Φωτ.: Victoria Will/Invision/AP, File
Ακούστε το άρθρο
«“Γιατί επέστρεψα;” μπορεί να αναρωτιέστε. Και είναι πολύ εύλογη απορία», είπε αυτοσαρκαστικά ο Τζον Στιούαρτ από την καρέκλα του οικοδεσπότη του Daily Show το βράδυ της περασμένης Δευτέρας. Ο κωμικός είχε εδώ και αισίως 9 χρόνια «παραχωρήσει» τη θέση του στον Τρέβορ Νόα (έως το 2022), αλλά πλέον θα αναλαμβάνει το βραδινό σόου του Comedy Central κάθε Δευτέρα σίγουρα έως και τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, τον επερχόμενο Νοέμβριο. Σαν το καθήκον να τον κάλεσε σε μια κωμική έκτακτη παρέμβαση, τώρα που η επαναφορά του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία μοιάζει πιθανότερη από ποτέ, και ο Τζο Μπάιντεν απασχολεί την επικαιρότητα περισσότερο με όσα ξεχνάει να πει, παρά με όσα κάνει.
Την τελευταία φορά που ο Τζον Στιούαρτ παρουσίασε το Daily Show –με την αυλαία του τελευταίου επεισοδίου να κλείνει μάλιστα με τον Μπρους Σπρίνγκστιν– το ημερολόγιο έδειχνε 2015. Πρόεδρος των ΗΠΑ τότε ήταν ο Μπάρακ Ομπάμα, το σενάριο Τραμπ ήταν ένας κακός εφιάλτης και ο κόσμος δεν ζούσε δύο παράλληλους πολέμους. Δεν έμεινε βέβαια άπραγος στο μεσοδιάστημα, αλλά παρουσίασε για δύο σεζόν (2021-2023) την καθαρά ρεπορταζιακή πλέον εκπομπή «The Problem with Jon Stewart», πριν το Apple TV+ ακυρώσει το τοκ σόου «γιατί δεν ήθελαν να πω πράγματα που θα με έβαζαν σε μπελάδες», όπως έχει πει ο ίδιος, «φωτογραφίζοντας» τη λογοκρισία που ουσιαστικά δέχθηκε.
Μπορεί η εν έτει 2024 επιστροφή του «πιο επιδραστικού Αμερικανού κωμικού της νυχτερινής σάτιρας» στα παλιά του «λημέρια» να χαιρετίστηκε με ανάμεικτα συναισθήματα. Τα νούμερα όμως ήταν παραπάνω από ενθαρρυντικά: 930.000 Αμερικανοί συντονίστηκαν στο Comedy Central για να παρακολουθήσουν την επιστροφή του Τζον Στιούαρτ, ενώ οι συνολικοί θεατές από όλους τους τρόπους μετάδοσης άγγιξαν το 1,85 εκατομμύριο.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη τηλεθέαση που έχει πετύχει το Daily Show από το 2018. Για την ακρίβεια, η επιστροφή του Στιούαρτ πέτυχε αύξηση της τάξεως του 110% στην τηλεθέαση του σόου, συγκριτικά με το τελευταίο επεισόδιο που παρουσίασε ο Τρέβορ Νόα τον Δεκέμβριο του 2022, που παρακολούθησαν 443.000 τηλεθεατές.
Οπως φαίνεται, λοιπόν, οι Αμερικανοί περίμεναν πολύ για την ανανέωση αυτού του ραντεβού.
Βασιλιάς του «clapter»
«Δεν ξέρω πόσοι έχουν επιρροή στην πολιτική, αλλά ελπίζω να προσφέρω μια κάθαρση και να σχολιάζω τα πράγματα με έναν τρόπο που ο κόσμος να το απολαμβάνει», έλεγε ο Τζον Στιούαρτ σε πρόσφατη συνέντευξή του στο πρωινό μαγκαζίνο του CBS, όπου βρέθηκε με αφορμή την επιστροφή του στα καθήκοντα που του χάρισαν τη φήμη του.
Στο Daily Show βρέθηκε για πρώτη φορά το 1999, παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Κρεγκ Κίλμπορν και υιοθετώντας ένα σατιρικό στιλ με το οποίο κάπως αφιλτράριστα και εμπιστευόμενος το θυμικό του σχολιάζει την επικαιρότητα. Οπως γράφει χαρακτηριστικά η Ινκου Κανγκ σε κείμενό της στο New Yorker, «Το Daily Show είχε την αίσθηση μιας νυχτερινής κουβεντούλας με τον πιο έξυπνο φίλο σου».
