί. «Δεν ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά, κάθε άλλο θα έλεγα. Τελειώνοντας τη Νομική στην Αθήνα μου μπήκε η ιδέα να γίνω καθηγητής πανεπιστημίου και να γράφω βιβλία για το Διεθνές Δίκαιο», διηγείται. Καταλάβαινε, σπεύδει να διευκρινίσει, ότι οι φιλοδοξίες του είχαν μια δόση νεανικής αμετροέπειας. «Οι Γάλλοι λένε ότι η νιότη είναι το μόνο από τα ανθρώπινα ελαττώματα που περνά με τον χρόνο», λέει αυτοσαρκαζόμενος. Μέχρι που εμπιστεύθηκε όσα θα ήθελε να κάνει στον καθηγητή του στη Νομική Σχολή, Μανώλη Ρούκουνα. Εκείνος δεν γέλασε καθόλου, αντίθετα τον παρακίνησε να κοιτάξει γύρω του. «Πόσους ανθρώπους βλέπεις που κάνουν αυτό που θέλουν στη ζωή τους; Δεν αξίζει τον κόπο να δοκιμάσεις;».
Κάπως έτσι ο συνομιλητής μου βρέθηκε στη Γαλλία για μεταπτυχιακό και μάλιστα χωρίς να γνωρίζει παρά ελάχιστα τη γλώσσα. «Τόσο λίγο ώστε δίσταζα να ζητήσω μία μπαγκέτα», μου εξηγεί. Ομως τα κατάφερε. Ακολουθεί διδακτορικό για το γερμανικό Δίκαιο με υποτροφία του γαλλικού κράτους, ενώ παράλληλα ξεκινά να εργάζεται ως βοηθός στο πανεπιστήμιο.
Το 2004, όταν ξεκίνησε να διδάσκει Διεθνές Δίκαιο σε μια πόλη λίγο έξω από το Παρίσι, τη Ρενς, το νεανικό όνειρο έχει πλέον γίνει πραγματικότητα. Εκεί, ενώ ετοιμάζεται να εκδώσει ένα βιβλίο και δουλεύει νυχθημερόν σηκώνει λίγο το κεφάλι του από τα βιβλία και για πρώτη φορά συνειδητοποιεί ότι το γραφείο βρίσκεται ανάμεσα σε αμπέλια.
Δύο χρόνια αργότερα στη Νέα Υόρκη, όπου πραγματοποιούσε μεταδιδακτορική έρευνα, οι συνάδελφοί του από την ακαδημαϊκή κοινότητα, οι οποίοι προέρχονταν από όλο τον κόσμο, μόλις άκουγαν ότι δίδασκε στη Ρενς τον ρωτούσαν την άποψή του για το Οινικό Δίκαιο. «Μία, δύο, τρεις φορές. “Δεν ξέρω” απαντούσα. Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι ίσως αυτοί οι άνθρωποι να έβλεπαν κάτι που εγώ δεν είχα δει». Σταματά για λίγο και μου προτείνει: «Λίγο κρασί ακόμα;».
Αρνούμαι ευγενικά, ας μείνουμε στο ένα ποτήρι, σκέφτομαι, παρά την επιθυμία μου. Χαμογελά. «Το κρασί δεν είναι καθόλου καλή παρέα για επαγγελματικά ραντεβού, σε αποσπά» συμφωνεί τελικά.
«Με την επιστροφή μου στη Ρενς το 2007», συνεχίζει τη διήγησή του, «πηγαίνω στον πρύτανη και του προτείνω να φτιάξουμε ένα μεταπτυχιακό για το Δίκαιο του Οίνου». Και… ρωτάω αναμένοντας τη συνέχεια. «Μου απάντησε “ευχαρίστως”, εφόσον βρεις χρήματα».
«Εχουμε ακόμη πολλή δουλειά για να βγάλουμε εντελώς από πάνω μας τη ρετσινιά του φθηνού κρασιού», λέει ο Θεόδωρος Γεωργόπουλος. INTIME NEWS/ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ
Η χρηματοδότηση
Οι φοιτητές στη Γαλλία πληρώνουν ελάχιστα χρήματα όταν παρακολουθούν μεταπτυχιακά και αυτά πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο. Οπότε τα μεταπτυχιακά προγράμματα πρέπει να έχουν χρηματοδότηση. Από την Ε.Ε. όπου αποτάθηκε, κατάφερε να εξασφαλίσει πιστοποίηση αλλά ελάχιστα χρήματα, μόλις 7.000 ευρώ ετησίως για τρία χρόνια.
