Η αϋπνία πλήττει τους ενηλίκους σε σημαντικά ποσοστά παγκοσμίως και είναι ενδεικτικό πως στις ΗΠΑ ένας στους τρεις δηλώνει ότι δεν κοιμάται εφτά με οχτώ ώρες καθημερινά, όπως έχει ανάγκη. Ο κιρκάδιος ρυθμός του ύπνου επηρεάζεται από πολλές συνήθειες και συνθήκες – όπως η παρατεταμένη περιήγηση στο Διαδίκτυο πριν τον ύπνο και, φυσικά, η νυχτερινή εργασία.
Για να καταφέρουν να κοιμηθούν ήσυχα τα βράδια, περίπου έξι εκατομμύρια Αμερικανοί καταφεύγουν στα συμπληρώματα μελατονίνης, τα οποία πωλούνται χωρίς ιατρική συνταγή στα φαρμακεία και στα παντοπωλεία. Πολλοί από αυτούς αναφέρουν ως παρενέργεια τους εφιάλτες.
Μελατονίνη και έντονα όνειρα;
Οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες της μελατονίνης είναι η υπνηλία και οι πονοκέφαλοι, αλλά η εμπειρία των αληθοφανών, έντονων ονείρων και εφιαλτών δεν είναι ασυνήθιστη, εξηγεί η Δρ Suzie Bertisch, επίκουρη καθηγήτρια Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και διευθύντρια του Τμήματος Συμπεριφορικής Ιατρικής του Υπνου στο Νοσοκομείο Brigham.
Η Δρ Kin Yuen, ειδική στην Ιατρική του Υπνου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο, τονίζει ότι οι μεγαλύτερες δόσεις μελατονίνης κάνουν «πιο ζωντανά» τα όνειρα, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα να τα θυμόμαστε μετά το ξύπνημα.
Σύμφωνα με μία θεωρία, η μελατονίνη αυξάνει τον χρόνο σε κύκλους REM (που ονειρευόμαστε) και έτσι υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να δούμε κάποιον εφιάλτη. Η λήψη μελατονίνης από άτομα που δεν μπορούν να κοιμηθούν εξαιτίας ψυχολογικής φόρτισης, γεννά εύλογα το ερώτημα: οφείλονται οι εφιάλτες στη μελατονίνη, ή στη δυσφορία που είχε προηγηθεί;
Προς το παρόν, ο λόγος για τον οποίο πολλοί χρήστες μελατονίνης βλέπουν εφιάλτες παραμένει ανεπιβεβαίωτος. Ωστόσο, το γεγονός ότι η μελατονίνη είναι ευρέως διαθέσιμη και δεν απαιτεί ιατρική συνταγή στις ΗΠΑ και στον Καναδά -παρότι εμπίπτει σε ρυθμιστικό πλαίσιο στη Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης- μπορεί να κρύβει εν μέρει την απάντηση.
«Απρόβλεπτο προϊόν»
Επειδή η μελατονίνη πωλείται ως συμπλήρωμα, όπως οι βιταμίνες, και όχι ως φάρμακο, το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι περιορισμένο. Ως αποτέλεσμα, η ποσότητα μελατονίνης σε ένα συμπλήρωμα μπορεί να διαφέρει σημαντικά και ορισμένες φορές μπορεί να περιέχει επικίνδυνες προσμίξεις.
Σε μία μελέτη-ορόσημο, που εξέτασε 31 διαφορετικά συμπληρώματα μελατονίνης, διαπιστώθηκε ότι η περιεκτικότητα σε μελατονίνη συχνά διαφέρει σημαντικά από την αναγραφόμενη ποσότητα. Ενα συμπλήρωμα είχε 478% περισσότερη μελατονίνη απ’ ό,τι αναγραφόταν στην ετικέτα, ενώ ένα άλλο συμπλήρωμα είχε 83% λιγότερη.
Σχεδόν ένα στα τρία συμπληρώματα που εξετάστηκαν περιείχαν επίσης σημαντικά επίπεδα σεροτονίνης, η οποία μπορεί να έχει δράση αντίθετη από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, καθώς η ουσία συνδέεται με την εγρήγορση και την αναστολή του ύπνου REM.
Η σεροτονίνη έχει αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο και δεν μπορεί να αγοραστεί χωρίς συνταγή. Εάν κάποιος που λαμβάνει αντικαταθλιπτικά SSRI, παραδείγματος χάρη, χρησιμοποιούσε μελατονίνη μολυσμένη με σεροτονίνη, θα μπορούσε να υποστεί υπερδοσολογία σεροτονίνης.
Πώς να χρησιμοποιήσετε τη μελατονίνη με ασφάλεια
Το περιεχόμενο των συμπληρωμάτων μελατονίνης ποικίλλει και η Δρ Bertisch επιμένει ότι υπάρχουν λίγα δεδομένα σχετικά με τη χρήση των συμπληρωμάτων μελατονίνης σε βάθος χρόνου. Η ίδια θεωρεί ότι η ουσία είναι γενικά ασφαλής για βραχυπρόθεσμη χρήση από ενήλικες, όπως για την αντιμετώπιση του τζετ λαγκ.
Αλλά η χρήση συμπληρωμάτων μελατονίνης από τα παιδιά ανησυχεί τόσο την Bertisch όσο και τον Yuen. Η Bertisch λέει ότι πολλοί γονείς δίνουν μελατονίνη στα παιδιά τους, αλλά τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με το πώς αυτή η ορμόνη επηρεάζει τους ανηλίκους είναι πολύ λίγα, ιδίως σε ό,τι αφορά τη μακροχρόνια χρήση της ουσίας.
Μια άλλη θεωρία είναι ότι τα συμπληρώματα μελατονίνης ενδέχεται να επηρεάσουν τη γονιμότητα, αν και πάλι η έρευνα είναι πολύ περιορισμένη.
Η μελατονίνη εκκρίνεται φυσικά σε ανθρώπους όλων των ηλικιών δίνοντας το «σήμα» να πέσουμε για ύπνο, οπότε «η αλλαγή συνηθειών, όπως ο περιορισμός του χρόνου που περνάμε μπροστά από μια οθόνη τη νύχτα, θα μπορούσε να είναι ασφαλέστερη και πιο χρήσιμη από τη λήψη συμπληρωμάτων μελατονίνης» σχολιάζει το National Geographic.
Μεταξύ του 2012 και του 2021, οι αναφορές στα κέντρα ελέγχου δηλητηριάσεων των ΗΠΑ για παιδιά που κατάπιαν μελατονίνη αυξήθηκαν κατά 530%. Η μελατονίνη έγινε, το 2020, η ουσία που καταπίνουν πιο συχνά τα παιδιά. Πάνω από 4.000 περιστατικά οδήγησαν σε νοσηλεία.
Τον Σεπτέμβριο, η Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Υπνου προέτρεψε τους γονείς να προσέχουν τις τσίχλες μελατονίνης και τα μασώμενα δισκία που κυκλοφορούν στην αγορά και μπορούν να χορηγηθούν εύκολα στα παιδιά. Είπαν ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερδοσολογία μελατονίνης, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί με πονοκέφαλο, ζάλη και ευερεθιστότητα.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι γονείς θα πρέπει να συμβουλεύονται γιατρό πριν χορηγήσουν μελατονίνη στα παιδιά. Επίσης, δεδομένης της έλλειψης έρευνας σχετικά με την εκτεταμένη χρήση, πρέπει να είναι προσεκτικοί σχετικά με τη μακροχρόνια χρήση μελατονίνης.
Πηγή: National Geographic
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