Μια τακτική που αποδείχθηκε ευχή και κατάρα για τον ίδιο. Ο τρόπος που μέσα από τα αστεία του υπογράμμιζε τα κακώς κείμενα άρχισε να δίνει στις τοποθετήσεις του μια χροιά που αναζητούσε περισσότερο την επιβεβαίωση μέσω του χειροκροτήματος παρά την πρόκληση αληθινού γέλιου. Κοινώς, το «Μπράβο που είπε αυτό που πιστεύουμε» άρχισε να γίνεται η υπεραξία του Τζον Στιούαρτ η οποία τον έκανε έναν από τους βασικούς εκπροσώπους της λεγόμενης «clapter» κωμωδίας, που ακριβώς βασίζεται στο παραπάνω σχήμα.
Ακόμα και αν οι «επικριτές» του χρησιμοποίησαν τον όρο του «clapter» εναντίον του, είναι γεγονός πως ο Τζον Στιούαρτ υπήρξε ο καταλύτης για ένα «εργοστάσιο» νυχτερινών σόου που αναζήτησαν ακριβώς αυτό το χειροκρότημα, με εξέχοντες εκπροσώπους τον Σεθ Μέγιερς και τον Στίβεν Κόλμπερτ. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως μια ημέρα πριν τη φετινή επιστροφή του στο Daily Show, ο Τζον Στιούαρτ τρύπωσε κυριολεκτικά στην εκπομπή του Κόλμπερτ, βγαίνοντας σε ανύποπτο χρόνο κάτω από το γραφείο του. «Το ξέρεις ότι έμενα κάτω από το γραφείο σου από όταν έφυγα από το Daily Show, έτσι;», λέει ο Στιούαρτ στον Κόλμπερτ εμφανιζόμενος με ένα κουτί με πράγματα που γράφει «Stuff (Jon’s Version)». «Φυσικά και το ξέρω», απαντάει ο Κόλμπερτ.
Ενας αιώνιος «ισαποστάκιας»;
«Εσωσες τη δημοκρατία με το 90s brand σου με τις μπηχτές και τα “ισαποστάκικα” ή όχι ακόμη;», είπε μεταξύ σοβαρού και αστείου στον δευτεριάτικο οικοδεσπότη του Daily Show ο Τζόρνταν Κλέπερ (ο οποίος ανέλαβε χρέη οικοδεσπότη για τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας).
Ηταν σχεδόν «πληρωμένο» αστείο αυτό του Κλέπερ, αφού αν κάποιος θέλει να «επιτεθεί» στον Τζον Στιούαρτ, η πιο εύκολη οδός για να το κάνει είναι να τον κατηγορήσει με τη σειρά του για «πληρωμένα αστεία» και να τον αποκαλέσει «ισαποστάκια». Να του καταλογίσει δηλαδή πως, «κανιβαλίζοντας» τα αρνητικά κάθε πλευράς δεν παίρνει ουσιαστικά το μέρος καμίας.
Ο Αλαν Σέπινγουολ σε άρθρο του στο αμερικανικό Rolling Stone, λίγο πριν την τηλεοπτική επιστροφή του Στιούαρτ, αναρωτιόταν αν εξακολουθεί να είναι το κατάλληλο άτομο για να παρουσιάσει το Daily Show. Κατά τη γνώμη του, ακόμα και αν ο Στιούαρτ υπήρξε για πολλούς τηλεθεατές «μια ήρεμη, ευαίσθητη φωνή σε ένα ολοένα και πιο παράλογο πολιτικό και μιντιακό τοπίο», ίσως το μομέντουμ του να έχει παρέλθει εν έτει 2024.
Εν μέρει, οι ανησυχίες είχαν βάση. Στο εναρκτήριο 20λεπτο του Daily Show της προηγούμενης Δευτέρας, ο Τζον Στιούαρτ επιδόθηκε σε ένα σπαρταριστό μεν, πινγκ πονγκ δε, αστείων για τον Τζο Μπάιντεν και τον Ντόναλντ Τραμπ που εξαντλήθηκαν στην ηλικία τους και στο ότι έσπασαν το ρεκόρ των γηραιότερων υποψήφιων προέδρων που οι ίδιοι είχαν πάλι σπάσει πριν τέσσερα χρόνια. Και ενώ η κωμική φλέβα του χτυπά –«Πώς καταλήγεις να είσαι στο TikTok και να δείχνεις ακόμα γηραιότερος;», σχολίασε ο οικοδεσπότης όταν έδειξε βίντεο του Μπάιντεν από την πλατφόρμα, στο οποίο ο πρόεδρος των ΗΠΑ…λαχταρούσε τα κούκις της «μαμάς Κέλσι»– μοιάζει σχεδόν βαριεστημένη επιλογή να στήσει ένα ολόκληρο σκετς πάνω στο πιο εύκολο και επιδερμικό στοιχείο που μπορούσε.