«Αποφάσισα τότε να γράψω μια σχετική επιστολή στον Μπερνάρ Αρνό και να ζητήσω χρήματα για το μεταπτυχιακό. Οι συνάδελφοί μου όταν τους το είπα με κοιτούσαν σαν εξωγήινο. Μήνες μετά, είμαι στο χωριό του πατέρα μου όταν δέχομαι ένα τηλέφωνο από το Παρίσι. Eίναι ο διευθυντής επικοινωνίας του ομίλου Moet Hennessy που μου λέει, “διαβάσαμε την επιστολή σας, ενδιαφερόμαστε. Πότε μπορείτε να έρθετε στο Παρίσι να συζητήσουμε;”».
Ετσι, το 2010 ξεκίνησε το μεταπτυχιακό για το Δίκαιο του Οίνου και των Οινοπνευματωδών Ποτών στο Πανεπιστήμιο της Ρενς, ένα μεταπτυχιακό που ακόμα και σήμερα συνεχίζεται και χρηματοδοτείται από ιδιωτικά κεφάλαια. Σαν να διαβάζει τις σκέψεις μου απαντά. «Στηρίχθηκα στις επιχειρήσεις και ποτέ κανένας, παρόλο που πρόκειται για παίκτες διεθνούς εμβέλειας, δεν μου ζήτησε τίποτα ούτε παρενέβη. Το δικό τους κέρδος είναι ότι γίνεται εφαρμοσμένη έρευνα, μπορούν να επικοινωνήσουν ότι βοηθούν στο πανεπιστήμιο και δεν τους νοιάζει μόνο να βγάζουν χρήματα. Αποκτούν διά βίου πρεσβευτές για τα προϊόντα τους. Στην Ελλάδα υπάρχουν ακόμα μύθοι που μας εμποδίζουν να προχωρήσουμε. Δεν γίνεται σε μια χώρα που βασίζεται στην πρωτογενή παραγωγή και στον τουρισμό να μην υπάρχει καν μάθημα για τον αγροτοδιατροφικό τομέα αλλά και διασύνδεση του πανεπιστημίου με τις επιχειρήσεις του κλάδου».
Χρειαζόμαστε περισσότερους επαγγελματίες αμπελουργούς
«Σήμερα το ελληνικό κρασί βρίσκεται στην “κορυφή του κόσμου”;», ρωτάω μεταξύ αστείου και σοβαρού. Αποφεύγει να επισημάνει την υπερβολή. «Το ελληνικό κρασί έχει κάνει πολύ μεγάλα βήματα αν σκεφτεί κανείς από πού ξεκίνησε πριν από περίπου 30 χρόνια και πού βρίσκεται σήμερα. Σίγουρα έχει ανεβεί πάρα πολλά σκαλιά, έχει πετύχει μια επανάσταση συχνά σε δύσκολες συνθήκες. Το γεγονός ότι από 300 οινοποιεία πριν από δέκα χρόνια φτάσαμε σήμερα τα 1.200 είναι εντυπωσιακό από μόνο του, όμως δεν εγγυάται τίποτα. Είμαστε μικροί, λιγότερο από το 1%της παγκόσμιας παραγωγής έτσι και αλλιώς, αλλά είμαστε και μικροί μπροστά σε αυτά που μπορούμε ακόμα να καταφέρουμε.
Ομως πάσχουμε ακόμα από παιδικές ασθένειες, όπως η έλλειψη συλλογικότητας, ουσιαστικού διαλόγου, συνεργασίας, συντονισμού» απαντά.
Εχουμε όμως προχωρήσει πολύ στις εξαγωγές, επιμένω. «Είμαστε αναγνωρίσιμοι γιατί έχει γίνει πολλή δουλειά στο εξωτερικό κυρίως στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Εχουμε ακόμα όμως πολλά να κάνουμε για να βγάλουμε εντελώς από πάνω μας τη ρετσινιά του φθηνού κρασιού», με προσγειώνει.
Το πρόβλημα
Το βασικότερο πρόβλημα για το ελληνικό κρασί, λέει ο κ. Γεωργόπουλος, είναι ότι όλοι αγαπούν τη fancy πλευρά του αλλά αποφεύγουν τον κόπο, τον μόχθο που χρειάζεται. «Το κρασί είναι όμως το αποτέλεσμα μιας πολύ δύσκολης γεωργικής διαδικασίας. Η λάσπη, το αμπέλι και η αγωνία, δεν είναι fancy. Ο Ελληνας θέλει να είναι οινοκαταναλωτής και οινοπαραγωγός αλλά ξεχνάει τον καλλιεργητή γης. Στη Γαλλία είναι τιμή να είναι κάποιος αμπελουργός και αυτό σημαίνει ότι δεν έχει σπάσει ο δεσμός ανάμεσα στο προϊόν και στη γη». Ετσι μπορείς να κτίσεις το terroir, τον οινοτουρισμό, την εξέλιξη, να δημιουργήσεις παράδοση και κουλτούρα, εξηγεί.