Επίθεση στον Τάκερ Κάρλσον, πυρά κατά Ντόναλντ Τραμπ
Ο Τζον Στιούαρτ βέβαια έχει πάρει ουκ ολίγες φορές σαφή θέση. Πάντα ήξερε να ζυγίζει τις καταστάσεις και πολλές φορές να τις αντιμετωπίζει με γενναιότητα που μοιάζει σχεδόν με άγνοια κινδύνου.
Μνημονεύεται ακόμη η περιβόητη εμφάνισή του στην εκπομπή Crossfire το 2004, όταν δεν δίστασε να «ξεμπροστιάσει» τον Πολ Μπεγκάλα και τον Τάκερ Κάρλσον, που ακόμα βρισκόταν στο τηλεοπτικό «σπίτι» του CNN και δεν είχε γίνει τραμπικός χρυσός στα χέρια του Fox. Ο Τζον Στιούαρτ εμφανίστηκε στην εκπομπή με αφορμή το τότε νέο βιβλίο του «America: A Citizen’s Guide to Democracy Inaction», με στάση σαφώς επιθετική. Είπε ευθέως στους δύο παρουσιαστές πως «πληγώνουν την Αμερική», κατηγορώντας τους πως δεν προωθούν πραγματικές συζητήσεις στην εκπομπή τους, αλλά στήνουν ένα «θέατρο». Ο Κάρλσον αντίστοιχα κατηγόρησε τον Στιούαρτ για μη ουσιώδεις ερωτήσεις στις συνεντεύξεις που παίρνει, πριν αυτή η συνέντευξη πάρει τροπή που θα χρειαζόταν μερικά αστεράκια για να τη μεταφέρουμε εδώ.
Δεν έκρυψε επίσης την αδυναμία του για κάποιους προέδρους των ΗΠΑ και την απέχθειά του για άλλους. Αν και Δημοκρατικός, είχε στηρίξει παλαιότερα και τους Ρεπουμπλικανούς, με την ψήφο του στον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο έναντι του Μάικλ Δουκάκη στις εκλογές του 1988. Στάθηκε, όμως, επικριτικά απέναντι στη θητεία του Τζορτζ Μπους του νεότερου, δεν έκρυψε τη συμπάθειά του για τον Μπαράκ Ομπάμα αλλά και την αντιπάθειά του για τον Ντόναλντ Τραμπ.
Με μία παρέμβαση στην εκπομπή του Στίβεν Κόλμπερτ το 2018 –όπου παρεμπιπτόντως, πάλι εμφανίστηκε από τα έγκατα του γραφείου του παρουσιαστή του «Late Show»– ο Τζον Στιούαρτ απευθύνθηκε δημόσια στον Ντόναλντ Τραμπ. Στον χειμαρρώδη του μονόλογο είπε στον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ πως «σε ό,τι και αν κάνεις, υπάρχει μια έξτρα δόση χαρωπής βαναυσότητας». Κατόπιν σχολίασε τη στάση του απέναντι στις γυναίκες («Δεν στέκεσαι απλά ενάντια στις γυναίκες που σε κατηγόρησαν για σεξουαλική παρενόχληση, αλλά πρέπει να τις πεις χοντρές και άσχημες») αλλά και το μεταναστευτικό λέγοντας πως «εκεί δεν ήσουν απλά σκληρός, αλλά έγινες ήρωας μυθιστορήματος του Ντίκενς».
Μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές του Τζον Στιούαρτ, πάντως, ήταν όταν κλήθηκε να βγει στον αέρα από το πόστο του στο Daily Show μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου. Ξεκινώντας την εκπομπή, είπε μεταξύ άλλων: «Η τηλεόραση δεν είναι παρά περιττή. Ζητώ συγγνώμη για αυτό. Δυστυχώς, είναι κάτι που κάνουμε για τους εαυτούς μας για να αδειάσουμε το απόστημα που υπάρχει στην καρδιά μας και να προχωρήσουμε –κάτι που δεν μπορούμε να κάνουμε τόσο εύκολα τελευταία».
Δεν ήταν η τελευταία φορά που ο Τζον Στιούαρτ τοποθετήθηκε δημόσια για το τρομοκρατικό χτύπημα που συγκλόνισε τον κόσμο. Εκτοτε πάλεψε πολύ για τα υγειονομικά δικαιώματα και τη στήριξη των επιζώντων της μοιραίας τραγωδίας. Και επ’ ουδενί δεν ήταν η τελευταία φορά που κατέφυγε στην κωμωδία –είτε το κάνει (μόνο) για τον εαυτό του είτε όχι.