«Χρειαζόμαστε περισσότερους επαγγελματίες αμπελουργούς που να έχουν εισόδημα, προϊόν με προστιθέμενη αξία και τελικά δύναμη. Αν κάποιος είναι επαγγελματίας αμπελουργός τον ενδιαφέρει να το αφήσει το αμπέλι στο παιδί του γιατί θα ξέρει ότι το παιδί του μπορεί να ζήσει από αυτό. Και κάποια στιγμή θα λέει με καμάρι ότι είναι τέταρτη γενιά αμπελουργού», διηγείται και σταματά απότομα την ονειροπόληση. «Εδώ στην Ελλάδα σπαταλάμε ενέργεια για τα αυτονόητα και εξαντλούμαστε χωρίς να παράγουμε αποτέλεσμα. Ξοδεύουμε άσκοπα χρόνο και δυνατότητες». Στην Ελλάδα, πάντως, υπάρχει μπόλικη δουλειά για τους δικηγόρους, επισημαίνω.
«Ναι, αλλά αυτό δεν είναι πάντα ενδιαφέρον. Πολλές φορές βαριέσαι να κυνηγάς την ουρά σου και να προσπαθείς για το αυτονόητο. Ακόμα και να κερδίσεις, συχνά η χαρά δεν είναι μεγάλη. Η αξία της νίκης έχει να κάνει με την αξία του διακυβεύματος», απαντά.
O αυτοέλεγχος
– Ποια είναι τα άμεσα θέματα που πρέπει να λυθούν;
– Θεσμική οργάνωση, ομάδες διαχείρισης των ΠΟΠ (Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης) και ΠΓΕ (Προϊόντα Γεωγραφικής Ενδειξης) που προβλέπονται ήδη από τη νομοθεσία αλλά δεν έχουν εφαρμοστεί. Ομάδες Διεπαγγελματικού χαρακτήρα όπου θα συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι, οι οποίες θα έχουν ουσιαστικές αρμοδιότητες ελέγχου και ρυθμιστικού χαρακτήρα στη δική τους ζώνη. Αυτοδιαχείριση και αυτοέλεγχος.
– Αυτοέλεγχος στην Ελλάδα;
– Υπάρχουν αυτή τη στιγμή οι δυνάμεις στο ελληνικό κρασί που μπορούν να το κάνουν αυτό. Είναι αξιοθαύμαστοι οι Ελληνες οινοποιοί. Μπόρεσαν με πείσμα και με τη στήριξη των οικογενειών τους να πάνε μπροστά το ελληνικό κρασί. Δεν πιστεύω ότι αν τους δοθεί η ευκαιρία δεν θα θελήσουν να φυλάξουν το κεκτημένο και να προχωρήσουν.
Η συνάντηση
Βρεθήκαμε στο Mono wine bar και φάγαμε σαλάτα με σταμναγκάθι, ζεστά ντοματίνια και πιπεριά Φλωρίνης για αρχή. Στη συνέχεια μοιραστήκαμε ένα ριζότο Βιαλονέ και έναν σολομό με ψητό πορτοκάλι. Ηπιαμε δύο ποτήρια εξαιρετικό κρασί βιδιανό και παρά το ελάχιστο αλκοόλ χρειάστηκαν δύο καφέδες εσπρέσο για εμένα και μακιάτο για τον κ. Γεωργόπουλο για το τέλος. Ηρθαν συνοδευόμενοι από ένα γλυκό λευκή σοκολάτα πάνω σε καμένη μαρέγκα με μάνγκο, μας το παρουσίασε ο σερβιτόρος, εγώ ξέρω ότι απλώς ήταν τέλειο. Δεν πληρώσαμε παρά την επιμονή μου.
Οι σταθμοί του
1975
Γεννιέται στην Αθήνα.
1998
Ολοκληρώνει τις σπουδές του στη Νομική Σχολή Αθηνών. Φεύγει για τη Γαλλία για «λίγους μήνες».
2006
Μεταδιδακτορική έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης με υποτροφία Fulbright.
2010
Ιδρύει την ευρωπαϊκή έδρα για το Δίκαιο του Οίνου στη Ρενς.
2014
Γίνεται διευθυντής του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου. Λίγους μήνες μετά ανοίγει γραφείο στην Ελλάδα με εξειδίκευση στο αγροτοδιατροφικό Δίκαιο.
2015
Αναλαμβάνει πρώτος πρόεδρος του Ινστιτούτου Αμπέλου και Οίνου της Καμπανίας (Champagne).
2018
Ξεκινά την έκδοση του περιοδικού Journal of wine and Spirits Law.
2019
Εκλέγεται πρόεδρος της διεθνούς ένωσης για το Δίκαιο του Οίνου (AIDV).